Хамнаһы «кэмбиэргэ» ылыы туох содуллааҕый?

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Үлэнэн хааччыйааччыны кытта үлэ сыһыаннаһыылара  сокуоннайдык оҥоһуллубатах эбэтэр официальнай докумуоннарга хамнас төлөбүрүн сороҕо эрэ ыйыллыбыт буоллаҕына, ол «хамнаһы кэмбиэргэ» биэрии диэн буолар.

edersaas.ru

Хамнаһы маннык бобуулаах ньыманан төлөөһүн сүрүн биричиинэтэ – үлэ биэрээччи нолуогу төлүөн уонна үлэ туһунан сокуоннарга ыйыллар эбээһинэстэри толоруон баҕарбатыттан тахсар. Маннык түгэҥҥэ үлэ төлөбүрэ икки чааска араарыллар – официальнайдык төлөнөр чааһа уонна үлэһиккэ үксүн «кэмбиэргэ» угуллан бэриллэр хамнас улахан чааһа.

Үлэһиттэр албыннааһын баарын туһунан тугу да сэрэйэн көрбөккө, хамнас сокуон быһыытынан төлөнөр дии санаан, илии баттыыр түбэлтэлэрэ баар буолааччылар. Ол гынан баран, үлэһит биэнсийэтин оҥорторуутугар хайа эмит тэрилтэлэргэ үлэлээбит кэмигэр пенсионнай мунньунуута суоҕа биллэн кэлэр түбэлтэлэрэ көстөөччү.

Онон үлэһиттэргэ манныктары билии улахан суолталаах. Хамнаһы төлөөһүҥҥэ үлэ биэрээччи хас биирдии үлэһиккэ кумааҕынан  биллэрии ыытыахтаах, онно ыйыллыахтаах:

1). Хайа эрэ чопчу кэмҥэ үлэһиккэ ааҕыллыбыт хамнаһа ханнык араарыллар чаастартан турара;

2). Үлэһиккэ эбии ааҕыллыбыт харчы кээмэйэ, уоппуска, үлэһиккэ уурайан барарыгар эбэтэр атыҥҥа ааҕыллар төлөбүрэ;

3). Хамнастан тутуу төһөтө уонна туохха олоҕуран тутуллубута;

4). Төлөбүр харчынан уопсай сууммата.

Хамнаһы сокуоннайа суох «сиэрэй» төлөбүрү ылыы маннык түмүккэ киллэриэн сөп:

үлэнэн хааччыйааччыны кытта киирсэр түбэлтэҕитигэр хамнаскытыттан матыаххытын сөп;

— уоппускаҕа сылдьар кэмҥитигэр анаммыт орто хамнас төлөбүрэ кыччыыр;

— хат буолууга, оҕо төрөөһүнүгэр, оҕону көрүүгэ, маны таһынан, үлэ кэмигэр тахсар быһылааҥҥа эбэтэр үлэни кытта сибээстээх ыарыыларга  төлөнүллэр көмөлтө харчыны толору ылбаккын;

— үлэ тохтоон хаалыытын, үөрэх, онтон да атын түгэннэргэ көрүллэр социальнай мэктиэлэртэн мэлийэҕин.

Балары таһынан, булгуччулаах пенсионнай уонна медицинскэй страховкаҕа эһиги хамнаскытыттан барыахтаах страховой усунуоскут ситэтэ суохтук угуллар.

Манан сибээстээн, хамнаһы “кэмбиэргэ” ылар түгэннэргэ бу ньымалары туттуохха сөп:

—          тэрилтэлэргэ хамнаһы сокуоннайа суохтук төлөөһүн үгэскэ кубулуйбутун туһунан үлэҕэ судаарыстыбаннай инспекцияҕа, нолуок уорганнарыгар кэмигэр биллэрии;

—          борокуратуураҕа cөптөөх биллэрэр иһитиннэриилэри, үҥсүүлэри оҥоруу;

—          кыһалҕаны быһаарыыга профсоюзтаах тэрилтэлэргэ профсоюһу кытыннарыы.

Иван Ядреев, Чурапчы улууһун борокуруора.

Хаартыска: интэриниэттэн.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0