Бу өрөбүлгэ буолбут быыбарга 215 нэһилиэккэ баһылык талыллыахтааҕын, 211 нэһилиэккэ (ол иһигэр 15 улуус киинигэр) быыбарданнылар. Анаабыр улууһун Сааскылааҕар уонна Үрүҥ Хайатыгар быыбардара сэтинньигэ көспүтэ. Оттон Өлүөхүмэ куоракка уонна Сунтаар улууһун Сиэйэтигэр быыбар иккиһин ыытыллар буолла.
Аграфена КУЗЬМИНА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru.
Быыбар Киин хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлэ Алексей Ефимов иһитиннэрбитинэн, 215 нэһилиэккэ барыта 813 кандидат турбут. Кинилэртэн 773 регистрацияламмыт, 96 кандидат туораабыт. Онон быыбар киирсиитигэр 717 кандидат кыттыбыта.
Партияларынан ылан көрдөххө, саамай элбэх кандидаты “Биир ньыгыл Россия” (50,46 %) туруорбут. Иккис миэстэҕэ ахсааннарынан бэйэ туруорунуутунан (30,14 %) кыттыбыт кандидаттар иһэллэр. “Сиэрдээх Россия” – 4 %, “РФКП” – 2,3 %, “Россия дьахталларын туһугар” – 1,7 % уонна 5 % атын түмсүүлэр ылаллар.
Куораттарга
Дьокуускай куораты таһынан өрөспүүбүлүкэбит куораттарыгар барыларыгар кэриэтэ баһылыктар талылыннылар. Мирнэйгэ, Ленскэйгэ бэрт тыҥааһыннаах киирсиилэр буоллулар. Мирнэйгэ аҕыс кандидат турбутуттан биэһэ бүтэһик эргииргэ тахсыбыта. Түмүккэ быыбардааччылар 38,22 % ылан Мирнэй куорат баһылыгынан куорат мэрын инвестиционнай бэлиитикэҕэ солбуйааччы Клим Антонов кыайыылааҕынан таҕыста. Кини сүрүн утарылаһааччыта Сергей Корнилов куоластааччылар 27,18 % ылла.
Ленскэй куоракка баһылык Александр Хорунов бэрт эрэйинэн кыайыыны ситистэ. Киниэхэ быыбардааччылар 40,61 % биэрдилэр. Кини кэнниттэн 34,86 % ылан, оройуон баһылыгын солбуйааччы Анатолий Макушев иккис кэллэ. Орто Халымаҕа оройуоннааҕы ньиэп базатын дириэктэрэ Владимир Шаборшин 42,51 % ылан баһылыгынан талылынна.
Оттон Нерюнгри, Удачнай уонна Бүлүү куораттарга талыллыбыт баһылыктар быыбардааччылар баһыйар үгүс куоластарын ыллылар. Нерюнгрига 51,12 % ылан “биир ньыгыллартан” турбут баһылыктыы олорбут Леонид Олейник салгыы үлэлиир билиэти ылла. Удачнайга икки кандидат турбутуттан баһылык Артур Приходько 73,84 % ылан, эмиэ салгыы үлэлиэҕэ. Оттон Бүлүү куоракка үһүс нүөмэрдээх оскуола дириэктэрэ 35 саастаах Ньургустаан Афанасьев “оппоненнарын” ырааҕынан быраҕан, быыбардааччылар 56,13 % ылан, кыайыылаах таҕыста. Куорат мэрдарыттан кини саамай эдэрдэрэ.
Мадьыны Анатолий Баишев быыбарга кытынна
Улуус кииннэригэр буолбут киирсиилэртэн ойуччу миэстэни Амма уонна Аллараа Бэстээх ылаллар.
Аммалар икки сыллааҕыта улуустарын баһылыгын талбыт буоллахтарына, быйыл 5 нэһилиэккэ баһылык, 7 нэһилиэккэ дьокутааттар быыбардарын ыыттылар. Улахан быыбар улуус киинигэр Аммаҕа буолла. Ити биир өттүнэн быыбарга өрөспүүбүлүкэбитигэр биллэр спортсмеммыт, мадьыны Анатолий Баишев кыттыбытынан киэҥ сэҥээриини ылла. Кини бу саас “Биир ньыгыллар” праймеризтарыгар кыттан, баһылыкка барыаҕын туһунан эрдэттэн биллэрбитэ.
Быыбарга уопсайа 7 киһи докумуон биэрбитэ. Кинилэртэн регистрация кэнниттэн икки кандидат уһуллубута. Партиялаахтартан соҕотох Анатолий Баишев “Биир ньыгыл Россияттан” кыттыбыта. Онтон атыттар бары бэйэ туруорунуутунан киирсибиттэрэ. Быыбар түмүгүнэн, 59,19 % ылан Чурапчытааҕы физкультура институтун проректора Михаил Артемьев баһылыгынан талылынна, Анатолий Баишев 27,98 % ылла.
Бор оннугар Колмаков
Оттон Мэҥэ Хаҥаласка биир тыҥааһыннаах киирсии улуус киинигэр Аллараа Бэстээххэ буолла. Манна хас эмэ сылы быһа баһылыктаан олорбут Георгий Бору кытта ким илин-кэлин түсүһүөҕэй диэн боппуруос турар этэ. Быыбарга алта киһи турбутуттан улуус баһылыгын солбуйааччы Юрий Колмаков уонна Георгий Бор дьоннорун ырааҕынан бырахтылар. Түмүккэ түөрт куолаһынан баһыйан, быыбардааччылар 41,34 % ылан, Юрий Колмаков бастаан таҕыста. Георгий Михайлович 40,59 % ылла.
Латышевтар икки Филипповтар
Хаҥаластар быыбардарыгар бэрт интэриэһинэй көстүү буолла. Манна 6 нэһилиэк баһылыга талыллыбыта. Күөрдэмҥэ түөрт кандидат турбутуттан үһэ кыттыбыта. Быыбардааччылар 40,09 % ылан, “Сайдыы” ТХПК бэрэссэдээтэлэ Александр Константинов баһылыгынан талылынна. Соһутуулааҕа баар, манна “барыларын утарабын” диэн графа иккис миэстэҕэ таҕыста (Дьокуускай куоракка эмиэ маннык хартыына этэ). Быыбардааччылар 32,33 % кандидаттары барыларын утардылар.
Өктөмҥө кытаанах быыбар буолла. Түөрт кандидат докумуонун биэрбититтэн иккитэ туораан, бүтэһиккэ баһылык Александр Большаков исписэлииһин Борис Христофоровы кытары киирсэр буолбута. Ол түмүгэр Александр Николаевич 126 куолаһынан баһыйан, дуоһунаһыгар хаалла.
Ону сэргэ Үөдэйгэ интэриэһинэй быыбар ааста: түөрт кандидат регистрацияламмытыттан иккитэ – Латышевтар, иккитэ – Филипповтар. Быыбар түмүгүнэн көрдөххө, Латышевтар бастакы-иккис миэстэни, Филипповтар үсүһү-төрдүһү былдьастылар. Дмитрий Латышевка – 93, Прокопий Латышевка – 60, Егор Филипповка – 44 уонна Роман Филипповка – 35 киһи куоластаабыт. Онон Латышевтартан эдэрдэрэ – Дмитрий Латышев баһылыгынан талылынна.
Өлүөхүмэҕэ, Сиэйэҕэ кандидаттары барыларын утардылар
Өлүөхүмэ куоратыгар уонна Сунтаар улууһун Сиэйэтигэр олохтоохтор баһылыкка турбут кандидаттары барыларын утаран, быыбар иккиһин ыытыллар буолла.
Сунтаар улууһугар тоҕус нэһилиэккэ баһылык быыбара ыытыллыбыта. Сиэйэ баһылыгын быыбарыгар барыта үс кандидат турбута. “Биир ньыгыл Россияттан” Сунтаар улууһун баһылыгын көмөлөһөөччүтүнэн үлэлии сылдьыбыт Тимур Иванов регистрацияланан баран бүтэһик эргииргэ кэлэн туораан хаалбыта. Онон “самовыдвиженецтар” нэһилиэк баһылыгынан үлэлии олорбут Алексей Обоюков уонна баһаарынай чаас начальнига Александр Романов иккиэн илин-кэлин түһүспүттэрэ. Ол эрээри быыбардааччылар 46,63 % (152 куолас) “барыларын утарабын” диэн графаны талан, кими да баһылык оҥоруохтарын баҕарбаттарын биллэрдилэр. Алексей Обоюковка 110, Александр Романовка 55 куолаһы биэрбиттэрэ.
Оттон Өлүөхүмэ куоракка быыбар хамыыһыйатыгар сэттэ какдидат докумуонун туттарбытыттан куорат урукку баһылыга Василий Сафонов “Биир ньыгыл Россияттан” туран баран, салгыы киирсибэтэҕэ, ону сэргэ Солянка нэһилиэгин баһылыгынан үлэлии олорбут Альбина Масина регистрацияны ааһан баран, бүтэһик эргииргэ кэлэн эмиэ туораан хаалбыта. Онон биэс кандидат Наталья Антонова (18,76 %), Ларина Гуринова (13,20 %), Юрий Клюцев (11,53 %), Виталий Новоселов (3,56 %), Анатолий Шаповалов (5,82 %) киирсибиттэрэ. Ол эрээри 1154 киһи (ити быыбардааччылар 42,79 % ылар) барыларын утарда.
Онон сокуон быһыытынан, үс ыйтан уһаабакка эрэ өлүөхүмэлэр, сиэйэлэр быыбардарын хаттаан ыытыахтара. Бу кэлэр быыбардарын муниципальнай тэриллиилэр бэйэлэрэ уйунуохтара.
Эдэрдэр былааска таҕыстылар
Быйылгы муниципальнай быыбар биир уратытынан үгүс сиргэ эдэрдэр баһылыгынан талыллыбыттара буолар.
Холобур, Сунтаар Тойбохойугар (846 быыбардааччылаах) баһылык Станислав Егоровы кытары киирсэн, 24 куолаһынан кыайан, 28 саастаах Иван Попов баһылыгынан талыллыбыта. Өлүөхүмэ улууһун Дьаарханыгар (771 быыбардааччылаах) баһылык Александра Дарамаевалыын күөн көрсөн, Предпринимателлэри өйүүр киин Өлүөхүмэтээҕи салаатын сэбиэдиссэйэ 26 саастаах Николай Копылов быыбардааччылар 28,68 % ылан, баһылыгынан талылынна. Нам улууһун Салбаныгар (235 быыбардааччылаах) 27 саастаах Сахаян Аргунов 51,32 % ылан таҕыста. Манна баһылык Афанасий Новиков эмиэ киирсибитэ. Булуҥҥа эмиэ биир эдэр баһылык иккис болдьоҕор ананна. Түмэт (377 быыбардааччылаах) баһылыга 29 саастаах Афанасий Андросов 77,57 % ылан, баһылыгынан хаалла. Чурапчы Хоптоҕотугар (872 быыбардааччылаах) предприниматель 25 саастаах Борис Архипов талылынна.
Онон бу быыбарга 30 саастарын туола илик эдэрдэр уһулуччу ойон таҕыстылар. Сорохтор үгүс нэһилиэктээх улахан улуус бөдөҥ нэһилиэктэрин баһылыктарын бурҕалдьытын санныларыгар сүктүлэр. Эдэрдэргэ ити икки бүк эппиэтинэс. Онон саҥа талыллыбыт бары эдэр баһылыктарга нэһилиэнньэлэрин иннилэригэр эппиэтинэһи толору сүгэн туран, ситиһиилээхтик, тулуурдаахтык, дьаныардаахтык, дьулуурдаахтык үлэлииллэригэр баҕарыаҕыҥ.
Аграфена КУЗЬМИНА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru.