Анаабыр улууһугар оҥорон таһаарар соҕотох тэрилтэлээхтэр. Ол – балыктан уонна таба этиттэн астыыр сыах. Элбэх хайысхалаах муниципальнай-унитарнай тэрилтэ былырыын олунньуттан иккис тыынын ылан үлэлии турар.
Саҥаттан сөргүттүлэр
Дьиҥэр, МУТ маҥнайгытын 2008 сыллаахха тэриллибитэ. Анаабырдар тумус туттар киһилэрэ, улууһу уһун сылларга сатабыллаахтык салайбыт Николай Егорович Андросов 2007 сыллаахха олохтон барбытыгар кини сырдык аатын үйэтитээри, бу саҥа тэрилтэҕэ иҥэрбиттэрэ. Ити гынан баран, Н.Е.Андросов аатынан МУТ хара ааныттан аанньа үлэлээбэккэ туран, “түүлээх илиилээх” хаһаайыҥҥа түбэһэн, тэрилэ-сэбэ бүтүннүү ускайданан, устунан үрэллибитэ.
“Мин бу тэрилтэни илиибэр тутарбар кубус-кураанах ангаар эрэ турара, — диир эдэр салайааччы Густав Исаков. – Улууспут дьаһалтата өйөөн, 2015 сыллаахтан чөлүгэр түһэрии, сөргүтүү үлэтин саҕалаабыппыт. Сыах дьиэтин саҥалыы оҥорторбуппут, оборудование сакаастаан атыылаһан, таҥан туруортаран, былырыын олунньуга үлэбитин саҕалаабыппыт”.
Тута тоҥорор сыах
Сааскылааҕы сэргэ Үрүҥ Хайаҕа эмиэ филиал тэриммиттэр: балыгы ууттан ороон таһаараат, астыыр (асчыттар тылларынан, астааһын 1-кы сүһүөҕэ манна оҥоһуллар), “шоковай” диэн ньыманан 2 туоннаҕа диэри биирдэ тута тоҥорор сыах быйыл үһүс сайынын үлэлиэҕэ. Үрүҥ Хайаҕа маны сэргэ сууккаҕа икки сменанан 100 табаны өлөрөн астыыр кыамталаах буойуна үлэлииргэ бэлэм турар. Дириэктэр этэринэн, оборудованиены атыылаабыт “Колакс” хампаанньаттан быйыл балаҕан ыйыгар исписэлиис кэлэн үлэһиттэри үөрэттэҕинэ, аны күһүҥҥү идэһэттэн саҕалыахтаахтар. Манна 8 үлэ миэстэтэ тахсыаҕа. Ону тэҥэ, балык сыаҕар сайынын 3 киһи үлэлиир. Онон, Үрүҥ Хайаҕа астыыр-үөллүүр сыах филиала баара экономическай, стратегическай эрэ буолбакка, нэһилиэк дьоно дьарыктаах, дохуоттаах буолуутугар социальнай суолталаах буолан тахсар.
Балык – баар, суол – суох…
“Балыгы Үрүҥ Хайаттан биирдиилээн балыксыттартан, дьиэ табатын этин И.Спиридонов аатынан МУТ-тэн, кыыл таба этин эмиэ биирдиилээн булчуттартан тутабыт”, — диэн Густав Семенович кудуххайдык хоруйдуур. Дьиҥ иһигэр этэр курдук судургу буолбатах. Улуус кииниттэн, Сааскылаахтан, 16 көстөөх сиргэ олорор үрүҥ хайалар Анаабыр эбэлэринэн эрэ сылдьыһар суоллаахтар. Кыһын – өрүс мууһа турдаҕына массыынанан, буранынан, сайын — мотуордаах оҥочонон.
Сайынын Анаабыр эбэ ортотунан быстар сирдээх дииллэр. Н.Е.Андросов аатынан МУТ уолаттара Үрүҥ Хайа сыаҕар тоҥоруллубут балыгы мотуордаах оҥочонон бэйэлэрэ таһаллар эбит. Чаардыыр сирдэригэр оҥочолорун, балыктарын санныларыгар сүгэн кэриэтэ илдьэллэр. Урукку сылларга Үрүҥ Хайа олохтоохторо балыгы сайын айахтарыгар эрэ бултанар эбит буоллахтарына, соҕотуопка тэриллиэҕиттэн сүрдээҕин балыктыыр буолбуттар. МУТ быйыл сайыҥҥыттан бэйэтэ биригээдэ тэринэн балыктыыр былааннаах.
Сааскылаахтааҕы сыахха таба этин ыыһыыллар, Хатастааҕы сибиинньэ комплексыттан сыа (шпиг) атыылаһан, ону булкуйан халбаһы астыыллар уонна таба этин эрийэллэр, поза, манты, бэлимиэн курдук полуфабрикаттары оҥороллор. Балыгы ыыһыыллар, тууһууллар, эрийэллэр, дьуухала астыыллар.
“Андросовтар” быйыл 15 туонна балык бары көрүҥүн, 3 туонна халбаһы, 10 туонна деликатес (таба этин, балыгы ыыһаан астаммыт бородууксуйа), 4 туонна полуфабрикат, 2 туонна фарш, 2 туонна суббородуукта астыыр былааннаах үлэлии-хамныы сылдьаллар. Быйыл 39 туонна балыкка квоталаахтар. Дьоҕус кэлэктиип диэтэххэ, үлэтэ үгүс, былаана баһырхай.
Василий НИКИФОРОВ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Сүрүн хаартыскаҕа: МУТ эт астыыр сыаҕа. Ньургуйаана Васильева (хаҥастан уҥа) уонна Елена Спиридонова
Мария ВАСИЛЬЕВА (СИА) түһэриилэрэ