Бу ааспыт эрэ ыйга СӨ ИДьМ-тын Экстремизмы утары охсуһар киинин (ЭУК) начальнига, полиция полковнига Сергей Пономареву кытта кэпсэппитим. Ол интервьюм «Саха сирэ» хаһыакка уонна бу сайтпытыгар бэчээттэммитэ. Онно кини: «Өйдөтөр-сэрэтэр, кэмигэр бохсор үлэбит көдьүүстээҕин туоһутунан бу сыл бастакы ыйдарыгар биир да экстремистскэй буруйу оҥоруу тахса илигэ буолар», — диэн эппитэ баар.
Ити саҥатын дуораана сүтэ да илигинэ, омугунан абааһы көрүүнү, өстөһүүнү көбүтүүгэ биир холуобунай дьыала тэриллибитин туһунан РФ Силиэстийэлиир кэмитиэтин Саха сиринээҕи управлениета иһитиннэрдэ. Дьыала РФ Холуобунай кодексатын 282-с ыст. 1 чааһынан, ол эбэтэр, интэриниэт ситимигэр экстремистскэй дьайыылары оҥорууга ыҥырыыны тарҕатыы бэлиэтэ баарынан, тэриллибит.
Силиэстийэ сабаҕалыырынан, Сунтаар улууһун Кутана сэлиэнньэтин 21 саастаах олохтооҕо суотабай төлөпүөнүттэн биир сайтка киирэн, оскуолаҕа үөрэнэр кыыһы «тыытыыга» уорбаланар эр киһи ирдэбилгэ сылдьарын туһунан иһитиннэриини аахпыт. Лингвистическэй чинчийии түмүгэ көрдөрбүтүнэн, ол матырыйаалга бу уол суруйбут тус санаата (комментарийа), омугунан абааһы көрүүнү, өстөһүүнү көбүтүүгэ туһуламмыт.
Экспертэр быһаарбыттарынан, эдэр киһи ол абааһы көрүүтүн, кэлии омуктарга куһаҕан сыһыанын чуолкайдык эппит уонна чопчу омуктарга күүһү туттарга, экстремистскэй дьайыылары оҥорорго ыҥырбыт.
Бу уол кимин, хантан олорон суруйбутун РФ Куттал суох буолуутун федеральнай сулууспатын Саха сиринээҕи управлениетын (УФСБ) оперативниктара булбуттар итиэннэ хомуйбут матырыйаалларын силиэстийэ уорганнарыгар биэрбиттэрин түмүгэр, ити холуобунай дьыала тэриллибит.
Бу ыстатыйанан көрүллэр накаастабыл миэрэ — ыстарааптааһын биитэр 5 сылга диэри көҥүлү быһыы.
2016 сылга экстремистскэй хайысхалаах 3 буруйу оҥоруу бэлиэтэммит (2015 сылга эмиэ 3). Бу буруйдар РФ Холуобунай кодексатын 282-с ыст. 1 уонна 2-с чаастарынан итиэннэ 282.2 ыст. 2-с чааһынан тэриллибиттэр. Быһаарар буоллахха: 282-с ыстатыйа – абааһы көрүүнү, өстөһүүнү көбүтүү, ону тэҥэ, киһи дьоһунун түһэрии; 282.2 – экстремистскэй тэрилтэ үлэтигэр кыттыы.
Маны тэҥэ, 2016 сылга экстремистскэй хайысхалаах 13 административнай сокуону кэһиини булуллубут (2015 сылга 19 дьыала этэ). Итинтэн: 20.3 ыстатыйанан, ол эбэтэр, нацистскай символиканы уонна атрибутиканы публичнайдык көрдөрүү иһин 6 киһи — бары интэриниэт ситимигэр (2015 сылга 9 киһи этэ), 20.29 ыстатыйанан, ол эбэтэр, экстремистскэй матырыйааллары тарҕатыы иһин 7 киһи (2015 сылга 10 киһи этэ) административнай эппиэккэ тардыллыбыттара.
Санатар буоллахха, ааспыт ыйга РФ Куттал суох буолуутун федеральнай сулууспатын Саха сиринээҕи управлениетын матырыйаалларыгар олоҕуран, Красноярскай куорат Железнодорожнай оройуонун суута Саха сириттэн төрүттээх Степанов диэн гражданиҥҥа бириигэбэр таһаарбыта. РФ Холуобунай кодексатын 282-с ыст. 1 чааһынан, ол эбэтэр, интэриниэт ситимигэр экстремистскэй дьайыылары оҥорууга ыҥырыыны тарҕатыы иһин.
Суут быһаарбытынан, бу эдэр киһи Красноярскай куорат биир үрдүк үөрэҕин тэрилтэтигэр өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүн суотугар үөрэнэ сылдьан уһуллубут. Уонна ити куоракка хаалан, 2013-2015 сылларга Саха сирин интэриниэт-форумнарыгар “Үс куттаах” диэн нигынан олорон, атын омуктары абааһы көрүүнү күөртүүр 200-тэн тахса суруйуулары таһаартаабыт. Суут мунньаҕар уол буруйун билиммит. Кини 3 сылга усулуобунай миэрэнэн накаастаммыта.
Өссө төгүл санатабыт: быраабы араҥаччылыыр уорганнар интэриниэт ситимигэр, бэчээккэ, тэлэбиидэнньэҕэ, араадьыйаҕа экстремистскэй матырыйааллары тарҕатыыны бохсор уонна күннэтэ туох тахсарын кыраҕытык кэтиир үлэлэрэ салҕанан бара турар.
Вера МАКАРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: интернеттэн.