Быйыл Кэбээйи улууһун култууратын үлэһиттэрин ортолоругар ыытыллыбыт «Үрүҥ көмүс хомус» күрэхтэһиигэ Мукучу нэһилиэгин модельнай библиотекатын сэбиэдиссэйэ, Ия Им “Бастыҥ библиотекарь” аатынан бэлиэтэннэ.
edersaas.ru
Саха өрөспүүбүлүкэтин култууратын туйгуна, уопсастыбаннай кэрэспэдьиэн, лиэктэр, хас да кинигэни оҥорсубут ааптар, быһата, олоххо көхтөөх позициялаах Далбар Хотун – Ия Николаевна идэтин, үлэтин туһунан маннык кэпсиир:
— Мин СГУ саха филологиятын факульетын бүтэрэн, Кэбээйи уолугар кэргэн тахсан, дьылҕабын батыһан, Сангаарга тиийбитим. Идэбинэн үлэ булбаккабын, улуустааҕы киин библиотекаҕа үлэлии киирбитим. Ити 2000 сыл ыам ыйыгар этэ. Оччолорго киин библиотека дириэктэринэн Новгородова Татьяна Афанасьевна үлэлиирэ. Үлэбин бастаан ааҕар саалаҕа саҕалаабытым. Сэбиэдиссэй Котковец Т.В. бу идэҕэ бастакы хардыыбын оҥорорбор күүс-көмө буолбута. Сайын уоппускаҕа барбыттарыгар, ааҕар саалаҕа соҕотох үлэлээн, улахан тургутууну ааспытым. Ыйтан ордук кэмҥэ пуонданы сааһылаабытым, кинигэлэрбин дьүһүннэринэн билэр буолбутум, атын салааларга ааҕааччылары кытта үлэлэһэрим. 2001 с. күһүн атырдьах ыйыгар Татьяна Владимировналыын биир дойдулаах суруйааччыларбытын Владимир Федоровы уонна Николай Лугиновы кытары көрсүһүүнү тэрийбиппит. Мин сахалыы сценарийы суруйбутум. Бөдөҥ дьону кытта алтыһыым ол онтон саҕаламмыта.
Эһиилигэр кыраайы үөрэтэр салааҕа көспүтүм. Бу салаа сэбиэдиссэйэ, Сунтаартан төрүттээх биир дойдулааҕым Спиридонова Саргылана Федотовна элбэххэ үөрэппитэ, дойдутугар көспүтүгэр, мин кини оннугар хаалбытым. Бу салааҕа хайдах эрэ ис испиттэн арыллан, тартаран, сөбүлээн туран үлэлээбитим. Ити быыһыгар атын эйгэҕэ боруобаланан көрөөрү улуус дьаһалтатыгар ЗАГС-ҕа үлэлии сылдьыбыт кэмнээҕим. Ол эрээри, докумуон толоруутун биир халыыбыгар хаайтарыы миэхэ барсыбатын билбитим. Инньэ гынан, библиотекабар төннүбүтүм, соһуйуом уонна үөрүөм иннигэр, Татьяна Афанасьевна кыраайы үөрэтэр салааҕа кими да чугаһаппакка сылдьыбыт этэ. “Ити миэстэни харыһыйан, эйиэхэ ууран турабын”, — диэбитигэр испэр олус махтаммытым эрээри, таспар таһааран эппэтэхпиттэн хомойо саныыбын. Элбэх умнуллубат тэрээһиннэри ыыппыппыт, ону улуус хаһыатын саһарбыт сирэйдэрэ, ааҕааччылар үтүө өйдөбүллэрэ туоһулууллар.
Кэргэним үлэҕэ ананан, Мукучуга көһөн бараммын, үс сыл оскуолаҕа социальнай педагогынан, психологынан үлэлээбитим. Библиотекаҕа үлэлээбиппин үчүгэйдик санааммын, кинигэҕэ уонна суруйааччыларга сыһыаннаах араас тэрээһиннэртэн аккаастаммат этим. 2015 с. Литература сылын арыйыыга нэһилиэккэ тэрийэр хамыыһыйа бэрэссэдээтэлинэн талбыттарыгар үөрүүнү кытта сөбүлэспитим. Күһүн биир үтүө күн Сангаартан Клавдия Январьевна эрийэн: “Мукучу модельнай библиотекатыгар миэстэ таҕыста, аккаастаммат инигин?!” — диэбитигэр олус үөрбүтүм уонна бэйэм сөбүлүүр, таптыыр идэбинэн балаҕан ыйын 1 күнүттэн үлэлээн киирэн барбытым. Нэһилиэк библиотекатын үлэтин уратыта элбэх. Ол курдук, тыа библиотекара хаһаайыстыбаны, фонданы бэрийиигэ, араас тэрээһиннэри тэрийиигэ, социальнай партнерствоны сайыннарыыга, быраап эйгэтин пропагандалааһыҥҥа барытыгар төгүрүччү эппиэттэһиэхтээх. Библиограф, кыраайы үөрэтээччи, чинчийээччи, киэргэтээччи, компьютерщик, психолог… оруолларын тэҥҥэ толоруохтаах. Быһата, дэгиттэр дьоҕурдаах буолары эрэйэр эрээри, олус интэриэһинэй идэ.
Оҕо сааспыттан кинигэ эйгэтигэр аан бастакы уһуйбут дьоммунан ийэм Екатерина Николаевна, аҕам Николай Александрович буолаллар. Харчыны кэрэйбэккэ, элбэх хаһыаты, сурунаалы суруттараллара. Бастакы доҕотторум “Мурзилка” уонна “Веселые картинки” сурунааллар этилэр. Ааҕар буолуохпуттан дьонум библиотекаҕа сиэтэн илдьэн туттаран кэбиспиттэрэ. Библиотекардарга аахпыппын кэпсии-кэпсии, кинигэлэрбин туттарарым, стеллаж быыһыгар чааһы-чааһынан сылдьарым. Кинигэни утаппыттыы ааҕарым. Түүн суорҕаным анныгар фонариктаах сытан, төһөлөөх батарыайаны “сиэбитим” эбитэ буолла?! «Оҕо эрдэххинэ, сурунаал, кинигэ бөҕөнү сааһылаан, эмиэ да тэлгэтэ сытан оонньууруҥ кинигэ эйгэтин үлэһитэ буолаары эбит», — диэн ийэм этэрэ. Онон, кинигэ баайдаах, библиотекарь идэлээх үлэһит буолар дьылҕам тардыыта эбит. Таптыыр идэни таба тайаныы диэн Дьол.
— Кинигэни таптааҥ, библиотекаҕа сылдьыҥ! — диэн бар дьоммун ыҥырабын, оттон биир идэлээхтэрбин кэлэн иһэр Бүтүн Арассыыйатааҕы библиотекалар күннэринэн итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин, үлэҕитигэр ситиһиилэри, дьолу-соргуну баҕарабын.
Раиса СИБИРЯКОВА, “Саха сирэ» edersaas.ru