Анатолий Баишев күрэхтэһиитэ сайын Аммаҕа ыытыллар Оонньууларга ананна

Ааспыт өрөбүлгэ Дьокуускайга, “Триумф” спорт киинигэр буолбут мас тардыһыытыгар Арассыыйа, Европа, аан дойду түһүлгэлэрин кыайыылааҕа, спорт бочуоттаах маастара Анатолий Баишев бирииһигэр өбүгэ оонньууларыгар күрэхтэһии өбүгэ оонньуутун сэҥээрээччилэр уостарыттан өргө диэри түспэтэ буолуо оҥоробун. edersaas.ru

Аммалар аатырбыт мадьыныларын аатынан аан бастаан ыытыллыбыт сонун күрэскэ ыраахтан-чугастан, этэргэ дылы, тоҥу тосту тардар, ириэнэҕи ибили тутар уон аҕыс баабый биэс көрүҥҥэ илин былдьаһан, дьон-сэргэ иннигэр эр биир тахсан оонньоон көрдөрдүлэр. Кинилэр ортолоругар “Дыгын оонньууларын”, “Чөмпүйүөн Кубогын” курдук өрөспүүбүлүкэтээҕи турнирдар, улуустааҕы куоталаһыылар кыайыылаахтара баалларынан, күрэхтэһии хара ааныттан тыҥааһыннаахтык, хатыһыылаахтык барыаҕа сэрэйиллэрэ. Оннук да буолла. Киэҥ уораҕай көрөөччүлэр күрэс былдьаһааччылары тэптэрэн биэрэр ыһыыларынан-хаһыыларынан биир кэм өрө түллэҥнээн олордо.

Уолаттар бастаан “Сыарҕа соһуутугар” уонна “Амма таастарыгар” күүстэрин холостулар. Бастакы күрэскэ – 120 киилэлээх ыараханы 30 м ыраахха соһууга – Мэҥэ бэрдэ Айсен Спиридонов 26,40 сөкүүндэ көрдөрүүлэнэн кыайыылааҕынан таҕыста. Иккис көрүҥҥэ – 60, 80, 90,100 уонна 110 киилэ ыйааһыннаах кумахтаах кууллары анал олохторго уурталааһыҥҥа – Горнай хоодуота Дьулустаан Ноговицын тэҥнээҕин булбата. Бириэмэтэ — 20,75 сөкүүндэ.

Бу көрүҥнэр түмүктэринэн аҕыс бастыҥ сүүмэрдэннэ. Чулууларга хапсыбатахтар, ол иһигэр “Дыгын оонньууларын” чөмпүйүөннэрэ, призердара Любомир Николаев, Алексей Козлов, кроссфитер Игнатий Чомчоев, “Чөмпүйүөн Кубогын” боруонса призера Николай Матаннанов, мас тардыһыытыгар аан дойду чөмпүйүөнэ Павел Черноградскай, о.д.а., көрөөччүлэр кэккэлэрин хаҥатарга күһэлиннилэр.

Оттон Алексей Кутуков (Нам), Игорь Кондаков (Амма), Дьулустаан Ноговицын (Горнай) Айсен Спиридонов (Мэҥэ Хаҥалас), Егор Баишев (Амма) Владимир Федоров (Ньурба), Руслан Ядреев (Кэбээйи), Никита Гоголев (Өлөөн) буолан салгыы «Илии күүһүгэр» (70 см уһуннаах, 1 см суоннаах биэс тимир арматураны өҕүлүннэриигэ), «Балаҕан нөҥүө тааһы быраҕыыга» (дьаадыраны 50 м тэйиичи сиртэн 2 м үрдүктээх былааҥка нөҥүө ыраахха кыыратыыга) итиэннэ «Таас көтөҕүүтүгэр» күүстэрин холостулар.

“Илии күүһүгэр” аҕыс уолтан хайалара да тимир арматураны кыайан өҕүлүннэрбэккэ, бары аҕыстыы очукуонан ыстарааптаннылар. Дьэ ол иһин «Балаҕан нөҥүө тааһы быраҕыыга» итиэннэ «Таас көтөҕүүтүгэр» сыра-сылба эстэр, күүс-уох баранар хамсаныылара буоллулар.

“Балаҕан нөҥүө тааһы быраҕыыга” Амма ааттааҕа Анатолий Баишев төрөппүт уола Егор аҥардастыы аатырда. Көрдөрүүтэ — 11, 47 м.

Тиһэх көрүҥҥэ Дьулустаан Ноговицын 106 киилэлээх тааһы 150 миэтэрэ ыраахха көтөҕөн илдьэн уурда. Бу киэһэ кини көрдөрүүтүн куоһарар киһи көстүбэтэ.

Түмүккэ “Сыарҕа тардыытыгар” – бастакы, “Амма тааһыгар” – ахсыс, “Балаҕан нөҥүө тааһы быраҕыыга” – иккис, “Тааһы көтөҕүүгэ” – алтыс буолбут Айсен Спиридонов (Мэҥэ Хаҥалас, Тыыллыма) пьедестал үһүс үктэлин дабайан, 100 тыһыынча солкуобайынан биһирэннэ.

“Сыарҕаҕа” – төрдүс, “тааска” – үһүс, тааһы быраҕыыга – алтыс, тааһы көтөҕүүгэ – бэһис көрдөрүүлэммит Амма баабыйа Егор Баишев иккис бочуоттаах миэстэҕэ таҕыста, 150 тыһыынчанан бириэмийэлэннэ.

Спорт бочуоттаах маастара Анатолий Баишев бирииһигэр өбүгэ оонньууларыгар өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэхтэһии кыайыылааҕынан Владимир Федоров буолла. Ньурба ньургуна “сыарҕаҕа” – иккис, “тааска” – иккис, “Балаҕан нөҥүө тааһы быраҕыыга” – төрдүс, “Тааһы көтөҕүүгэ” – төрдүс тахсыталаата. Киниэхэ көрөөччүлэр уруйдарын-айхалларын ортотугар күрэхтэһии сүрүн бирииһэ — 200 тыһыынча солкуобай — туттарылынна.

Киирии билиэттэринэн сыаналаах бириистэр оонньононнор, бааттаахтар бу күн Амма өрүс кытылыгар турар сэттэ уһаайба хаһаайыттарынан буоллулар. Соргулаахтар туристическай путевка, СКС карабин, МР-155 булт саата, дьахтар норка саҕынньаҕа, телевизор, олоххо-дьаһахха туттуллар тиэхиньикэ итиэннэ Амма минньигэс дьэдьэниттэн барыанньа кэһиилээх дьиэлээтилэр.

Анатолий Баишев, мас тардыһыытыгар Арассыыйа, Европа, аан дойду түһүлгэлэрин кыайыылааҕа, спорт бочуоттаах маастара:

—Бу күрэхтэһии аны сайын Амма улууһугар буолуохтаах Саха сирин норуоттарын VII Спортивнай оонньууларыгар ананан тэрилиннэ. Онон аммалар быһаччы кыттыыларынан ыытылынна. Биир бэйэм “Триумфу” толору дьон кэлбититтэн олуһун диэн үөрдүм. Биһигини өйөөбүттэргэ, күүс-көмө буолбуттарга истиҥник махтанабын. Инникитин даҕаны көмө-тирэх буолуохтара диэн эрэнэбин. Тэрээһиммититтэн киирбит үп Оонньуулары тэрийэн ыытар анал пуондаҕа бэриллиэҕэ.

Роман Попов, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru