Ил Дархан Егор Борисов Дьокуускай куорат 2022 с. диэри социальнай-экономическай сайдыытын туһунан Ыйааҕа таҕыста. Манна кини сүрүн болҕомтотун нэһилиэнньэ олоҕо тупсарыгар, чуолаан муниципальнай өҥөнү биэриигэ, олорор дьиэлэри тутууга, инфраструктураны саҥардыыга, о.д.а. болҕомтотун хатаата.
Санатан эттэххэ, Ил Дархан Анал этиитигэр бэлиэтээбитинэн, өрөспүүбүлүкэ түөрт хайысханан (промышленнай оройуоннар, тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктанан олорор улуустар, хоту уонна арктика улуустара, Дьокуускай куорат) сайдыахтааҕа. Ону толорууга 2014 с. Дьокуускай куораты сайыннарыыга Ил Дархан анал Ыйааҕа тахсыбыта. Ол чэрчитинэн, үгүс саҥа эбийиэктэр тутулуннулар. Ол курдук, 2015 с. киин куораппытыгар оҕо анал дьиэтэ тутуллубута. Бу сылга ГРЭС иккис уочарата, перинатальнай киин олоххо киириэхтээхтэр. Уонна биир улахан ситиһиинэн оҕо саадыгар үһүттэн сэттэтигэр диэри саастаах оҕолорго уочарат суох буолбутун ааттыахха сөп.
Оттон ааспыт нэдиэлэҕэ тахсыбыт саҥа Ыйаахха олорор дьиэлэри тутуу, муниципальнай өҥөнү биэриини тупсарыы, оскуолаларга иккис сменаны суох оҥоруу, о.д.а. үлэлэр киирдилэр. Ол курдук, хаарбах дьиэттэн дьону көһөрүү бырагырааматынан, өссө 70 тыһ. кв м дьиэ тутуллуоҕа. Манна даҕатан эттэххэ, билигин 2012 с. диэри испииһэккэ киирбит дьиэлэр көтүрүллэ сылдьаллар. Бу үлэ быйыл балаҕан ыйынан түмүктэниэхтээх этэ. Ол эрээри Ил Дархан быһаарыытынан, эһиилгиттэн саҕалаан бу үлэ салгыы ыытыллыаҕа. Оттон Россия таһымыгар бу бырагыраама 2019 с. биирдэ саҕаланыахтаах. Бу туһунан дойду президенэ Владимир Путин эрдэ иһитиннэрэн турар.
Ону сэргэ, манна сыһыаран эттэххэ, сылын аайы 300 тыһ. кв м кырата суох иэннээх олорор дьиэ тутуллуохтаах уонна киин куораппыт ууну ыытар ситимигэр улахан үлэ барыахтаах.
Доруобуйа харыстабылыгар туһаайан эттэххэ, 2020 с. Кардиологическай диспансер иккис уочарата киириэхтээх. 2-с №-дээх Дьокуускайдааҕы поликлиника, Онкологическай диспансер тутуллуохтаахтар.
Оттон үөрэхтээһиҥҥэ – оскуолаларга иккис сменаны суох оҥоруу соруга турар. Бу маны быһаарыыга 12 тыһ. тахса миэстэни таһаарыахха наада. Онуоха саҥа оскуолалары тутуу, эргэ дьиэлэри өрөмүөннээһин барыахтаах. Куорат лааҕырдарын базаларын саҥардыахтара, оҕо спортивнай оскуолаларын саҥардыы, спортивнай инвентардарынан хааччыйыы барыаҕа.
Ону сэргэ үөрэх, култуура эйгэтигэр судаарыстыба уонна чааһынайдар бииргэ үлэлээһиннэринэн 12 эбийиэк, Адаптивнай спорт киинэ, ИТ-паарка тутуллуохтаахтар, Өрөспүүбүлүкэ болуоссата оҥоһуллуохтаах, “Хотугу мозаика” диэн ааттаммыт туристическай кластер олоххо киириэхтээх.
Ыйаахха этиллибитинэн, биир улахан үлэ уулуссалары саҥардыыга барыаҕа. Эһиилгиттэн саҕалаан 4,6 млрд солк. үлэ барыахтаах. Манна даҕатан эттэххэ, билигин Дьокуускай куорат салалтата “Дорисс” диэн Чувашия тэрилтэтин кытары дуогабар түһэрсэн суолу-ииһи оҥорууга үлэлэһэр.
2020 с. диэри сылга 150 тонна бөҕү хомуйар, араарар улахан комплекс уонна кытаанах бөҕү харайар полигон баар буолуохтаах. Ити үлэлэри сэргэ киин куорат ититэр систиэмэтин саҥардыыга, быраҕыллыбыт эбийиэктэри чөлүгэр түһэриигэ үлэ барыаҕа.
Бу ыйаах 2022 с. оруобуна Судаарыстыбаннаспыт төрүттэммитэ 100 сылын көрсө түмүктэниэҕэ.
Аграфена КУЗЬМИНА, «Саха сирэ», edersaas.ru.