Уус Алдан улууһун Бэрт Ууһун бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор аҕам саастаахтара Тааттаҕа Чөркөөхтөөҕү музей комплекска сылдьан улаханнык сэргэхсийэн кэллилэр.
Бу туһунан биһиэхэ нэһилиэк бэтэрээннэрин сүбэтин чилиэнэ Людмила Петрова үөрэн-көтөн туран кэпсээтэ:
—Элбэх сыл иитиэхтээбит ыра санаабытын олоххо киллэрэн наһаа үөрдүбүт, — диэн саҕалыыр Людмила Иннокентьевна. — Eлуу Ойуунускай төрөөбүтэ 125 сылыгар анаммыт айаммыт улахан суолталанна. Ол курдук, «Ойуунускай ыллыгынан» десаҥҥа кытынныбыт. Ыраахтан айаннаан тиийиибитигэр, суон сурахтаах түмэлгэ Таатта улууһун аҕам саастаах дьоно-сэргэтэ, бэтэрээннэр түмсүүлэрэ, эдэр ыччаттар тэрээһиҥҥэ мустубут этилэр. Биһигини бу ытык сир киэҥ-холку, үтүө-мааны, муударай дьоно-сэргэтэ, түмэл сэбиэдиссэйэ Н.Е.Попов, түмэл бары кэлэктиибэ ис сүрэхтэриттэн үөрэн-көтөн олус истиҥник көрүстүлэр.
Бары бииргэ тутуспутунан ытык киһи, улуу Ойуунускай төрөөбүт алааһынан хааман, үөрэммит оскуолатын, куйуурдаабыт эбэтин уу харахпытынан көрөн, кэпсииллэрин эт кулгаахпытынан истэн, кини тыыммыт салгынынан дуоһуйа тыынан, хаампыт сиринэн астына, сэрэнэ, уйадыйа хааман наһаа долгуйдубут, улаханнык астынныбыт. Киэҥ кэпсэтиигэ кыттан, санаабытын атастаһан, бэтэрээннэр үлэлэрин-хамнастарын билсэн үөрүүбүт хас да бүк үрдээтэ. Судаарыстыбаннас мусуойугар «Бэрт Ууһун нэһилиэгэ» диэн нэһилиэкпит устуоруйатын кэпсиир альбому, Майаҕатта Бэрт Хара статуэткатын хабыллар ытыс тыаһыгар арыаллатан бэлэх ууннубут. Харда тылы мусуой наукаҕа сотруднига М.Е.Барахова эттэ итиэннэ биһини нэһилиэкпитигэр кинигэтин бэлэх уунна.
Ытык мааны Тааттаҕа тиийбит дьон улуус киинигэр, Ытык Күөлгэ, Мандар Уус үлэтигэр-хамнаһыгар анаммыт научнай кэмпириэнсийэҕэ сылдьар чиэстэннибит. Манна мусуой наукаҕа сотруднига А.С.Борисова кытынна. Биһиги Мандар Ууһу кытта илии тутуһан, ирэ-хоро сэһэргэһэн, сэҥээрбит ыйытыыларбытыгар толору хоруйдары ылан, истиҥ махталбытын, эҕэрдэбитин тиэртибит. Онон аҕам саастаах дьоҥҥо, биһиэхэ, улахан суолталаах, өйбүтүгэр-сүрэхпитигэр дириҥник иҥэр айан-сырыы буолла диэн үөрүүбүтүттэн эрчимирэн сылдьабыт.
Маннык киэҥ былааннаах айаммытыгар тэрийэн, өйөбүл оҥорон ыыппыт нэһилиэкпит баһылыгар Ю.Н.Колодезниковка, исписэлиис У.И.Копыринаҕа, уһун айаммыт былаһын тухары бүөбэйдээн, көрөн-истэн олус үчүгэйдик сырытыннарбыт суоппарбытыгар Н.Н.Ширяев-2 бары барҕа махталбытын тиэрдэбит. Бар дьоҥҥутугар кыһамньыгыт сыаналаннын, үтүө санааҕыт үтүөнэн эргийдин диэн тиэрдэбит.
Биһиги корр., «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru