Дьокуускай куораппытыгар кэрэхсэбиллээх, кэрэ-бэлиэ сирдэр сылтан сыл элбээн иһэллэрэ киһи хараҕар тута быраҕыллар. Ол оннук сирдэртэн биирдэстэрэ, норуокка «Дом странного художника» диэн тутуу буолар. Бу дьиэ хаартыската интэриниэт ситимин нөҥүө тарҕанан киһини олуһун диэн тардар, көрөр-билэр баҕатын күүһүрдэр.
Дьиэ хаһаайынынан геолого-минералогическай наукаларга доктор, геофизическай партия сүрүн геолога Мишнин Виталий Михайлович буолар. Билигин биэнсийэҕэ тахсан олорор. Олус сэмэй уонна сэргэх кэпсээннээх оҕонньор. Бэйэтэ 1939 с. төрүөх, 2 оҕолоох уонна сиэннэрдээх. Оҕолоро билигин дойду киин куораттарыгар бааллар. Кини соҕотоҕун Дьокуускайга дьиэтин көрөн олорор.
«Тоҕо бу дьиэни туттугут?»-диэн ыйытыыга, Виталий Михайлович дьиэтин таһыгар турар төгүрүк остуолугар олордон баран биирдэ эрэ кэпсээнин саҕалаата. Маннык дьиэ тутар санаа киниэхэ 1985 сыллаахха Уильям Голдинг «Шпиль» диэн айымньытын аахпытын кэннэ кэлбит. Ол айымньы сүрүн дьоруойа — таҥара дьиэтин үлэһитэ. Ол герой хорсун быһыыта Виталий Михайловиһы бу дьиэни тутарга көҕүлээбит. Дьиэтигэр эмиэ кэпсээҥҥэ курдук үрдүк чыпчаал туруорбут, ол туруоруута бэйэтэ туспа остуоруйалаах эбит. Атырдьах ыйын чуумпу киэһэтигэр, чыпчаалы түөрт араас омук буолан туруорбуттар: чех, тувинка, саха уонна нуучча. Ол уураары гыммыттарыгар эмискэ, кэпсээҥҥэ курдук, буурҕа түһэн, сууллартаан кыранан эчэтэ сыспыт. Хата саха күүстээх штангиһа, Михаил Афанасьев баар буолан чыпчаалларын оннун булларан уөрэ-көтө сынньаммыттар. Аны туран, тутуу таҥара дьиэтин сиригэр турар буолан, хаһаайын дьиэтигэр туспа аат иҥэрэн «Рыцарский храмовый замок- Эдинбург Ретро»диэбит. Таҥара дьиэтигэр сыһыаннааҕын, иккис этээһигэр 16 куупаллааҕынан бигэргэтэр.
Тутуутун Сэбиэскэй Сойуус ыһыллар кэмигэр саҕалаабыт буолан матырыйаалын эҥин араас быраҕыллыбыт массыыналартан, бөдөҥ тутуу бөхтөрүттэн хомуйан оҥорон саҕалаабыт. Бэйэтин урукку чааһынай дьиэтин көтүрэн аҕалбыта — сүрүн матырыйаал буолбут. Хараҕа мөлтөөн үс сыл анараа өттүгэр балыыһаҕа эпэрээссийэлэнэ киирэн үс ый кэриҥэ сыппыт. Ол түмүгэр уҥа хараҕа олох да көрбөт буолбут. Тутуу, биллэн туран, бытаарбыт.
Виталий Михайлович иллэҥ бириэмэтигэр уһанар эбит. Ол да иһин дьиэтин тула маһынан быһан оҥорбут оҥоһуктара тураллар. Хас биирдии экспоната туспа ааттаах, суолталаах.
Виталий Михайлович этэринэн, күн-аайы кини дьиэтигэр ыччат дьон ыйытыыта суох киирэн уоран-талаан ааһар. Оҕо атаҕын тоһутан суукка тиийиилээх, ыһыах түүнүгэр 20-чэ массыына кэлэн аймаан ааспыт түбэлтэлэрэ хатыламматын туһугар, «Эдэр саас» эрэдээксийэ аатыттан, куорат олохтоохторуттан уонна ыалдьыттарыттан көрдөһөбүт: Кырдьаҕас киһи олбуорун хас кэллэҕин аайы өрөмүөннээн тахсар буолан, тутуутун кыайан салҕаабат. Эбиитин ыччат түүннэри мустуутун түмүгэр, чугас ыаллаһан олорор дьоннор улахан тыас-уус бөҕөтө буоларыттан үҥсүү түһэрэллэр. Маннык, бэйэтэ санаатын ситиһэр сыалтан дьаныһан туран дьиэ туппут киһи, айбыт улэтин харыстыах тустаахпыт. Хаһаайын бэйэтэ түүҥҥү ыалдьыттары сөбүлээбэппин диир. Ол эрэн, өскөтүн сырдык кэмҥэ кэлэн көрдөһөн киирдэххитинэ, олуһун диэн интэриэһинэйдик бириэмэҕитин атаарыаххыт диэн саарбаҕалаабаппыт.
Сандал НИКАНОРОВ, «Саха Сирэ» хаһыат, edersaas.ru