Ааспыт нэдиэлэҕэ Ил Түмэҥҥэ “Идэлээх сойуустар үлэһиттэр интэриэстэрин көмүскүүр сокуону ылыныыга көҕүлээһиннэрин” туһунан “төгүрүк остуол” буолла. Бу тэрээһин идэлээх сойуустар актыбыыстарын бастакы форумнарын чэрчитинэн ыытылынна.
Федерация бэрэссэдээтэлэ Николай Дегтярев иһитиннэрбитинэн, 2007 сылтан 14 сокуон барылын Ил Түмэн көрүүтүгэр киллэрбиттэр. 2014 сылга 86, оттон 2015 сылга 74 сокуон барылын, нуорма-быраап аакталарын юридическэй экспертизатын бэлэмнээбиттэр. Социальнай партнерствоны сайыннарар туһуттан бары улуустарга үлэни биэрээччилэр түмсүүлэрин тэрийии, бииргэ үлэлэһии уопута киэҥник тарҕаныахтаах.
Бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Михаил Гуляев бүддьүөт эйгэтин үлэһиттэрин хамнастара үрдүүрүгэр 2 млрд. 100 мөл. солк. көрүлүннэ диэн эттэ. Бу эйгэҕэ барыта 68 млрд. солк. (өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүн 42%-на) ороскуоттанар.
“Төгүрүк остуолга” салгыы баар кыһалҕалар тула кэпсэттилэр. ХИФУ профсойуустарын бэрэссэдээтэлэ Василий Попов үлэлиир устудьуоннары өйүүр туһунан этии киллэрдэ. Үөрэх уонна култуура идэлээх сойуустарын бэрэстэбиитэллэрэ тыа сиригэр олорор үлэһиттэр коммунальнай төлөбүрдэрин толуйары туруорустулар. Доруобуйа харыстабылын идэлээх сойуустарын бэрэссэдээтэлэ Людмила Корнилова оҕолор сынньалаҥҥа төрөппүтэ суох барыахтарын сөбүн туһунан боппуруоһу көтөхтө. Билиҥҥи кэмҥэ оҕолор төрөппүттэриттэн туспа сынньана бардахтарына, айаннарын ороскуота төлөммөт. Ону тэҥэ Абалаах лечебницатын улуустааҕы балыыһаны кытары холбууру утарарын биллэрдэ.
Дьокутааттар бу көрсүһүү суолтатын бэлиэтээтилэр. Бу көрсүһүү түмүгүнэн СӨ Идэлээх сойуустарын федерацията уонна Ил Түмэн бииргэ үлэлэһэргэ Сөбүлэһии түһэристилэр.
Сөбүлэһиигэ икки өттүттэн үлэ хаамыыта чопчуланна. Экспертнэй сэбиэт тэриллэн, үлэһиттэр социальнай уонна үлэҕэ сыһыаннарын туһунан сокуоннарга эбиилэри, уларытыылары киллэриигэ үлэлэһиэҕэ.
Ил Түмэн федерация киллэрэр этиилэрин көрөргө, үлэ, социальнай сыһыаннарга сокуон барылларын ылар мунньахтарга кинилэр бэрэстэбиитэллэрин ыҥыран кытыннарарга эбэһээтэлистибэ ылынна. Идэлээх сойуустар федерациялара хамнаһы индексациялыыр туһунан сокуону ылынарга, «О гарантиях и компенсациях для лиц, работающих в организациях, финансируемых из государственного бюджета РС(Я)» сокуоҥҥа уларытыылары киллэриигэ, о.д.а. салгыы үлэлэһиэх буолла.
Тэрилтэ моҥкурууттуур түгэнигэр үлэһиттэригэр хамнаһы толору төлүүрүгэр эбээһинэстиир туһунан сокуон барылын оҥорон, Ил Түмэҥҥэ киллэриэхтээхтэр. Ону тэҥэ «О государственных гарантиях и компенсациях для лиц, работающих в районах Крайнего Севера и приравненных к ним местностях» федеральнай сокуон 11-с ыст. 2 чааһын сөргүтэргэ үлэлэһиэхтэрэ. Сокуон бу чааһыгар 30-гар диэри саастаах ыччат Уһук Хоту оройуоннарыгар 5 сыл устата олорбут буоллаҕына, үлэтин бастакы күнүттэн эбии бырыһыан ааҕылларын ситиһиэхтээхтэр.
Ангелина ВАСИЛЬЕВА.