Евгений Чекин Эбээн Бытантай национальнай улуус дэлэгээссийэтин кытары көрүстэ
Эбэн норуотун чулуу уола, төрүт олохтоох хотугу омуктар бэйэни салайыныыларын оҥкулун охсубут судаарыстыбаннай үлэһит Роман Иванович Шадрин төрөөбүтэ 125 сылын чэрчитинэн, киин куоракка Эбээн Бытантай национальнай улуус күннэрэ саҕаланна.
edersaas.ru
Улуус дэлэгээссийэтэ бу күннэргэ киэҥ бырагырааманан үлэлиир, министиэристибэлэринэн, биэдэмистибэлэринэн сылдьан, улуус социальнай-экономическай олоҕор улахан суолталаах кэпсэтиилэри ыытар, сөбүлэһиилэри түһэрсэр. Биир оннук көрсүһүү бэҕэһээ Бырабыыталыстыба Баһылыгар ыытылынна.
Улуус олоҕун-дьаһаҕын туһунан дьаһалта баһылыга Иван Горохов кэпсээтэ. Эбээн Бытантай национальнай улуус сүрүн дьарыга — тыа хаһаайыстыбата. Быйыл кыһын 14,5 тыһ. табаны кыстаппыт. Табаны чөл тутуу табаһыттар сыралаах үлэлэрин уонна адьырҕа кыыллары утары охсуһуу түмүгэр ситиһиллибит. Таба ахсаанын аҕыйаппат туһуттан, улуус дьаһалтата бөрөнү бултаабыттарга бириэмийэ көрөрүн түмүгэр, былырыын 40 ардай аһыылаах сууһарыллыбыт. Таба салаатын сэргэ сылгыны иитии сайдар, кэнники сылларга бу салааҕа эдэр дьон ылсан эрэр. «2012-2020 сс. тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыы уонна тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын, сырье итиэннэ ас-үөл ырыынагын сүрүннээһин» судаарыстыбаннай бырагыраама чэрчитинэн былырыын улууска 107,8 мөл солк. (федеральнай бүддьүөттэн 5 мөл., өрөспүүбүлүкэттэн 102,8 мөл солк.) көрүллүбүт. Саккырыырга саха ынаҕын иитиигэ идэтийэр “Бытантай” хаһаайыстыбаҕа 120 ынах турар комплексын тутууга өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн 28,4 мөл солк субсидия бэриллибит.
ОДьКХ уонна энергетика миниистирэ Данил Саввинов хочуолунайдары тутуу боппуруоһугар иһитиннэрии оҥордо. Баатаҕай Алыытыгар 12,8 МВт кыамталаах киин хочуолунай тутуллан, 2019 с. үлэҕэ киллэриллиэхтээх, оттон Кустуур уонна Дьарҕаалаах хочуолунайдарыгар бырайыак-симиэтэ докумуона суох. Аны бу үс эбийиэк үлэҕэ киирдэхтэринэ, гаас конденсаты уонна ньиэби харайар сири оҥоруу кыһалҕата күөрэйэн, тутуу сыаната 196 мөл. солк. тиийэр эбит. Салгыы улууһу дизуматыгынан, бензининэн хааччыйыы боппуруоһа турда. Улууска нефтебаза суоҕун учуоттаан, Евгений Чекин нэһилиэнньэ олоҕун-дьаһаҕын хааччыйар Судаарыстыбаннай кэмитиэт улуус дьаһалтатын кытары бу кыһалҕаны быһаарарыгар, ол иһигэр «Саханефтегазсбыт» салаатын арыйарга сорудахтаата.
Дэлэгээссийэ улуус киинигэр саҥа оскуоланы, Дьарҕаалаахха оскуола-саады туруорсубутугар, Экономика министиэристибэтин бэрэстэбиитэлэ оскуола тутуутугар быйыл 42 мөл. солк. көрүллэрин, оттон оскуола-саад 2020 сыл кэнниттэн “Үтүө дьыала” чэрчитинэн былааннанарын эттэ.
Түмүк тылы этэригэр Евгений Чекин көрсүһүү кыттыылаахтарын Роман Шадрин 125 сылынан өссө төгүл эҕэрдэлээтэ итиэннэ үбүлүөй дьаһалларын үрдүк таһымҥа тэрийбиттэрин иһин Эбээн Бытантай олохтоохторугар махтанна итиэннэ өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай былааһын уорганнара улуус салалтатын кытары ыкса үлэлииллэригэр баҕатын биллэрдэ.
Раиса Сибирякова, “Саха сирэ”, edersaas.ru