СӨ арыгы ырыынагын сүрүннүүр судаарыстыбаннай управлениетын салайааччы Матвей Лыткин тус рубриката.
Арыгыны бырааһынньыкка эрэ иһэр ыаллар ортолоругар, доруобай оҕо төрөөһүнэ 5 төгүл аҕыйах буолар эбит.
Уопсайынан, арыгылааһыны үөрэтэр исписэлиистэр этэллэринэн, 4 көлүөнэ сокуона баар эбит. Ол тугуй? 1-кы көлүөнэ – сиэрэ-майгыта алдьанар, 2-с көлүөнэ – арыгыга түргэнник ылларымтыа буолар, эккирэтэ сылдьан иһэр, 3-с көлүөнэ – араас арыгыны кытары сибээстээх ыарыыларга үгүстүк ылларар (ипохондрия, депрессия, оннооҕор бэйэҕэ тиийинэн өлүөхтэрин сөп). 4-с көлүөнэ акаары оҕону төрөтөр эбэтэр олох да кыайан оҕоломмот. Онон оҕо доруобуйатыгар төрөппүт хайдах иһэриттэн (элбэхтик дуу, кыратык дуу) тутулуга суох, син биир алдьатыылаах буолар эбит. Онон бу дьаллык көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэр.
1900 сыллаахха Швейцарияҕа 9 тыһыынча тиийиммэт, өйүнэн мөлтөх оҕолору анаалыстаан көрбүттэрэ, ити оҕолор бары виноградтан оҥоһуллубут арыгы бырааһынньыгын үгэнигэр үөскээбиттэр эбит.
Арыгы иһэр ыал оҕолоро орто сүһүөх кылаастартан саҕалаан үөрэхтэрин кыайбат буолан иһэллэр, кинилэр түргэнник сылайаллар, болҕомтото суох буолаллар, ыарахан садааччалары суоттуулларын сөбүлээбэттэр, айар-тутар дьоҕурдара мөлтөх. Онон үөрэнэллэрин сөбүлээбэттэр, олоххо тардыһыыта суох буолаллар. Арыгыга түргэнник убаныахтарын сөп.
Аан дойдутааҕы чөл олох академиятын салайааччы А.Н. Маюров этэринэн, билигин Арассыыйаҕа 2 % муус доруобай оҕо төрүүр, уоннааҕылар араас ыарыылаахтар эбит. Маннык салгыы бардаҕына, кыра норуоттар имири да эстиэхтэрин сөп.
Ийэ, аҕа ууһун харыстааҥ, арыгыны атыылаһымаҥ.
Ангелина ВАСИЛЬЕВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru