Томпо улууһун 26 ыалыгар СӨ «2012-2019 сс. хаачыстыбалаах олорор дьиэнэн хааччыйыы» судаарыстыбаннай бырагыраама чэрчитинэн субсидия көрүлүннэ.
Ол курдук, 16 ыал — Хаандыга, 5 – Кэскил, 3 – Мэҥэ Алдан, биирдии ыал Тополинай уонна Сайдыы сэлиэнньэлэриттэн ыллылар. Кинилэртэн алта ыал элбэх оҕолоох.
Субсидия кээмэйэ дьиэ кэргэн ахсааныттан тутулуктаах, 483 тыһ. солкуобайтан 805 солкуобайга диэри халбаҥныыр. Өскөтүн урукку сылларга улууска баара-суоҕа 3-4 эрэ субсидия бэриллэр эбит буоллаҕына, быйыл Саха сиригэр Ыччат сылын чэрчитинэн 15 мөл. тахса суумалаах 26 сертификат бэрилиннэ. Маны барытын федеральнай, өрөспүүбүлүкэтээҕи уонна муниципальнай бүддьүөт уйунна.
Сертификат ылбыт эдэр ыаллары Томпо улууһун баһылыга Георгий Герасимов, Хаандыга бөһүөлэгин баһылыга Михаил Алексеев, улуустааҕы ыччат салаатын исписэлиистэрэ Мария Ючюгяева уонна Айаал Винокуров эҕэрдэлээтилэр. Салайааччылар сертификат хаһаайыттарыгар манна дьиэ-уот туттан эбэтэр атыылаһан, улуустара сайдарын туһугар үлэлииллэригэр баҕа санааларын эттилэр.
х х х
Саха сирин сайдыытын стратегиятын чэрчитинэн уонна Томпо оройуонун сайдыытын бырагырааматын олоххо киллэриинэн, 2030 сылга диэри улахан уларыйыылар буолаары тураллар. Ол курдук, Алдан өрүһү туоруур муоста уонна ЛЭП тутуута бааллар. Нежданинскайдааҕы рудникка уонна Үөһээ Мэҥкэчэҕэ хайа-байытар комбинаттар аһыллыахтара. Онуоха саҥа үлэ миэстэлэрэ тахсыахтара, улуус социальнай тутууларыгар үп көрүллүөҕэ, тыа хаһаайыстыбата сайдыаҕа.
Көрсүһүү кыттыылаахтара салайааччыларга араас ыйытыылары биэрдилэр. Бастатан туран, бассейн тутуллуутун туһунан ыйыттылар. Кырдьык, улуус киинигэр маннык тутуу баара туох куһаҕаннаах буолуой? Онуоха тутуон баҕалаах урбаанньыттар бааллар эрээри, улууска, бастатан туран, оскуола, оҕо уһуйааннара, Хаандыга бөһүөлэгэр Култуура дьиэтин курдук социальнай тутуулар ыытыллаллара ордук. Кириисиһинэн сибээстээн, гимназия саҥа дьиэтин тутуу 2020 сылга көһөрүллүбүтэ. Бу тутуу СӨ Үүнэр көлүөнэ пуондуттан ыытыллыаҕа. Гимназия билиҥҥи дьиэтэ уонна Хаандыгатааҕы «Ростелеком» ЛТЦ өрөмүөн ыытыллыбытын кэнниттэн оҕо уһуйааннарыгар бэриллиэхтэрэ.
Улуус доруобуйатын харыстабылыгар үтүө хамсааһыннар бааллар. Холобур, соторутааҕыта Доруобуйа киинэ арыллыбыта, манна эрдэттэн сурутуу быһыытынан толору чинчийиини ааһыахха уонна тустаах анаалыстары туттарыахха сөп. Ыаллыы сытар улуустар дьонноро эмиэ кэлэн көрдөрүнүөхтэрин сөп. Атын улуустарга тэҥнээтэххэ, Томпоҕо доруобуйа харыстабылын тэрилтэтэ материальнай-техническэй хааччыллыыта үрдүк таһымнаах. Сорох хайысхаларга, кырдьык, эмтиир быраас тиийбэт, эдэр исписэлиистэр улууска кэлэ сатаабаттар.
Салгын ырааһыттан дьон доруобуйата эмиэ тутулуктаах, онон хочуолунайдар салгыҥҥа таһаарар буруоларын аҕыйатыыга эмиэ үлэ ыытыллар. Улуус уонна бөһүөлэк салалталара дьон олоҕун усулуобуйата тупсарыгар быһаарар үлэни ыыталлар. Онуоха нэһилиэнньэ өттүттэн хамсааһын эмиэ баар буолуох тустаах. Улуус баһылыга Георгий Герасимов эдэр ыаллар атыттарга холобур буолалларын курдук. Хаандыга биир эмэ уулуссатыгар субуотунньук ыыталларыгар, онуоха тиэхиньикэнэн хааччыйыаҕар этии киллэрдэ. Маннык хамсааһын Саха сирин кэккэ оройуоннарыгар номнуо ыытыллыбыт.
Элбэх оҕолоох аҕа Манкур Умалатов эдэр дьиэ кэргэттэр ааттарыттан салайааччыларга махталын биллэрдэ.
— Мин полицияҕа участковайынан үлэлиибин, кэргэним Альбина – Хаандыга орто оскуолатыгар математика учуутала. Үс оҕолоохпут: улахан кыыс Марьям бастакы кылаас үөрэнээччитэ, уолаттарбыт Махдимухаммед уонна Хаким оҕо саадын иитиллээччилэрэ. Билигин төрөппүттэрбитигэр олоробут. Сертификакка тиксэн үөрүүбүт улахан. Ханна да көһөн барар санаам суох, манна кыбартыыра атыылаhыахпыт, — диэн Манкур үөрүүтүн үллэһиннэ.
Ону таhынан Тополинай с. сертификат ылбыт Екатерина Петрова-Ефимованы кытта төлөпүөнүнэн билсэ сылдьыбыппар:
— Мин Дьокуускай к. педагогическай институту бүтэрбитим, Тополинай оскуолатыгар, онтон «Олененок» оҕо уһуйааныгар үлэлээбитим. Билигин оҕобун көрөн олоробун. Кэргэним Трофим идэтинэн сыбаарсык, былырыыҥҥыттан Үөһээ Мэҥкэчэҕэ вахтаҕа үлэлии көспүтэ. Биһиги элбэх оҕолоох ыалларга киирсэбит: улахан уолбут Рома атырдьах ыйыгар биэһин туолар, кыыспыт Валя үстээх, быйыл кыра уолбут төрөөтө. Дьокуускай куоракка ипотеканан кыбартыыра ылыахпыт, субсидияны сэргэ Ийэ хапытаалын туттуохпут. Субсидияны ыларга докумуон хомуйсарга эдьиийим сүбэлээбитэ, уочаракка 2013 сылга турбуппут. Биллэн турар, олорор дьиэ кыһалҕата быһаарыллыбытыттан олус үөрдүбүт.
Евдокия Неустроева, Томпо, edersaas.ru