«Чолбон» сурунаал «Сэмсэ» сыһыарыыта таҕыста

Бөлөххө киир:

«Чолбон», «Полярная звезда» литэрэтииринэй уонна уопсастыбаннай-бэлитиичэскэй сурунааллар сыһыарыыларын ааҕааччылар  тулуйбакка күүтэр буоллулар.

Соторутааҕыта «Чолбон» «Сэмсэ» сыһыарыытын иккис нүөмэрэ күн сирин көрдө.

Үгэс курдук, «Сэмсэ» сырыы аайы туох эрэ уратылаах, сонун хайысхалардаах бэчээттэнэн тахсар. Ол курдук, сорох нүөмэр улуустардааҕы литэрэтииринэй түмсүүлэри, суруйааччылар, саҥа тахсар ааптардар айымньыларын ааҕааччыга билиһиннэрэр.

Оттон быйылгы сыллааҕы  иккис нүөмэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин Суруйааччыларын сойууһун чилиэннэригэр, чуолаан, быйылгы үбүлүөйдээх дьоҥҥо анаммыт.

Бастакы сирэйгэ саха норуодунай бэйиэтэ Иван Мигалкин СӨ Суруйааччыларын сойууһун 6-с сийиэһигэр дакылаата сиһилии бэчээттэммитэ саха литэрэтиирэтин кэрдиис кэмин сырдатар түгэн буолан, үйэлэргэ хаалыыһы.

ХИФУ профессора, бу Сойуус чилиэнэ Варвара Окорокова проза билиҥҥи туругун анаарыытыгар аныгы литэрэтиирэ ымпыктарын-чымпыктарын, кыһалҕаларын ырыппыт. Варвара Борисовна: «1990-с сылларга проза балысханнык сайдыбыта, роман үйэтэ кэлэн ааспыта – историческай, этнографическай, философскай романнар үөскээбиттэрэ. Билигин саха прозатыгар ол күүрээн суох. Билиҥҥи проза жанр, тиэмэ өттүнэн бытархай. Ол туохтан буолла?» – диэн ыйытыыны туруорар. Онуоха профессор баар итэҕэстэри-быһаҕастары сэргэ, саҥа үйэ булумньуларын ыйан туран, кэккэ ааптардар айымньыларын ырытар. Эдэр ааптардары үүннэрии уонна ааҕааччыга саха литэрэтиирэтигэр интэриэһи көбүтүү аныгы литэрэтиирэ сүрүн соруга буоларын санатар.

Көрдөххө эрэ кырачаан, дьоҕус таһаарыы иһэ истээх буолан биэрдэ. Чопчулаан эттэххэ, поэзия жанрыгар эмиэ дириҥ хорутуулаах ырытыы оҥоһуллубут. ХИФУ доцена Матрена Попова поэзияҕа аналлаах хомуурунньуктары билсэн баран, туһалаах бэлиэтээһиннэри сурукка тиспит. Кини үгүс киһи хоһоон суруйарга холонуута сахаҕа духуобунас үрдүк кэрдиискэ турарын туоһулуурун бэлиэтиир. «Саха лиирикэтин сэҥээрээччи, айар дьоҕурдаах дьон элбэҕэ киһини үөрдэр, долгутар, саха литэрэтиирэтэ инникилээҕин кэрэһилиир. Ол эрээри, поэтическай хомуурунньуктар, ордук ааптарыскай эрэдээксийэнэн улуус типографияларыгар тахсыбыттар грамматика, тылы-өһү туттуу өттүнэн алҕастара балай эмэ. Онон, ааптардар итиннэ болҕомтолорун уураллара буоллар, ааттаах-суоллаах кинигэ кыһаларын нөҥүө айымньыларын таһаартараллара буоллар, кинигэлэр хаачыстыбалара бэркэ тупсуо эбитэ буолуо!» – диэн баар кырдьыгы суруйар.

Кимнээх айымньылара киирдилэр?

Прозаҕа Николай Борисов-Николай Уус «Фронтовик эргиллиитэ», Иннокентий Лукачевскай-Силис «Ыйдаҥа ыллыгар», Анна Гоголева «Цветы Огдоччуи» кэпсээннэрэ ааҕааччы болҕомтотун тардаллар.

Бэйиэттэр Василий Харлампьев-Хара Лааҥкы, Василий Ущницкай-Сэки, Михаил Санников-Уол Сарсын, Николай Литвинцев, Михаил Иванов-Чуона Мэхээлэ, Ирина Колодезникова-Ымыы, Афанасий Гуринов-Арчылан, Александр Постников-Сындыыс, Александра Кардашевская-Харыстаана, Венера Петрова, Прасковья Байанаева, Виктор Стручков-Дуулаҕа Дьуһаал хомоҕой хоһоонноро, бэйиэмэттэн быһа тардыылара киирбиттэр.

«Сэмсэҕэ» киирбит ааптардар суруйууларыттан көрдөххө, кинилэр поэзия уонна проза жанрыгар тэҥинэн үлэлииллэрэ кэрэхсэбиллээх. Холобур, проза түһүмэҕэр киирбит И.Лукачевскай-Силиһи хомоҕой хоһооннордоох бэйиэт диэххэ эмиэ сөп. Ону кини хоһоонноро «Орто дойду поэттарын күөн күрэҕин кыттыылаахтарын айымньыларыгар» бэчээттэммитэ да туоһулуур.

Оттон бэйиэттэр түһүмэхтэрин байытыспыт А.Гуринов-Арчыланы, А.Постников-Сындыыһы, А.Кардашевская-Харыстаананы, Венера Петрованы үгүс ааҕааччы кэпсээнньит, сэһэнньит быһыытынан билэрэ.

Күндү ааҕааччы, «Сэмсэ» уочараттаах нүөмэрин ылан аах, саҥа айымньылары билис.

Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0