Надежда Семянова талахтан араас тээбирини, иһити, корзинаны оҥорон таһаарбыта үс эрэ сыл буолбут эрээри, омуктар аатырар бамбук тээбириннэрин кытта холкутук күрэстэһэр кыахтаах.
edersaas.ru
Ол курдук, кини «үөрэнэ таарыйа» диэн сиэнигэр талаҕынан оҥорбут аһыыр остуолун, олоппоһун кэмпилиэгэ күн бүгүнүгэр диэри туттулла сылдьар. Уол сиэнэ эбээтин олоппоһуттан «көһүө» билигин да ыраах.
Талах күһүн хомуллара ордук
Надежда Семеновна оҥоһуктарыгар туттар талаҕын бэрт кичэллээхтик талар уонна онтун эмиэ оннук кыһамньылаахтык харайар.
— Мин дулҕалаах сиртэн үөт талаҕын сөбүлээн хомуйабын. Талаҕы балаҕан ыйын бүтүүтэ, алтынньы саҥатыгар хомуйар ордук. Бу кэмҥэ талах уутуйан ситэр, уһуур. Биир көтөҕү хомуйдахпына сөп. Тугу оҥоруохтаахпын эрдэттэн былаанныыбын. Холобура, быйыл кыһын корзина оҥоруом диэтэхпинэ, элбэх талаҕы хомуйабын. Оттон аҥардас иһит-хомуос эрэ оҥорорго былааннаатахпына, аҕыйаҕы хомуйабын, — диэн кэпсиир сэһэргэһээччим.
Надежда Семеновна талаҕын хомуйарыгар эрдэттэн бэлэмнэнэн тахсан, Марха Эбэтин, сирин-уотун аһатан, көрдөһөн баран, наадалаах үлэтин оҥорор эбит. Онон сиэри-туому тутуһар киһи үлэтэ тахсыылаах диэххэ сөп.
Талаҕы харайыы
Талах оҥоһугу эрдэттэн бэлэмнээһин эмиэ туспа быраабылалаах эбит. Надежда Семеновна күһүн хомуйбут талаҕын тоҥорон кэбиһэр. Онтон кыһыҥҥы күннэргэ инчэҕэй тэрээпкэҕэ эрийэн, салапааҥҥа суулаан баран, хас да хонукка сөрүүн сиргэ сытыара түһэр.
— Оччоҕо талах иилэҕэс. Киһи тутарыгар-хабарыгар «истимтиэ» буолбутун кэннэ, хатырыгын субалыыбын. Инньэ гымматаххына, хатан хаалан эрэйдиир. Ол иһин талаҕы, сүрүннээн, кыһын баайар ордук. Сайын куйааска талах түргэнник хатар. Ууга өр баҕайы анаан сытыарыахха наада, — диэн кэпсиир сэһэргэһээччим.
Өччүүккэ Өндөрөйтөн бэриллибит сатабыл
Сатабылаах маастарга, биир дойдулаахтара кини үлэтин көрө-истэ сылдьан, арааһы бары анаан сакаастыыллар эбит. Ол курдук, олохтоох мусуой үлэһиттэрэ оҕо уйатын үлэһэн оҥотторбуттар.
Аны бырааһынньыктарга, үбүлүөйдэргэ улахан тэрээһиннэргэ Надежда Семеновна «күннүүр» эбит. Ол курдук, бэлиэ күннэргэ кини маҕаһыынтан атыыласпакка, бэйэтин оҥоһугун бэлэхтиир эбэтэр дьон сакааһынан талаҕынан араас оҥоһугу оҥорор буолан, бырааһынньык киниэхэ икки бүк суолталаах.
— Тэлэбиисэргэ эбэтэр онно-манна сылдьан бэрт интэриэһинэй оҥоһугу көрдөхпүнэ: «Хаарыаны, итинниги эмиэ оҥорбут киһи…» — диэн санаа өйбүттэн олох арахсыбат. Дьэ, онтон биир эмэ түгэҥҥэ онтубун олоххо киллэрбитим эрэ баар буолар, — диэн санаатын үллэстэр Надежда Семеновна.
«Баар баара өтөр», — дииллэрэ оруннаах. Надежда Семянова эһэтэ (ийэтин аҕата) Андрей Саввинов нэһилиэгин дьонугар аатырбыт уус киһи быһыытынан биллэрэ үһү. Кини 50-60-с сыллар эргин талахтан олоппоһу, мастан араас миэбэли оҥорор эбит. «Эһэм итинник уһанан, оҥоһугун эккэ-үүккэ атастаһара үһү», — диэн кэпсиир Мария Семеновна. Сэһэргэһээччим эһэтэ, норуокка биллэр таптал аатынан Өччүүккэ Өндөрөй, өссө иистэнэр эбит. Ол курдук, бэрт өрдөөҥҥө диэри бэйэтэ тикпит бинсээгинэн («киэргэннэҕэ» буолан) хаартыскаҕа түһэр идэлээх эбит.
— Эһэм Өччүүккэ Өндөрөй айылҕаттан дьоҕура миэхэ курдаттыы бэриллэн, иистэнэрбин эмиэ олус сөбүлүүбүн. Оҕолорум уонна сиэннэрим истээх соннорун, атахтарын таҥаһын бэйэм тигэбин. Ардыгар «Бурдаттан» араас көстүүмү уонна былаачыйаны тигиэхпин сөп. Онон күн солото суох сылдьабын, — диэн кэпсиир сэһэргэһээччим.
... Дьэ, ити курдук бэйэтин сатабыллаах дьарыгын күннээҕи үлэ оҥостон, Надежда Семянова дьоҥҥо үөрүүнү бэлэхтии сылдьар айылгылаах киһи.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru