Быйылгыттан өрөспүүбүлүкэбит салалтата бырайыагынан үлэ ньыматыгар киирэн үлэтин-хамнаһын саҥалыы тэриниэҕэ. Онуоха үбү-аһы тыырыы хайдах барыаҕай? Бу туһунан бэҕэһээ Ил Дархан Егор Борисов Экономика, Үп министиэристибэлэрин кытары көрсөн кэпсэттэ.
Былырыыҥҥыттан ыла бүддьүөппүт үс сылга торумнанан тыырыллар. Онон харчыны көдьүүстээхтик туһанар туһуттан үлэни-хамнаһы эрдэттэн эрдэ былааннанан олорор ордук. Ол иһин былырыын Егор Борисов Анал этиитигэр социальнай эйгэҕэ сыһыаран ахсааны буолбакка, ордук хаачыстыбаҕа болҕомтону уурарга сыал-сорук туруорбута. Ити тутууга, үөрэххэ, доруобуйа харыстабылыгар барыларыгар сыһыаннаах.
Манна даҕатан эттэххэ, социальнай ыйытык көрдөрбүтүнэн, билигин нэһилиэнньэ суол-иис туругун, саҥа үлэ миэстэтин арыйыыны, арыгылааһыны, медицина өҥөтүн тупсарыыны, социальнай көмөнү, коммунальнай хаһаайыстыба боппуруостарын бастакы уочарат көтөҕөр. «Онон бу боппуруостарга, дьон-сэргэ туруктаах, үлэлээх, дьарыктаах буолуутугар, ону сэргэ кыаммат араҥаҕа көмөлөһүүнү салгыы ыытыахпытын наада», — диэн бэлиэтээн эттэ Егор Афанасьевич мунньах кэмигэр.
Ил Дархан быйылгы сыллаах Анал этиитигэр олохтоох оҥорон таһаарыыга ураты болҕомтотун уурбута. Онон быйылгыттан саҕалаан дьоҕус уонна орто бизнескэ, предпринимателлэргэ көмө улаатыахтаах, кинилэри кытары үлэлэһии өссө кэҥиэхтээх. Манна даҕатан, Егор Афанасьевич эйгэлэринэн көрөн чопчу былааны оҥорорго эттэ уонна тирээн турар кыһалҕаны быһаарыынан эрэ дьарыктаммакка, предпринимателлэр бэйэлэрэ эмиэ тэҥҥэ үлэлэһэр усулуобуйаларын тэрийэргэ ыҥырда.
Билигин өрөспүүбүлүкэбит 2030 сылга диэри сайдар стратегията оҥоһулла сылдьар. Бу докумуону оҥорсууга нэһилиэньэ күүскэ кытынна. Ол курдук, ахсынньыга диэри нэһилиэктэринэн, куораттарынан ырытыһыылар, дьүүллэһиилэр буоллулар. Бу ырытыһыылар улахан научнай-практическай конференциянан түмүктэннилэр. Бу стратегиябыт Саха сирин сайдыытыгар туһуламмыт РФ бырабыыталыстыбатын анал уурааҕар киирэн биэриэхтээх. Санатан эттэххэ, Егор Борисов былырыын РФ президенин Владимир Путины кытары көрсүһүүтүгэр бу уураах тахсыытын түргэтитэргэ этии киллэрбитэ. Онон уурааҕы быйыл сыл бастакы аҥарыгар таһааттарарга күүстээх үлэ ыытыллыахтаах.
Түмүккэ Егор Борисов 2017 с. валовай региональнай бородууктаны 3 % үрдэтэргэ сыал-сорук туруорда, сүрүн хапытаалга инвестицияны угуу кырата 30 % буолуохтааҕын эттэ. Ону сэргэ үбү-харчыны тыырыыга федерацияны кытары үлэлэһии, муниципальнай тэриллиилэр бүддьүөттэрэ туруктаах буолуутугар өссө көдьүүстээх, кимиилээх үлэ барыахтааҕын бэлиэтээтэ.
Манна сыһыаран эттэххэ, былырыыҥҥы сылы үп-харчы киириитинэн үчүгэй көрдөрүүлээх түмүктээтибит. Быйылгы сыллаах бүддьүөтү тыырыыга бэйэбит киллэринэр дохуоппут (нолуок төлөөһүнэ) элбээн, үп сүрүн докумуонун иккис ааҕыыга бүддьүөппүт дохуоттаах чааһа 8,9 млрд солк. үрдээтэ. Ол оннугар федерацияттан кэлэр харчы кыччаан, инвестиционнай бырагыраамабытыгар оҕуста.
Аграфена КУЗЬМИНА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru