“Саха сирин суруйааччылара” ассоциация уонна икки айар сойуус бэрэстэбиитэллэрэ “төгүрүк остуол” тула түмсэн олорон, Ил Дархан дуоһунаһыгар Айсен Николаевы өйүүллэрин биллэрдилэр.
Бэс ыйыгар өрөспүүбүлүкэ араас улуустарыттан төрүттээх түмсүүлэр бары бииргэ түмсэн, уопсастыбаннай хамсааһыны таһаарыахха диэн сүбэлэспиттэрэ. Бастакы мунньахха 23 улуус түмсүүлэрин бэрэстэбиитэллэрэ кэлэн, бэйэлэрин санааларын эппиттэрэ. Онон “Айсен Николаевы өйүөххэ!” диэн норуот хамсааһына тэриллибитэ. Салгыы Саха сиригэр олорор араас омуктар общиналара бу хамсааһыны өйөөбүттэрэ.
РНА СС Саха сиринээҕи научнай киинэ кинилэри өйөөн, хос биэрбитигэр, Айсен Николаев приемнайын аһан үлэлэтэллэр. Бу манна ким баҕарар кэлэн, бэйэтин санаатын, этиитин, туруорсуутун хаалларыан сөп.
От ыйын 17 күнүгэр суруйааччылар мустан, сомоҕолоһуу, түмсүү туһунан кэпсэттилэр, сүбэлэстилэр. Приемнай биир салайааччыта Афанасий Ноев этэринэн, дьон, норуот биир лиидэр, тумус туттар киһибит тула түмсэрэ наадалаах. Онуоха өрөспүүбүлүкэ инники олоҕо быһаарыллар кэмигэр интэлигиэнсийэ кыттыстаҕына, ыллыктаах тылын тиэртэҕинэ сатанар. Салгыы ити хайысханан туох бырайыагы оҥорор туһунан сүбэлэстилэр.
Норуодунай суруйааччы Николай Лугинов:
— Урут ыалларбытыгар, бүрээттэргэ тэҥнэһэ сатыыр буоларбыт. Култуура, литература өттүгэр таһыччы күүстээх дьонноохторо. Онтубут ханна баарый? Ситэ 30 сыл ааспата, буорайдылар, тылларын сүтэрэн эрэллэр. Аныаха диэри бүрээт киһитэ салайа илик. Төһө да олохтоох буоллар, омук аата омук, норуот кыһалҕатын ис-иһиттэн өйдөөбөт, билбэт буоллаҕа. Онон бэйэбит уолбутун өйүөххэ.
Норуодунай суруйааччы Иван Мигалкин:
— Мин 1995 сыллаахха сүүрбэтиттэн эрэ тахсыбыт уолу көрсөн, кэпсэтэн баран, “Саха кэскиллээх эдэр ыччатыгар” диэн хоһоон суруйбутум, улуус хаһыатыгар тахсыбыта. Оччолортон кэскиллээҕэ көстөр этэ. Аны туран, муоһаны күөгэйэр күннэригэр сылдьар дьон тутан хаалыахтаахтар. Биһиги олорбут баай уопуппутун, тылбытын-өспүтүн эдэрдэр ылынан, сыыһабытын хатылаабаттарыгар баҕарабын. Улуустаһыы, омугунан арахсыы диэн суох буолуохтаах. Дьоҥҥо өйдөтөр үлэни ыытарга бэлэммин.
Олег Сидоров, “Саха сирин суруйааччылара” ассоциация салайааччыта:
— Айар дьон арахсыбакка, сомоҕолоһон, биир киһини өйүөхтээхпит. Биллэн турар, күрэстэһии баар буолуохтаах. Айсен Сергеевич салайар үлэҕэ улахан уопуттаах, аны Арассыыйа салалтатыгар кинини билэллэр, этиитин ылыналлар. Онон мин көрөрбөр, киниэхэ тэҥнэһэр хандьыдаат суох. Киһи эрэнэр киһитэ. Билигин саамай үлэлиир-хамсыыр, айар-тутар сааһа. Кини саастаах дьон муударай уопутун ылынар уонна эдэрдэр эрчимнэригэр тирэҕирэр, хамсатар. Духуобунас, литература, култуура суолтатын сөпкө өйдөөн, таһымнаах үлэни ыытыа диэн эрэнэбит.
Литература – искусство төрүтэ
Суруйааччылар салгыы баар кыһалҕалары таарыйдылар. Билиҥҥи кэмҥэ айар сойуустары үбүлээһин суох. Грант быһыытынан көмө бэриллэр эбит буоллаҕына, сорох сыл баар, сороҕор суох. Быйыл ытыстарын соттон олороллор. Икки сылга биирдэ ыытыллар норуоттар икки ардыларынааҕы “Үрүҥ хаар алгыһа” бэстибээл үбүлээһинэ сарбыллан, ыытыллыбат туруктаах. Литератураҕа маннык сыһыан баарын тухары, тыл-өс, духуобунас, култуура сайдыбат. Умнаһыт өйө-санаата да татым, ас-таҥас эрэ туһунан толкуйдуур буолар.
Биллэн турар, ити чэпчэки олохтон буолбатах. Онон литература, бэчээт эйгэтигэр баар кыһалҕалары дириҥэппэккэ, болҕомто ууруллуон наадатын ыйдылар. Литература – искусство төрүтэ, туох барыта тылтан саҕаланар. Холобур, Тыл сэбиэтигэр суруйааччылар хото киириэхтээхтэр этэ, ол суох. Култуура сэбиэтэ да тэрилиннэҕинэ, туох да куһаҕаны аҕалбат.
Бу кэнниттэн Афанасий Ноев суруйааччыларга Айсен Николаев итэҕэллээх дьонун мандааттарын туттартаата.
Ангелина Васильева, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru