“Сахамедиа” холдинг “Дьиэ кэргэн” анал бырайыагар ураты көрүүлээх, дьарыктаах, ситиһиилээх, дьон болҕомтотун тардар, олоххо актыыбынай позициялаах ыалы ааҕааччы киэҥ биһирэбилигэр таһаарар. Бу бырайыакка кинилэр олохторун, ситиһиилэрин, кыһалҕаларын, олоххо көрүүлэрин кэпсиибит.
Сороҕор, бу аныгы тэтимнээх үйэҕэ элбэх оҕолоох ыаллар хайдах олороллоро буолла дии саныыгын. Хас биирдии оҕоҕо болҕомто наада, күннэтэ дьыссаакка, оскуолаҕа, куруһуоктарга таһыы ирдэнэр. Кырачаан биир-икки сааһыгар диэри хайдах курдук көрүүлээҕин бэйэҕит да өйдүүргүт буолуо. Оҕо наһаа түргэнник улаатар, сыл аайы саҥа таҥас наада. Баҕар, улахан оҕо таҥаһа кыраҕа бэриллэн иһэр диэххит. Буолуо.
Ол эрээри, кыра оҕо наар эргэ таҥаһы кэтэр дьылҕаланара соччото суох, онон төрөппүттэр син биир саҥаны ыларга күһэллэллэр. Өссө барыларын аһатан, тоторон, минньигэс аһынан күндүлүүрүҥ ирдэнэр эбээт. Бородууктаны атыылаһыы, күҥҥэ үстэ астааһын… Маны барытын элбэх оҕолоох ийэлэр барахсаттар эт бэйэлэринэн билэн-көрөн, уйан-тулуйан, икки хараҥаны ыпсаран сырыттахтара.
Биир үтүө күн социальнай ситимнэри көрө сытан, сэттэ оҕолоох ыал ийэтин аккаунугар хараҕым хатаммыта. Эдэр ийэ күннээҕи олоҕун, араас түбүгүн, дьарыгын, кыһалҕатын хаартыскаҕа түһэрэн, таһааран иһэр эбит. Мантан элбэх оҕолоох дьиэ кэргэн олоҕо, сылаас эйгэтэ ойууланан кэлэр.
Интэриниэт билиһиннэрбитэ
Данута Александровна уонна Василий Васильевич икки өттүттэн олоҕу олорбут, оҕолоох дьон холбоспуттара. 2011 сыллаахха олунньуга интэриниэт нөҥүө билсибиттэрэ. Василий үс, Дана икки оҕолоохторо. Суруйсан, үчүгэйдик билсэн баран, бастакы сибидээнньэҕэ киинэҕэ ыҥырбыта. Онуоха оҕолору илдьэ тиийэн, киинэ тыйаатырыгар аан бастаан бары көрсөн, билсиспиттэрэ. Ол кэнниттэн элбэхтик көрсөн, ыам ыйыгар Дана оҕолорун кытта көһөн кэлбиттэрэ. Сотору кэминэн кэрэчээн кыыс оҕоломмуттара уонна сиэн балыстарын иитэ ылбыттара, онон барыта сэттэ оҕолоох ыал буолан ньиргийэ түспүттэрэ.
Дана урут хаһан да элбэх оҕолонуом дии санаабат этэ. Муҥутаан икки оҕолонуом диирэ. Соҕотохто сэттэ оҕо ийэтэ буола түспүтүгэр, кыратык соһуйбута. Ол эрээри, саха дьахтарын итинэн чаҕытыаҥ дуо?
Тус-туспа олохтоох-дьаһахтаах, туспа үөрүйэхтээх икки ыал биир дьиэҕэ мустан, бииргэ буола түспүттэригэр, кыһалҕалар да ханна барыахтарай?
— Биллэн турар, бастаан кэлэрбэр кыра кыһалҕалар бааллара. Улахан кыыс оччолорго 10 саастааҕа, аҕатын күнүүлүүр этэ, дьиэҕэ хаһаайка буолан олордоҕо дии. Кыралар тута ылыммыттара, утуу-субуу “маама” диэбиттэрэ. Улахан кыыс кэнники, сыл аҥаара буолан баран, “маама” диир буолбута. Мин кими да күһэйбэтэҕим, оҕолор бэйэлэрэ сөбүлээн ыҥыраллар. Оҕону киһи кыайан албыннаабат, син биир тута билэллэр. Билигин кыргыттарым дьүөгэлэрим курдуктар, сүбэ-ама биэрэбин, сороҕор мөҕөбүн даҕаны. Саамай кылаабынайа, оҕолорго хаһан да сымыйалаабат, истиҥ буолуохха, биир тылы була сатыахха наада.
Оҕолор ийэлэрэ төрөппүт быраабыттан быһыллыбыт этэ, кинилэр олохторугар кыттыбата. Ол эрээри бу кэнники улахан кыыс көрсүбүт этэ. Мин ону туох да диэбэппин, хайдах да буолтун иһин, оҕо ийэтин билиэхтээх, кэлин бэйэтэ быһаарыа. Кыралар көрсө иликтэр.
Оҕону иитиигэ саамай сүрүнэ, мин санаабар, төрөппүттэр тус холобурдара буолар. Төрөппүттэр бастаан бэйэбитин көрүнэбит, иитэбит, оҕо ону көрөн өйө-санаата сайдар. Ону тэҥэ, таптал, ытыктаһыы, тулуур наада. Биһиги элбэх оҕолоох буоларбыт быһыытынан, хас биирдии оҕоҕо тус сыһыан наада диибин. Ким эрэ мөҕүллүөн, ким эрэ хайҕаныан сөп. Киэһэ 10 кэнниттэн төлөпүөн, Интэриниэт бобуллар, — диэн кэпсиир ыал ийэтэ.
— Оҕону үлэнэн хайдах иитиэххэ сөбүй?
— Дьиэбитигэр хас биирдиибитигэр туспа эбээһинэстээхпит. Кыргыттар иһити, хосторун, дьиэни хомуйаллар. Чааһынай дьиэлээх буоламмыт, уолаттар тас үлэҕэ сылдьаллар, бөх тоҕоллор, ыттары аһаталлар, олбуору хомуйаллар, аҕаларыгар көмөлөһөллөр. Кыра кыыспыт эмиэ туспа эбээһинэстээх. Сороҕор, туох кистэлэ кэлиэй, күҥҥэ хаста да астыырбын сүрэҕэлдьээччибин, оччоҕо кыргыттарым көмөлөһөллөр, интэриниэттэн ырысыап көрөн, тугу эмит буһарааччылар. Ити инники олохторугар көмөлөһөрө чуолкай. Кинилэр үчүгэй хаһаайка буола улааталларыгар кыһалла сатыыбын.
“Күнүм мүнүүтэнэн ааҕыллар”
— Элбэх оҕолоох ыал туох кыһалҕалары көрсөрүй? Ыарахаттары хайдах туоруугут?
— Сороҕор дьиэбит кыараҕас курдук буолар. Аҕабыт соҕотоҕун үлэлиир, онон үп-харчы өттүгэр ыарахаттар баар буолааччылар. Аны биир оҕо ыарыйдаҕына, сыап курдук бэриллэн, бары ыалдьабыт. Оҕолору секцияларга таһыыга уонна кэтэһэргэ олус элбэх бириэмэ барар. Күммүн мүнүүтэнэн ааҕан, киэһэ былааннаан утуйабын уонна хайаан да ону тутуһа сатыыбын. Өскөтүн атын дьыала көһүннэҕинэ, улахан оҕолорум, эбэтэр кэргэним солбуйаллар. Бириэмэбин оҕону иитиигэ аныыбын уонна кыра ситим бизнестээхпин.
Дьиэ кэргэн – үгүс үөрүү төрүөтэ!
— Оттон ийэ хайдах сынньанар? Туох кинини уоскутар?
— Биллэн турар, ийэ түбүк быыһыгар быыс булан, бэйэтин көрүнүөхтээх, сатаан сынньаныахтаах. Кини сылайбыт, санаата түспүт буоллаҕына, ол барыларыгар бэриллэр. Туһалаахтык сынньанары ситиһэбин, нэдиэлэҕэ үстэ спортсаалаҕа дьарыктанабын, маҕаһыыннарга сылдьабын, иэйэн-куойан туран туох эрэ минньигэһи астаатахпына сынньанар курдукпун. Субуота киэһэ сөбүлүүр киинэбин көрүөхпүн сөп. Улаатан, дьиэҕэ көмөлөһөр киһи элбээтэ. Ону тэҥэ, кэргэним сылаас сыһыана, таптала күүс эбэр. Ийэ, аҕа сыһыаннара оҕо иитиитигэр сүрүн оруолу оонньуур. Биһиги этиһэрбитин хаһан да көрбөттөр, оҕо төрөппүттэрэ дьоллоохторун эрэ көрүөхтээх.
Ийэ биир күнэ
Дьэ, элбэх оҕолоох ийэ күнэ хайдах ааһар эбитий?
6:30 – уһуктар, ороҥҥо сытан төлөпүөнүн көрөр, иһитиннэриилэргэ хоруйдуур, почтатын көрөр.
7:00 – кыра кыргыттарын уһугуннартыыр, аһылык бэлэмниир. Улахаттар бэйэлэрэ туран сууналлар-тарааналлар. Арай, Андрей иккис смена буолан, утуйа хаалар. Киниэхэ бары ымсыыраллар. Аһыыллар.
7:45 – аҕалара кыра кыыһын оҕо саадыгар илдьэр, улахаттар оскуолаҕа сатыы бараллар (чугас турар).
8:00-10:00 — дьиэтин хомуйар.
10.00 – чэй иһэ олорон, интэриниэтинэн килийиэннэрин кытары үлэлиир, сакаастары хомуйар, реклама ыытар. Андрейы уһугуннарар.
11:00 – эбиэтин, киэһээҥҥи аһылыгын бэлэмниир.
13:00 — Андрей оскуолаҕа барар.
13:30 – улахаттар оскуолаттан кэлэллэр, эбиэттииллэр.
13:45 – Нариянаны кытта “Дохсуҥҥа” гимнастикаҕа бараллар.
14:30-16:30 – фитнескэ сылдьар.
17.00 – Нариянаны ыла “Дохсуҥҥа” барар.
18:00 – Аделы оҕо саадыттан ылар.
18:30 — Адель үҥкүүлүү барар. Онтон дьиэлииллэр.
19:30 – киэһээҥҥи аһылык.
20:00 – уруогу ааҕыы.
20:00-22:00 – иллэҥ кэм.
23:00 — киинэ көрөр, батсаабын ааҕар.
00:00 – утуйар.
«Бииргэбит — ол иһин күүстээхпит!»
Дана «Инстаграмыгар» маннык суруйбут: “Мин саамай күндү, тапталлаах киһим, мин кэргэним, өйөбүлүм. Күнтэн күн тапталбыт күүһүрэн, кытаатан истин, дьолбут ханна да куоппатын. Мин эйигин наһаа күүскэ таптыыбын! Олохпор эйигинниин ааспыт сэттэ сылым — саамай үчүгэй, дьоллоох сылларым… Чопчу мин кэргэним буолбуккар, Таҥараҕа махтанабын!”
“Элбэх оҕолоох төрөппүттэр диэн кимнээхтэрий? Хаһан да чуҥкуйбат дьон, атын дьон туһунан саныыр буолан, бэйэ-бэйэлэриттэн салгыбаттар. Элбэх идэни баһылыыллар, ас тобоҕо диэни билбэттэр, тоҕо диэтэр, ас ордубат (оҕоҕо бонус быһыытынан дьиэ кыыллара эбиллэллэр). Элбэх оҕолоох буолуу – интэриэһинэй, бэһиэлэй уонна умсугутуулаах. “Ыарахан дуо?” диэн ыйытыыга бары бииргэ этэбит: “Суох!”. “Бииргэбит – ол иһин күүстээхпит!” диэн девизтээхпит. Улахан дьиэ кэргэн – элбэх түбүк, айдаан-куйдаан, күлүү-салыы,
бэйэ-бэйэҕэ көмөлөсүһүү, истиҥ таптал уонна үгүс үөрүү төрүөтэ!”
Семеновтар сайын аайы дьиэнэн тыаҕа тахсан, балыктыыллар, сөтүөлүүллэр. Баскыһыанньа аайы оптовайтан нэдиэлэтээҕи бородуукталарын атыылаһан баран, киэһэ бары мустан, анаан астанан аһыы олорон, истиҥник кэпсэтэллэрэ, сүбэлэһэллэрэ үгэскэ кубулуйда. Ону тэҥэ, омук дойдуларыгар сынньаннахтарына, хайаан да сувенир илдьэ кэлэллэр.
Олоххо араас буолар. Биирдэ сатамматым диэн ыһыктынан кэбиспэккэ, дьол туһугар туруулаһыы, олоххо тардыһыы элбэҕи быһаарар. Ону бу Семеновтар холобурдарыгар көрүөххэ сөп…
Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru