Сиртэн үүнээйини ылыыга идэтийбит хаһаайыстыбалар өрөспүүбүлүкэтээҕи сүбэ мунньахтара, судургутук эттэххэ, “Бааһына күнэ” хаһыс да сылын ыытыллар. Быйылгы мунньах атырдьах ыйын 17-18 күннэригэр Амма улууһун Покровкатыгар, “Амма” ААУо базатыгар ыытылынна.
edersaas ru.
Тыа хаһаайыстыбатын уонна ас-үөл бэлиитикэтин министиэристибэтин үлэһиттэрэ, учуонайдар, уон икки улуустан хаһаайыстыбалар салайааччылара, агрономнара итиэннэ тыа хаһаайыстыбатыгар туттуллар тиэхиньикэлэри оҥорор хампаанньалар бэрэстэбиитэллэрэ, барыта сүүстэн тахса киһи кытынна.
Бааһына күнэ Аммаҕа ыытыллыбыта мээнэҕэ буолбатах. Бастатан туран, Амма улууһа туорахтаах култуураны үүннэриигэ инники күөҥҥэ сылдьар итиэннэ быйыл манна бурдук ыһыыта төрүттэммитэ 365 сыла бэлиэтэниэҕэ.
«Туох да бэртээхэй тиэхиньикэлэр!»
Сүбэ мунньах кыттыылаахтара тыа хаһаайыстыбатын тиэхиньикэтин быыстапкатын маннык түмүктээтилэр. Саха киһитэ тугу барытын тутан-хабан көрдөҕүнэ астынар. Сир уустара интэриниэтинэн эрэ көрөр тиэхиньикэлэрэ бааһынаҕа хайдах үлэлииллэрин астына көрдүлэр итиэннэ ону оҥорор, аҕалар дьону кытары атах тэпсэн олорон кэпсэттилэр. Собуоттар бэрэстэбиитэллэрэ кинилэр ыйытыыларыгар сиһилии хардаран, барытын быһааран биэрдилэр, инньэ гынан, хас да хаһаайыстыба мантан тимир көлө атыыласта. Холобур, «Россельмаш» хамбаайын собуота ХЭУо аҕалбыт хамбаайынын «Хачыкаат» кэпэрэтиип «Туймаада-лизинг» чэрчитинэн ылла. Хампаанньа мантан күһүн өссө аҕыс хамбаайыны аҕалыахтаах. «ОПХ-групп» ардахтатар тэрилин оҕуруотчуттар сэргээтилэр. «МТЗ» тыраахтырга холбонор суханы Покровка тырахтарыыһа Юрий Петров үлэлэтэн көрөн баран астынна, бириэмэни да, уматыгы да кэмчилиир көлө буолсу диэтэ. Бу суха бааһынаны эргийэ сылдьан буолбакка, кэккэлэһиннэри хорутарынан сир ортотугар тиэриллибит сири мунньубат эбит.
Биһиги өрөспүүбүлүкэбит тыа хаһаайыстыбатын тиэхиньикэтинэн хааччыллыыга улахан болҕомтотун уурар буолан, анал бырагыраама чэрчитинэн субсидия көрүллэр. Ол түмүгэр, кэнники үс сыл устата хаһаайыстыбалар 19 (15 бурдугу хомуйар, түөрт сүөһү аһылыгын бэлэмнээһиҥҥэ туттуллар) улахан тиэхиньикэни атыыластылар, онуоха көлө сыанатын 95 %-ын судаарыстыба уйунна, хаһаайыстыба 5 %-ын эрэ төлөөтө. Бу бырагырааманан «Амма бурдуга» ХЭУо, «Амма» ААУо, Строд аатынан кэпэрэтиип уонна «Болугур» хаһаайыстыба саҥа тиэхиньикэнэн хааччылланнар, ыһыыларын хаачыстыбатын биллэрдик тупсардылар.
Сорук — үрдүк үүнүүнү ылыы
Сүбэ мунньаҕы бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы, тыа хаһаайыстыбатын уонна ас-үөл бэлиитикэтин миниистирэ Петр Алексеев салайда. РФ Тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтин департаменын салайааччытын солбуйааччы Денис Паспеков тыйыс айылҕалаах Саха сиригэр сири кытта үлэҕэ ураты болҕомто уурулларын бэлиэтээтэ, бааһына иэнин сыыйа кэҥэтэр, курааҥҥа сөп түбэһэр суортары үүннэрэргэ үлэлэһэр, сүөһү аһылыгын базатын үүттүгэннээх үүнээйилэринэн байытар соругу туруорда. ТХНЧИ эбии аһылыкка анаан ыспыт үүнээйилэрин семинар кыттыылаахтара олус кэрэхсээтилэр.
— Бу суортары биһиги учуонайдарбыт айбыттара, — диир институт дириэктэрэ Айаал Степанов. — Ханнык култуура табыгастааҕын хаһаайыстыбалар сирдэриттэн-уоттарыттан көрөн талаллара ордук. Ыанньык сүөһүгэ сиэтэргэ туорахтаах уонна буобтуҥу култууралар үчүгэйдэр. Биһиги институппут туруктаах үүнүүнү биэрэр суортарга үлэлиирин түмүгэр, быйылгы курааҥҥа ыһыыбыт бэриммэтэ.
Улуус агрономнара быйылгыттан икки судаарыстыбаннай тэрилтэни (суортары чинчийэр уонна агрохимическай ыстаансыйаны) холбоон тэриллибит Сир оҥоруутун сулууспатын иһинэн үлэлииллэр. Маннык дьаһал хаһаайыстыбаларга сири оҥоруу култууратын сайыннарар, улуус агрономнарыгар тирэх буолар туһуттан ылыллыбытын саҥа тэрилтэ салайааччытын э.т. Александра Алексеева быһаарда.
Дьэ бу курдук, сиргэ идэтийэр хаһаайыстыбалар бэрэстэбиитэллэрэ Амма сиригэр таһаарыылаахтык үлэлээтилэр. Чахчыта даҕаны, тиэхиньикэни оҥорооччулар, атыылааччылар уонна ону быһаччы туттааччылар сирэй көрсөн кэпсэтэллэрэ көдьүүстээх эрэ буоллаҕа.
Амматтан Наталья БУБЯКИНА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas ru. сайтка анаан.
Амма улууһун баһылыга Николай Архипов, Болугур нэһилиэгин баһылыга Степан Кузьмин уонна ТХНЧИ дириэктэрэ Айаал Степанов үүнүүнү көрөллөр.
Фермердэр саҥа тиэхиньикэлэри биһирээтилэр.