Дьахтар эрин тоҕо таҥнарарый?

Эр дьон ойохторуттан «туора-маара хаамалларын» арааһынайдык төрүөттүүллэр. “Биллибэтинэн-көстүбэтинэн “левайдааһын” дьиэ кэргэн сыһыанын бөҕөргөтөр” диэн уоскутунааччылар эмиэ бааллар. Ол курдук эр киһи уонна дьахтар таҥнарыыларын төрүөтэ уратылаһар.

1. Дьахтар бастаан өйүгэр-санаатыгар таҥнарар. Өскөтүн эр киһи ууһатар уорганын баҕатынан, уһуну-киэҥи толкуйдуу барбакка, көcсүүлэһэр буоллаҕына, дьахтар бу хардыыга уһун- киэҥ толкуй кэнниттэн кэлэр эбит. Дьахтар иэйиигэ ыллардаҕына биирдэ атын киһилиин ороҥҥо сытар. Төһө да ол иэйиитэ хардары эппиэтэ мөлтөх буоллун, син биир романтикаҕа тардыһан, дьахтар ол буолбут түгэнин суолталыыр. Туох да иһин, биир түүннээх мүччүргэннээх сырыы эрэ курдук ылыммат, оннук санааттан куотунар.
2. Дьахтар таҥнараары төрүөт көрдөөбөт, дьахтар таҥнарыыта кэккэ биричиинэлэртэн тахсар. Эр киһи чуҥкуйан, сэргэхсийэр баҕаттан “туора-маары хаамар” эбит буоллаҕына, дьахтар үчүгэй сыһыантан үчүгэйи көрдөөбөт, кини өйдөспөт буолууттан, тоҥуй сыһыантан атын эр киһи модун санныгар төбөтүн хоҥкутар. Маныаха ороҥҥо сыһыан тиийбэтэ эмиэ оруолу оонньообот. “Тугуҥ тиийбэк- кэ көссүүлэстиҥ?”, — диэн ыйытыыга чопчу эппиэтэ суох.
3. Эр киһи атын дьахтардыын сылдьарын киһиргиир былаастаах кэпсиир эбит буоллаҕына, дьахтарга таҥнарыы – олоҕор охсуу. Эр киһиэхэ көссүүлэһии – интэриэһинэй быһылаан. Дьахтарга – олоҕун түөрү-лаҥкы ыытыан сөптөөх быһылаан. Эр киһи үлэтин, дьиэ кэргэнин иннигэр эбээһинэһин толорорун быыһыгар көссүүлэһиэн, ол кини устар олоҕор олус мэһэйдэһиэ суоҕун сөп (кэргэнигэр биллэрбэтэҕинэ). Ол сылдьан кэргэниттэн, оҕолоруттан барарын туһунан төбөтүгэр да оҥорон көрүө суоҕа. Оттон дьахтар атын киһиэхэ бас бэриннэҕинэ, кини олоҕор улахан уларыйыы буолбутун курдук ылыныан сөп. Кистэлэҥ олоҕун туһунан санаалар кини өйүн-санаатын барытын баһыйан, устар олоҕор мэһэйдиэхтэрин сөп.
4. Дьахтар эриттэн атын киһини таптаатаҕына, кини бары итэҕэстэрин көрөн туран, кимтэн барытыттан ордорор. Өскөтүн эр киһи дьахталлары таптаһарга уонна дууһаны сылаанньытарга сөптөөхтөрүнэн араартыан сөп эбит буоллаҕына, дьахтар оннук араартыыр кыаҕа суох. Киниэхэ, бастатан туран, иэйии уһугуннарбыт киһитэ эрэ суолталаах буолар. Оннооҕор ол киһитэ сокуоннай эригэр холоотоххо сыппах өйдөөх, кыра-хара буоллун, дьахтар бу киһиэхэ үчүгэйи таба булан көрүөҕэ. Көссүүлэһэрин тугунан эрэ сабыныан наада буоллаҕа.
5. Дьахтар таҥнардаҕына үксүгэр эриттэн барар. Эр киһи “туора-маары хааман” баран, кэмсинэр, дьиэ кэргэнигэр төннөр, бастаан-утаа солко буолар эбит буоллаҕына, дьахтар таҥнардаҕына, улаханнык буруйданар уонна эриттэн барыан сөп. Таҥнаран баран, төһө да тутатына таҥаһын-сабын хомумматар, кини өйүгэр-санаатыгар эрин туора киһи курдук ылынар буолар. Кини олоҕо икки кэмҥэ арахсар – таҥнарыан иннинээҕи олох уонна таҥнарыы кэнниттэн олох. Ол курдук, төһө баҕарар өр оннук бигэтэ суох турукка сылдьыан сөп. Бу ыстатыйаны, биллэн турар, көнөтүнэн ылынар наадата суох. Этэргэ дылы, хас киһи баар да, оччо санаа баар.

Сылаанньыйа Сыллыыраба, edersaas.ru