«Бэчээт тиэргэнэ— 2017” дьаһал чэрчитинэн, медиакииҥҥэ күнүс үс аҥаар чаастан бэрт истиҥ-иһирэх тэрээһин буолла – икки кинигэ сүрэхтэниитэ буолла.
Дойду үрдүкү салалтата Арктикаҕа, уопсайынан уйан айылҕалаах хотугу сиргэ болҕомтотун ууран эрэринэн итиэннэ быйылгы сыл Россияҕа Экология сылынан биллэриллибитинэн, хотугу дойдуга уонна тулалыыр эйгэни, айылҕаны харыстааһыҥҥа сыһыаннаах кинигэлэр, альбомнар бэчээттэнэллэр. Олортон биирдэстэрэ суруйааччы Николай Калитин нууччалыы тылынан тахсыбыт “Божий север” диэн кинигэтэ буолар. Манна ааптар “Томмоо”, “Этиҥ дуксуйар” айымньылара киллэриллибиттэр.
Николай Романович тыл этэригэр Саха сиригэр хостонор баайы туһаҕа таһаарыы, промышленность сайдыыта, тимир суолу тутуу үтүө да, мөкү да өрүттэрин туһунан кэпсиир бу сэһэннэрин суруйарыгар көмөлөспүт, сүбэлээбит-амалаабыт дьонугар – эколог Иван Бурцевка, геолог идэлээх суруйааччы Василий Егоровка-Тумарчаҕа, медицина наукатын дуоктара Иван Егоровка итиэннэ сахалыыттан нууччалыы тылга кыайа-хото тутан тылбаастаабыт Аита Шапошниковаҕа, эрэдээксийэтин оҥорбут Екатерина Третьяковаҕа дириҥник махтанна. Тыл эппит дьон билиҥҥи кэмҥэ актуальнай ис хоһоонноох айымньылар нууччалыы тылынан бэчээттэммиттэрэ атын омук дьоно аныгы сайдыы хотугу сир уйан айылҕатыгар оҥорор, оҥоруон сөптөөх дьайыыларын табатык өйдүүллэригэр тирэх буолуоҕун бэлиэтээтилэр, бу сюжеттарынан киинэ да оҥоһуллуон сөбүн эттилэр.
Нуучча суруйааччыта, поэта, “сүүрбэһис үйэ Достоевскайа” дэппит Варлам Шаламов олоҕун күөгэйэр кэмэ “Дальстрой” лааҕырыгар, Өймөкөөҥҥө, ааспыта. Варлам Тихонович 110 сылын көрсө “Медиа-холдинг Якутия” ААУо типографиятыгар Өймөкөөн улууһун уонна “Хаҥалас” ОЗРК (Өймөкөөннөөҕү көмүһү хостуур хампаанньа) үбүлээһиннэринэн, Варлам Шаламов “О, Север – век и миг!” диэн кинигэтэ 500 ахсаанынан тахсыбыт. Кинигэҕэ суруйааччы Саха сирин уонна кини айылҕатын, дьонун-сэргэтин тустарынан суруйбут айымньылара, ол иһигэр урукку өттүгэр ханна да бэчээттэммэтэх хоһоонноро суруйааччы архыыбыттан булуллан киллэриллибиттэр. Санатан эттэххэ, кинигэ сүрэхтэниитэ быйыл сайын Москваҕа уонна суруйааччы төрөөбүт сиригэр Вологдаҕа эмиэ тэриллэн тураллар. Онно Өймөкөөн Томторуттан ГУЛАГ историятын мусуойун төрүттээбит РФ үтүөлээх учуутала Мария Боярова үөрэнээччилэрин илдьэ тиийэн кыттыбыта. Кинигэ киэргэтиитэ, ис-тас оҥоһуута олус тупсаҕай, тоҕоостоох сирдэр хаартысканан байытыллыбыттар. Ол эрээри, дойду үрдүнэн киэҥ сэҥээриини ылбыт кинигэ, хомойуох иһин, олус аҕыйах ахсаанынан тахсыбыт, инньэ гынан, хаттаан таһаарар наада буолсу.
Раиса СИБИРЯКОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru
Афанасий Ноев хаартыскаҕа түһэриилэрэ.