Өлүөнэ эбэ икки кытылынан олорор буоламмыт, өрүһү туорааһын биир сүрүн кыһалҕабытынан буолар. Күһүн уонна саас өрүс суола сабыллан турар кэмигэр боппуруос өссө сытыырхайар. Хаайтарбыт, харчыга быстарбыт дьон олохторун толук ууран туран, чараас мууһунан сатыы түһүнэллэр. Салгын сыттыктаах “Хивус” суудунанан туоруурга бырайыас сыаната 2500 солкуобайга тиийэ сырытта. Бачча харчыны киһи барыта уйунар кыаҕа суох.
Өлүөнэ өрүскэ кыдьымах киирэрин саҕана дьону «Дьокуускай—Аллараа Бэстээх—Дьокуускай, Кангаласс—Суотту—Кангаласс» маршруттарынан таһар “Хивус” уонна “аэробот” салгынынан үрдэриллэр сыттыктаах суудуналар тарыыптарын айдаана буолар. Биир биэрэктэн биир биэрэккэ тиксэргэ тарыып 2500 солкуобайга тиийэ үрдүүр. “Хивустаах” урбаанньыттар иирбит улахан тарыыбы уматык сыаната үрдээбитинэн уонна өрүскэ айан усулуобуйата уустугурбутунан быһаараллар.
Хивус-10
Саха сиригэр сүрүннээн “А8” бырайыактаах “Хивус-10” салгын сыттыктаах суудуналарынан дьону таһаллар. Бу устар аал тэхиньиичэскэй характарыыстыкатын көрүөххэ.
Үрдүгэ —2,65 м, кэтитэ – 3,8 м, уһуна – 8,25 м. 900 киилэҕэ диэри ыйааһыны таһар. Суудуна хапытаанын ааҕан туран, уон киһи батар кыахтаах. Уунан, сиринэн, маарынан-кутанан, хаарынан, мууһунан холкутук айанныыр. Суудунаны бэнсиининэн уонна сэлээркэнэн сапыраапкаланар мотуордаах бэнтилээтэр анньан айаннатар. Ол курдук, бэнсиининэн сапыраапкаланар мотуордар 143 уонна 166 ат күүстээх буолаллар. Сэлээркэнэн сапыраапкаланар мотуордар 198 уонна 150 ат күүстээх буолаллар.
Уматыгын бааҕа 120 лиитэрэ иэннээх. Толору сапыраапкалаах 250 км айанныыр кыахтаах.
Урбаанньыттар хоруйдара
“Лена – Транс” ХЭУо генеральнай дириэктэрэ Валерий Хе этэринэн, өрүскэ кыдьымах киирдэҕинэ, суол аҥаарыттан дьону хивустартан “Тайфун” аэроботтарга көһөрөн Аллараа Бэстээххэ тиэрдэллэр. Хивус күҥҥэ 200 лиитэрэ бэнсиини үрэр буоллаҕына, аэробот 500 лиитэрэ уматыгы сиир эбит. Уматык сыаната биллэ үрдүү турар кэмигэр урбаанньыттар ночоотторун саптаары, кыһалҕаттан сыананы үрдэтэллэрэ көһүннэ. Ол да буоллар, “Лена-Транс” ХЭУо сыанатын 1500 солкуобайга эрэ диэри таһаара сырытта. Өрүс тураатын кытта сыана 1000 солкуобайга түстэ.
“Ленаводсервис” ХЭУо күҥҥэ “Хивус” уонна аэроход 900 лиитэрэ уматыгы сииллэр диэн бэлиэтиир. Ол иһин тарыыптара 2500 солкуобайга үрдүө диэн бу күһүн биллэрбитэ.
Николай Высоцкай, “Ленаводсервис” ХЭУо бэрэстэбиитэлэ:
— Өрүскэ кыдьымах киирэр кэмигэр хивус уонна аэробот айана уустугуран, аппараат элбэх уматыгы сиир буолар. Эбиитин бэнсиин сыаната ый аайы үрдүү турар. Ону аахсыбакка, 10 сыл тарыыбы үрдэппэккэ кэллибит.
Бу хоруйу бигэргэтэр туһугар, хивустары оҥорор “Аэроход”собуокка эрийэн туоһуластыбыт. Кыдьымах киирэрин саҕана хивус уматыгы сиирэ элбиир дуо диэн ыйыттыбыт. “Хивус” салгын сыттыктаах суудуналар, массыына буолбатахтар, анал тырааныспарга киирсэллэр. Бу диэн этэр кыахпыт суох, хас биирдии аппараат туругуттан тутулуктаах”, — диэн хоруйдаатылар.
Өрүһү сатыы туораамаҥ!
Сэтинньи 12 күнүгэр хивустаах урбаанньыттар бырайыас сыанатын 1000 солкуобайга диэри түһэрбиттэрэ. Өрүскэ муус киһини уйар гына халыҥыы илигинэ олоххутунан оонньоон сатыы туоруоххут оннугар 1000 солкуобайы харыһыйымаҥ!
202 микрооройуонтан Аллараа Бэстээххэ уонна Кангаластан Суоттуга диэри күн аайы “А8” бырайыактаах “Хивус-10” салгын сыттыктаах суудуналар уонна “Тайфун” аэроботтар сылдьаллар. Бу “устар ааллар” дьону таһар, быыһыыр, туризмҥа, медицина уонна анал сулууспалар тырааныспардарын быһыытынан туттуллар аналлаахтар.
Түмүккэ
Өлүөнэ өрүһү туоруур кыһалҕа муоста тутуллуор диэри быһаарыллыбат диир дьон элбэхтэр. Ол эрэн, муостабыт тутуллуор диэри хивустарынан, мотуордарынан, паромунан сылдьарбытыгар тиийэбит. Хивус элбэх уматыгы сиирэ баар дьыала диэн биллибит. Ол эрээри дьон кыһалҕатын туһанан байар сыыһа суол. Сыананы киһи сиэринэн быһыахтаахтар.
Николай Попов, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru