Саха сиригэр бырамыысыланнас бары салаата күүскэ сайынна диэтэхпитинэ, арааһа, сыыспаппыт буолуо. Бырамыысыланнас хампаанньаларыгар киирэн үлэлиэн баҕалаах да элбэх.
Оскуола үөрэнээччилэрэ ханнык идэлэргэ үөрэнэн, ханнык тэрилтэҕэ үлэлии киириэхтэрин сөптөөҕүн эрдэттэн ыйдаҥарда сылдьыахтарын наада. Биллэн турар, манна сүрүн оруолу төрөппүт эмиэ ылар. Элбэх оҕо үрдүк үөрэҕи этэҥҥэ бүтэрэн, бырамыысыланнас хампаанньаларыгар үлэлии киирэн баран, ардыгар, кыайбакка, кэлэктиибигэр табыллыбакка, аккаастанан төннөр түгэннэрэ баар суол. Онон инникитин ыччакка туһалаатын диэн, итиннэ үлэлии-хамсыы, буһа-хата сылдьар дьон санааларын, сүбэлэрин-амаларын истиэҕиҥ.
Баран үлэлээҥ!
Илья Окороков, Амма улууһуттан төрүттээх, грейдер массыына суоппара:
– Быйыл саас Амма улууһунааҕы Үлэлээх буолуу киинэ «Олохтоох каадыры – бырамыысыланнаска» бырайыагар кыттыбытым. Онно Нерюнгри оройуонугар «Эльгауголь» хампаанньаҕа үлэлии бар диэн эппиттэрэ. Дьоммун кытта сүбэлэһэн баран, барарга сөбүлэспитим. Бастаан Нерюнгри куоракка бэйэтигэр үлэлиирбит буолуо дии санаабытым, онтум учаастакпыт киинтэн балай эмэ ыраах эбит этэ.
Вахтовай бөһүөлэккэ олоробут, биир хоско төрдүөбүт.
Саҥа үлэлии барааччыларга этиэм этэ. Адьас толлумаҥ, куттанымаҥ диэн. Саамай сүрүнэ, барытыгар ылсан үлэлээн иһиҥ.
Киһи сатыырын киһи сатыахтаах
Савва Борисов, Горнай улууһуттан төрүттээх, Алдан оройуонугар «Золото Селигдара» хампаанньаҕа «БелАЗ» суоппара (Савва аармыйаҕа сулууспалаан баран, 1992 сыллаахха суоппар кууруһун ааһан, 10-тан тахса сыл Горнайдааҕы почтамҥа суоппардаабыт):
– Улуустааҕы Үлэлээх буолуу киинигэр учуокка турбутум. Быйыл саас Үлэлээх буолуу киинэ «БелАЗ» массыына ыытарга анал кууруска үөрэттэрбитэ.
Эксээмэммин этэҥҥэ туттаран, Алдан улууһун «Золото Селигдара» хампаанньа Аллараа Якокиттааҕы учаастагар үлэлии тиийбитим. Бастаан утаа стажировканы ааһарбытыгар хас биирдиибитигэр уопуттаах дьону анааннар, үлэлииргэ оннук ыарахаттары көрсүбэтэхпит. Кинилэр барытын ыйан-кэрдэн, сүбэлээн-амалаан биэрбиттэрэ. Нэдиэлэ устата базаттан тахсыбакка, сүүнэ улахан тимир көлөлөрү өрөмүөннээбиппит. Улахан буолталары эрийэ, бэйэбититтэн үрдүк көлүөһэлэри бэрийэ сылдьан, чахчы биһиэхэ улахан көлөлөрү эрэнэн эрэллэр эбит диэн санаа киирбитэ. Билигин этэҥҥэ үлэлии сылдьабын. Түгэнинэн туһанан, Горнай улууһунааҕы Үлэлээх буолуу киинин үлэһиттэригэр махталбын тиэрдэбин. Киһи сатыырын киһи сатыыр эбит. Саамай сүрүнэ, саҥа саҕалыыртан, үөрэнэртэн толлон турумуохха наада.
Идэбин таларга көмөлөстүлэр
Алексей Павлов, Горнай улууһуттан төрүттээх, (орто оскуоланы үөрэнэн бүтэрэн, суоппар идэтин баһылаабыт):
— Быйыл Горнайдааҕы үлэлээх буолуу киинигэр үлэ көрдөөн тиийбиппэр, «БелАЗ» массыынаны ыытарга үөрэнэрбэр эппиттэрэ. Онно тута сөбүлэспитим.
Алдаҥҥа ыам ыйын 15 күнүгэр тиийбиппит. Уопсай дьиэнэн сонно хааччыйбыттара, хоспутугар төрдүө буолан олоробут. Тиийээппитин кытта учаастакка сүүнэ улахан тимир көлөнү ыытарга үөрэтэн барбыттара. Билигин этэҥҥэ үлэлии сылдьабын. Түгэнинэн туһанан, Үлэлээх буолуу киинигэр махталбын тиэрдэбин.
Эр киһи дьонун иитиэхтээх
Гаврил Александров, Амма улууһун олохтооҕо, кэргэннээх, икки оҕолоох:
— Быйыл саас улуустааҕы Үлэлээх буолуу киинигэр үлэ туһунан ыйыталаспыппар, «Олохтоох каадыры – бырамыысыланнаска» бырайыакка кыттарга сүбэлээбиттэрэ. Тустаах киин бары өттүнэн көмөлөһөн, «Якутуголь» хампаанньа анал үөрэтэр киинигэр 40 тоннаттан үөһэ уйуктаах тимир көлөлөрү ыытарга үөрэммитим.
Үөрэнэрбитигэр олус эргэ массыыналары биэрбиттэрэ. Билигин санаатахха, ол соруйан тургутан көрүү эбит. Үөрүйэхтээх буолан, хампаанньа кытаанах ирдэбиллэрин барытын этэҥҥэ ааспытым. Бу күннэргэ Дьабарыкы Хайаҕа үлэлииргэ ыҥырыы тутан, онно баран эрэбин. Дьоммуттан өр кэмҥэ барарбыттан мунчаарабын эрээри, үлэлиэххэ наада. Эр киһи дьиэ кэргэнин иитиэхтээх, көрүөхтээх-истиэхтээх буоллаҕа.
Александр ТАРАСОВ, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru