Ааспыт сылга Саха сиригэр өрөспүүбүлүкэтээҕи Ийэ хапытаалын 1849 ыал ылан туһанна. Барыта 20 тыһыынчаттан тахса ыалга 300 мөлүйүөнтэн тахса суумалаах хапытаал бэриллибит.
Ангелина ВАСИЛЬЕВА, “Саха сирэ” хаһыат, www.edersaas.ru
Өрөспүүбүлүкэтээҕи ийэ хапытаала 2011 сыллаахха олохтоммута. Үһүс уонна онтон элбэх оҕоҕо бэриллэр. Суумата сыл аайы улаатан иһэр.
2011 сылга — 100 000 солкуобайга;
2012 сылга – 106 200 солкуобайга;
2013 сылга – 112 784,40 солкуобайга;
2014 сылга — 119 325,90 солкуобайга;
2015 сылга — 125 888,8 солкуобайга;
2016 сылга — 133 190,35 солкуобайга тэҥнэспитэ.
Ийэ хапытаалын оҕо үөрэнэригэр, эмтэнэригэр, олорор дьиэ усулуобуйатын тупсарыыга, ипотека төлөбүрүгэр, массыына ыларга, хаһаайыстыбаны сайыннарарга туттуохха сөп. Ону тэҥэ бу сууматтан 15 тыһ. солк. ылан, ханнык баҕарар наадаҕа туттуохха сөп. Ол курдук 2016 сыл ахсынньытыгар диэри 11 мөл. солк. суумалаах төлөбүр 835 ыалга бэриллибит.
Ил Дархан Егор Борисов сэтинньитээҕи ыйааҕар элбэх оҕолоох ыаллар босхо сир учаастагыттан аккаастанар түгэннэригэр, өрөспүүбүлүкэтээҕи Ийэ хапытаалын сууматын икки төгүл улаатыннарарга диэн этиллэр. Оччотугар 266 тыһ. солк. ылыахтарын сөп.
Санатар буоллахха, кэнники 15 сылга өрөспүүбүлүкэҕэ төрөөһүн көрдөрүүтэ үрдээн иһэр (1999-2015 сс. 1000 киһиэхэ 13-17,6 оҕо төрөөбүтэ). Бу дойду үрдүнэн үчүгэй көрдөрүү (Арассыыйаҕа 1000 киһиэхэ 8,7-13,3 оҕо төрүүр). Төрөөһүн өлүүнү куоһаран, нэһилиэнньэ ахсаана эбиллэр (2001-2014 сс. 1000 киһиэхэ 8,6-10 киһи өлбүт). Ол эрээри, өрөспүүбүлүкэ тас өттүгэр көһөн бары элбэх буолан, нэһилиэнньэ ахсаана 977,1 мөл. киһиттэн 962 мөлүйүөҥҥэ диэри түспүт.
Ангелина ВАСИЛЬЕВА, “Саха сирэ” хаһыат, www.edersaas.ru