(Биэтэс Билээхэп кэпсээнэ)
Арассыыйаҕа биэнсийэҕэ тахсар сааһы уһатыы туһунан дьаһал элбэх кэпсэтиини тардан эрэр. «Ама, ити сааска тиийиэхпит суоҕа дуо? Үлэлиир бөҕө буоллахпыт», – дэһэллэрин истэргэ олус үчүгэй. Оттон саас ортолоох эбэтэр биэнсийэҕэ барбыт дьон оҕолорун, сиэннэрин тустарыттан санааргыыллар. «Оо, дьэ, таах да уһун кэм. Онно доруобай, чэгиэн тиийиэххэ наада!» – дэһэбит. Ол да иһин, ыарыыны эмтииргэ буолбакка, доруобуйаны эрдэттэн көрүнэргэ күүстээх үлэ барыан наада дииллэрэ оруннаах. Чэ, ол эрээри, мин атыны этээри олох ыраахтан саҕалаан кэбистим. Кырдьаҕас киһини онон баалаамаҥ.
edersaas.ru
Били, доруобуйаҕын эрдэттэн көрүнүөхтээххин, чөл олоҕу тутуһа үөрэниэхтиэххин дииллэрин санаабычча, былырыын уолум соҕуруу дойдуга бара сылдьан атыыласпыт эмтээх отторун (бакыаттаахтары) мас холбуйабыттан оротолоотум. Биир бакыат суругар «күннээҕи олоххор тонус биэрэр, күнү быһа чэгиэн-чэбдик сылдьаҕын», диэн суруктаах. Сатахха, билигин күнүс утуйан ылар бэйэм, олох да утуйар уубуттан мата сылдьабын. Дьэ, онон сүтэрбиппин булбут курдук олус үөрдүм. Бакыаппын хачыгыратан аһа баттаабытым, арай туох да суоҕун кэриэтэ. Эмтээх аатырбыт отум сыыһа барыта хатаччы хатан, этэргэ дылы, сиик буолан симэлийэ сыспыт. Оҕонньор дьээбэм бөҕө, лупанан хасыһа-хасыһа көрбүтүм, биир эрэ араас от буолбакка, ол дойду отун-маһын эгэлгэтэ барыта баарга дылы. Бэл, хатырык оҕото сылдьар. Ону көрөн баран аһара хомойдум. Бу улуу убайдарбыт, эдьиийдэрбит бакыаттарын ыйааһынын үрдэтээри уонна көстүүлээх оҥороору буоллаҕа, аан дойду отун-маһын барытын симэллэр эбит.
Уолбуттан хантан ылбытын ыйытааччы буоллум. Сэрэйбит сэрэх, куорат ырыынагыттан атыыласпыт.
Этэргэ дылы, чоху чохутугар, баҕа баҕатыгар. Онон, ыраата барбакка дойдубут үүнээйитин үөрэтэн, билэн-көрөн бэйэлээх бэйэбит илиибитинэн хомуйан иһэрбит быдан ордук буолсу. Оччоҕо чипсынан аһаан улаатан эрэр оҕолорбутун эмиэ харыстыа этибит буоллаҕа. Эмтээх үүнээйини хомуйааччылар, атыылааччылар эмиэ кими да албыннаабакка чиэһинэйдик үлэлииллэригэр баҕарыам этэ.
Үнүр биирдэ биир тэрилтэҕэ киирэн тахсаары, биир үлэһит үчүгэйкээн бэйэлээх мас холбуйалаах олорорун интэриэһиргээн ыйыталаспытым. Үлэһит дьахтар: «Бу дойдубуттан бэлэх быһыытынан ыыппыт холбуйалара. Өссө иһин көрөҕүт дуо?» – диэн баран арыйан көрдөрбүтэ. Онно кыра гынан баран, олус кыһамньылаахтык хомуллубут кытыан от сылдьара. Эбиитин кытыаны хайдах туһанарыҥ туһунан өйдөнүмтүө бэйэлээхтик сурулла сылдьара. Дьэ, бу күндү уонна хаачыстыбалаах бэлэх буоллаҕа. «Мин маны билиҥҥитэ туһаммаппын. Үлэлии олорон, холбукабын арыйан сыттаан, сыллаан ылабын. Оччоҕо кыһыннары дойдум салгына кэлэргэ дылы», – диэн астына кэпсээбитин олох умнубаппын. Итинэн сиэттэрэн, хас биирдии киһи дойдутун эмтээх үүнээйитин атыыга эрэ анаан буолбакка, тустаах киһиэхэ чахчы туһалыырын курдук дьаһаныҥ диэн этиэхпин баҕарабын.
«Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru