“Росприроднадзор” управлениета Саха сиринээҕи айылҕа харыстабылын борокуратууратын ирдэбилинэн “АЛРОСА” хампаанньаҕа былааны таһынан бэрэбиэркэтэ түмүктэннэ. Ол түмүгүнэн, Бүлүү өрүһү киртитии хоромньута 22,1 миллиард солкуобайынан быһылынна.
Кинилэр бэлиэтээбиттэринэн, ууга туой, буор булкадаһыга — 10 төгүл, тимир – 2,5 төгүл, алтан – 5,6 төгүл нуорманы таһынан барбыта бэлиэтэммит.
Ону тэҥэ, сир баайын хостуурга бырайыактыыр көрдөрүүлэр олохтоммут бэрээдэктэригэр кэһиилэр бааллара биллибит. Ол РФ Ууга кодексын уонна “О недрах” сокуонун кэһии буолар.
“АЛРОСА” юридическай уонна дуоһунастаах сирэйдэрин административнай эппиэтинэскэ тардар туһугар үлэ ыытыллар. Дааннайдары айылҕа баайын туһаныы эйгэтин хонтуруоллуур федеральнай сулууспаҕа ыыттылар. “АЛРОСА”-ҕа кэһиилэри туоратарыгар уураахтаатылар. Маны толорботохторуна, “Росприроднадзор” киин аппараата хампаанньа сир баайын туһанар, хостуур быраабын быһыаҕын сөп.
“Дьолго, улахан алдьатыы тахсыбата”
— Бүлүү өрүскэ, Иирэлээх, Оччугуй Ботуобуйа үрэхтэргэ уу анаалыстара нуормаҕа түһэн эрэллэр. Ыарахан металлар, сүһүрдэр химическэй веществолар өрүскэ киирбэтэхтэр. Мин бэйэм саахал буолаатын, баран хаста да көрбүтүм-истибитим.
Өрүстэри чөлүгэр түһэрэр үлэ салҕаныаҕа, хампаанньа ону бэйэтэ да өйдүүр. Холуобунай дьыала бакаа тэриллэ илик, силиэстийэлиир кэмитиэт бу тиэмэни үөрэтэ сылдьар. Экология министиэристибэтин үлэһиттэрэ федеральнай кэллиэгэлэрин кытары хоромньуну ааҕа-суоттуу сылдьаллар, ол сууматын “АЛРОСА-ҕа” төлөттөрүөхпүт. Хампаанньа салалтатын, эмсэҕэлээбит улуустар баһылыктарын кытары ыкса үлэни ыытабыт. Олохтоох нэһилиэнньэни ыраас уунан, ол иһигэр сир анныттан, хааччыйыы боппуруоһа сытыытык турар.
Билигин да чөлүгэр түһэрэр үлэ элбэх. Сир баайын хостуур тэрилтэлэр даамбаларын бырайыактыыр кээмэйдэрин уларытыахтаахтар.
Бу саахал, чиэһинэйдик эттэххэ, экологияҕа, балык туругар улахан, алдьатыылаах хоромньуну оҥорбото. Балык өлбүтэ бэлиэтэммэтэ. Ааспыт үйэ 70-80-с сылларыгар өрүскэ балык букатын да суох этэ. Ол ГЭС ууну харайар сиригэр мас сытыйан, дьааттаах фенол тарҕаммытыттан, балык эстибитэ.
Онон кэлим научнай эспэдииссийэ үлэлиир кэмигэр Арассыыйа уонна биһиги институттарбыт дьоһуннаах научнай чинчийии ыытыахтара, ол Бүлүү өрүс бассейнын экологиятын тупсарарга кыах биэриэ.
Ангелина ВАСИЛЬЕВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru