Балаҕан ыйа, алтынньы, биллэрин курдук, үөрэх, үлэ саҕаланыытынан ааҕыллар. Ким оскуолаҕа, ким устудьуон олоҕор, ким үлэтигэр түһүнэр. Ол курдук биир олус долгутуулаах, сүдү суолталаах хардыынан устудьуон олоҕун саҕаланыыта буолар. Ким ол кэрэ кэми эргитэн аҕалыан баҕарбатаҕай?
Устудьуон олоҕо киһиэхэ чахчы ураты кэм, барыта сонун: араас тэрээһин, элбэх билии, кэрэхсэбиллээх билсии, саҥа доҕоттор, ону таһынан сорохтор төрөөбүт, олорбут сирдэриттэн, ийэ-аҕа кыһамньытыттан, оҕо сааһын доҕотторуттан ырааталлар. Хас биирдии киһи бу саҥа саҕаламмыт олоҕун кэрчигин араастык ылынар. Ким эрэ бу саҥа олоҕор түргэнник, судургутук үөрэнэн барар,оттон кимиэхэ эрэ ылла-ылаат саҥа усулуобуйаҕа үөрэнэр ыарахан соҕус буолуон сөп. Ити курдук, үөрэх бастакы ыйын туһунан ыйытыкка маҥнайгы куурус устудьуоннара бэйэлэрин санааларын үллэһиннилэр.
Игорь Данилов, ХИФУ, хотугулуу-илиҥҥи норуоттар тылларын уонна култууратын институтун устудьуона:
—Биллэн турар, үрдүк үөрэх кыһатыгар үөрэнэр улахан эппиэтинэс, ирдэбил даҕаны оннук. Биир ый кэриҥэ үөрэнэн, хайыы-үйэ «дьиэтийбит» курдук буоллубут, онуоха устудьуоннар даҕаны, уһуйааччылар даҕаны оҕолор адаптацияны ааһалларыгар көмөлөһөллөрө, өйөбүл буолаллара үчүгэй. Кыах, бириэмэ уонна баҕа баар буоллаҕына, киһи эбии дьарыктаныан, өссө үүнүөн-сайдыан сөп эбит, сөптөөх усулуобуйа баар. Мин тус бэйэм билигин хайа да түмсүүгэ, тэрээһиҥҥэ киирбэтим эрэээри, атын былааннардаахпын. Устудьуоннуур сыллартан элбэх доҕоттору, дириҥ билиини, умнуллубат түгэннэри эрэйэбин. Оннук да буоллар диибин.
Дайаана Семёнова, ХИФУ, филологическай факультет устудьуона:
—Үөрэх бастакы ыйа ааһа оҕуста. Биллэн турар төрөппүттэрбин, доҕотторбун, бииргэ үөрэммит оҕолорбун суохтуубун. Болҕомтобун бу саҥа эйгэҕэ, үөрэххэ, дьоҥҥо уурарга кыһаллабын. Биһиэхэ, маҥнайгы куурустарга анаан олус элбэх тэрээһин, оонньуу, лекция ыытыллар, ону таһынан үөрэх туһунан эмиэ умнуо суохха наада. Устудьуоннуур сылларбар элбэх доҕоттордонуохпун, киэҥ билиилэниэхпин, үүнүөхпүн-сайдыахпын баҕарабын, ол иһин факультетым профсойууһугар уонна уопсайым студсоветыгар киирдим. Киһи солото суох буоллаҕына, бириэмэтин сыаналыыр, элбэҕи ситиһэ сатыырга дьулуһар дии саныыбын.
Саргы Ефремова, ХИФУ, педагогическай институт устудьуона:
—Балаҕан ыйа саҥа билсиилэринэн, үөрүүлээх түгэннэринэн баай буолан биэрдэ. Биир ый устата бэйэбэр элбэҕи арыйдым, биллим-көрдүм. Пединститутка киирбиппиттэн кэмсиммэппин: үөрэнэргэ олус интэриэһинэй,группам оҕолорун кытта аҕыйах бириэмэ иһигэр уопсай тыл буллубут, ону таһынан наука куруһуогар киирдим. Бу 4 сыл устатыгар киэҥ билиини ылыахпын, элбэх үтүө доҕоттордонуохпун, бэйэбин араас өттүттэн арыйыахпын баҕарабын. Устудьуон кэмнэрэ бэрт түргэнник ааһан хаалыахтара, онон бириэмэни таах бараабакка, төһө кыалларынан элбэҕи ситиһэргэ кыһаныахха наада.
Дьулус Алексеев, ХИФУ, медицинэ институтун устудьуона:
—Үөрэх, араас тэрээһиннэр, оонньуулар, билсиһиилэр бөҕө буоллулар. Онон биир ый түргэнник ааста. Бу үөрэххэ киирбиппиттэн үөрэбин. Группам оҕолоро бары иллээхтэр, түмсүүлээхтэр, уопсайынан, институт үрдүнэн устудьуоннар бары да олус эйэҕэстэр, куруук көмөлөһөргө бэлэмнэр. Билигин ханнык да түмсүүгэ киирэ иликпин, баҕар кэнники толкуйданыам. Устудьуон олоҕуттан кэтэһэрим диэн билиини-көрүүнү, эрэллээх доҕоттору, саҥа билсиһиилэри.
Михайлова Айыына, ХИФУ, автодорожнай факультет устудьуона:
—Маҥнайгы үөрэх күннэрэ миэхэ олус үөрүүлээхтик уонна долгутуулаахтык ааспыттара: балаҕан ыйын 1 күнэ, линейка, саҥа дьон, саҥа сир, элбэҕи билбэппиттэн куттаныы, дьулахачыйыы. Ол гынан баран, бииргэ үөрэнэр оҕолорбун кытта билсиһэн баран, өйүм-санаам сааһыламмыта, долгуйбутум сыыйа ааспыта. Аан бастаан “проф. обучение”диэн идэ5э киирбиппин билэн, сөпкө талбыппын дуу, сыыһа дуу диэн саарба5алыы санаабытым. Онтон үөрэх саҕаланан барбытыгар, сөптөөх быһаарыыны ылбыппын өйдөөбүтүм. Билигин маҥнайгы куурус устудьуонннарыгар сүрдээх элбэх тэрээһин ыытылла турар, онтон биирдэстэрэ “Сила первых” диэн слётка үгүс интэриэһинэй дьону кытта билистим, элбэҕи биллим. Ону таһынан автодорожнай факультет профсойууһугар киирдим, уонна өссө Актыып оскуолатыгар киирэр баҕа санаалаахпын. Устудьуоннуур кэмнэрим олоҕум кинигэтигэр биир улахан саҥа чааһынан буолуохтара турдаҕа. Манна билии-көрүү киэҥ аартыга, идэни толору баһылааһын, элбэх саҥа доҕор, билсиһии, үнүбүрсүтүөт общественнай олоҕор көхтөөх кыттыы баар буолуо диэн эрэнэбин. Итиэннэ устудьуон олоҕо диэн көҥүл эрэ буолбакка, улахан эппиэтинэс диэн этимэ этэ.
Ити курдук хайа баҕарар үөрэх кыһатыгар устудьуон үөрэҕэр булгуччу кыһанарын сэргэ, наука эйгэтигэр, спортка, общественнай үлэҕэ, уо.д.а. кыттыан сөп. Түөрт-биэс сыл биллибэккэ да ааһыаҕа. Онон, устудьуоннар, эдэр саас кэрэ кэмнэрин, умнуллубат түгэннэрин мүлчү туппакка хас үүммүт күнтэн үчүгэйин, кэрэтин, сырдыгын иҥэринэн иһин!
Лера Львова, edersaas.ru