Саҥа Дьылбыт бырааһынньыктара этэҥҥэ аастылар курдук. Күммүт-дьылбыт да хаһааҥҥытааҕар да туран биэрдэ. Ол гынан баран, бырааһынньык кэннинээҕи кэпсээннэри араадьыйаҕа, тэлэбиисэргэ иһиттэххэ, соччо бэрдэ суох (бэл, дьулаан) хартыына тахсан кэлэр эбит.
Исписэлиистэр ааҕан-суоттаан көрбүттэринэн, Арассыыйаҕа чопчу тохсунньу эрэ ыйга, атын ыйдарга тэҥнээтэххэ, 18 тыһыынчанан элбэх киһи өлөр-сүтэр үһү. Тоҕо диэтэххэ, Саҥа дьыл унньуктаах уһун өрөбүллэригэр норуот бүттүүн бырааһынньыктыыр. Онон, сыл аайы тохсунньу ый, били «хара бээтинсэлии», «хара тохсунньу» аатырар үһү. Бүттүүн норуот бырааһынньыктыыр, ол аата бүттүүн арыгылыыр диэтэхпинэ, өһүргэнсиэхпит турдаҕа. Ол эрээри, мин да эппэтэрбин, экспертэр бу алдьархай ахсааннаах өлүү сүрүн биричиинэтин син биир арыгылааһыҥҥа көрөллөр. Холобур, хаһыакка: «Тохсунньуга дойду бөдөҥ куораттарыгар уонна регионнарыгар арыгыттан сэдиптээх психоз элбиир» диэбиттэрин булан аахтым. Тохсунньу ый уонна тохсунньу үһүс бэнидиэнньигин санаа саамай тууйуллар кэминэн ааҕаллар. Тоҕо диэтэххэ, Саҥа дьыл өрөбүллэригэр үп-харчы былаана суох матайданан, аныгыс хамнаска диэри кураанаҕы кууһуу, куру ыга тардыныы баар буолар. Онтон сылтаан настарыанньабыт алдьаныыта уонна кырыа кыһыммыт тымныытын биллэриитэ эмиэ доруобуйаҕа буортулаах буоллаҕа. Арай, ахсынньыга бэйэҕэ тиийинии курдук быстах өлүү ахсаана аҕыйыыр дииллэр. Тоҕо диэтэххэ, дьон барахсан Саҥа дьыл бырааһынньыгыттан, кэлиэхтээх сылтан элбэх үчүгэйи кэтэһэр, санаата күүһүрэр кэмэ буоллаҕа.
Эбиитин тохсунньу Саха сиригэр эмиэ саамай тымныы ыйбыт. Дьон ыалдьар, устунан өлүү-сүтүү да тахсар. Аны туран, быраастар бигэргэтэллэринэн, улахан дьон ойоҕостотууттан уонна ОРВИ-тан өлүүтэ арыгыны кытары сибээстээх. Тохсунньуга бу ыарыылартан, атын ыйдары кытары тэҥнээтэххэ, ортотунан 450 киһинэн элбэх киһи олохтон барар.
Онон, мин дьиэҕэ да олорор киһи тойонноотохпуна, Саҥа дьыл бырааһынньыктарын кэннилэриттэн аҥардас биир ый иһигэр 18 тыһыынча киһини сүтэрэрбит улахан толкуйга түһэриэхтээх. Бэлитиичэскэй хабааннаах боппуруоска да кубулуйуон наада быһыылаах дии саныыбын. Арай, бырааһынньык күннэрин аҕыйатар буоллар, хайдах эбитэ буолла?
Чэ, туох да диэбиттэрин, туох барыта киһиттэн бэйэтиттэн тутулуктаах. Киһи бырааһынньыгы бэйэтэ оҥорор, бэйэтэ хайдах баҕарарынан түмүктүүр. Саҥа дьыл биир үчүгэйэ диэн – биһиги бары эдэрдиин-эмэнниин түмсэр, биир санаанан сылдьар кэммит.
«Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru