Композитор Марк Жирков аатын үйэтитиигэ Бүтүн Арассыыйатааҕы кэмпириэнсийэ буолла

Саха сирин бастакы идэтийбит композитора, РСФСР уонна Саха АССР искусстволарын үтүөлээх диэйэтэлэ М.Н.Жирков төрөөбүтэ 125 сылыгар аналлаах араас тэрээһиннэр ыытылла тураллар. Олортон биирдэстэринэн “Личность в искусстве: от истоков к современности” диэн Бүтүн Арассыыйатааҕы научнай-практическай кэмпириэнсийэ буолар.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru

Тэрээһиҥҥэ СӨ култууратын уонна духуобунай сайдыытын миниистирин солбуйааччы Марина Силина, Бүлүү улууһун баһылыга Сергей Винокуров, М.Н.Жирков аатынан Дьокуускайдааҕы муусука кэллиэһин толорооччу дириэктэрэ Чаянда Скрыбыкина, В.А.Босиков аатынан СӨ Муусука үрдүкү оскуолатын (институт) ректора Вера Никифорова, Москватааҕы судаарыстыбаннай консерватория бэрэпиэссэрэ, искусствоведение дуоктара Виолетта Юнусова, М.И.Глинка аатынан Новосибирскайдааҕы судаарыстыбаннай консерватория дассыана, искусствоведение дуоктара Лада Пыльнева, уо.д.а. кытыннылар.

Муусука үрдүкү оскуолатын ректора Вера Никифорова:

— Хас саас аайы биһиэхэ муусука үөрэҕэр суолталаах араас кыһалҕалары, тиэмэлэри, култуураны таарыйар научнай-практическай кэмпириэнсийэлэр буолаллар. Марк Жирковка аналлаах ааҕыылар, кэмпириэнсийэлэр биэстии сыл буола-буола тиһигин быспакка ыытыллаллар. Биллэн турар, Марк Жирков өҥөтө олус улахан, тугунан даҕаны кэмнэммэт. Тоҕо диэтэххэ, кини саха национальнай композиторскай оскуолатын төрүттээччи буолар. Киниттэн ыла композитордар айар үлэлэрэ, муусука үөрэҕэ, тыйаатыр, наука саҕаланар. Үчүгэйэ диэн — быйыл дойду, өрөспүүбүлүкэ таһымнаах тэрээһиннэр ыытыллаллар. Кэмпириэнсийэҕэ дойду араас муннуктарыттан үөрэх тэрилтэлэрин, тыйаатырдарын бэрэстэбиитэллэрэ 40-тан тахса дакылааты ааҕыахтара. Кинилэр кэккэлэригэр икки бөдөҥ чинчийээччи кэллэ. Москватааҕы судаарыстыбаннай консерватория бэрэпиэссэрэ, искусствоведение дуоктара Виолетта Юнусова. Кини национальнай композитордар оскуолаларын үөрэтиинэн дьарыктанар. Онон теоретик быһыытынан, Марк Жирков айар үлэтин киэҥник быһааран өйдүүрбүтүгэр, сыаналыырбытыгар улахан суолталаах. Итиэннэ М.И.Глинка аатынан Новосибирскайдааҕы судаарыстыбаннай консерватория дассыана, искусствоведение дуоктара Лада Пыльнева буолар. Кини чопчу Сибиир норуоттарын композиторскай оскуолаларын фольклордарын матырыйаалыгар үлэлиир. Дуоктарскай үлэтин биир салаата толору Марк Жирков айар үлэтигэр аналлаах. Ону таһынан Бүлүү улууһуттан бүтүн дэлэгээссийэ кэллэ. Кинилэр архивтартан урут биллибэтэх-көстүбэтэх сэдэх матырыйааллары аҕаллылар.

Сергей Винокуров иһитиннэрбитинэн, композитор Марк Жирковка аналлаах араас тэрээһиннэр былааннаналлар эбит. Ол курдук, быйылгы сылы Бүлүү улууһугар М.Н.Жирков сылынан биллэрбиттэр. Муус устар 8 күнүгэр Роскосмос космонавтара бүлүүлэри Марк Жирков төрөөбүт күнүнэн эҕэрдэлээбиттэр. “Дьулуруйар Ньургун Боотур” оператын космостан Олоҥхо ыһыаҕын үөрүүлээх аһыллыытыгар тыаһатан иһитиннэриэхтэрэ. П.И.Чайковскай аатынан Судаарыстыбаннай консерваторияны, РФ Композитордарын сойууһун кытта бииргэ үлэлэһиигэ сөбүлэҥ түһэрсээри сылдьаллар. Бүлүү куоратыгар М.Н.Жирков аатынан муусука оскуолатын тутуута эһиилгиттэн саҕаланыахтаах эбит. Биир дойдулаахтара чулуу киһилэрин аатын үйэтитиигэ ити курдук үлэлэһэ сылдьаллар.

Виолетта Юнусова “Композитор уонна тардиционнай култуура: ХХI үйэҕэ хардарыта дьайсыылар бириинсиптэрэ” диэн тиэмэҕэ дакылаат аахта. Кини ааспыт ХХ үйэ, билиини-көрүүнү уонна композиторскай интэриэстэри үрдэппитэ, ол билигин аан дойдуну иилии хабар диэн этэр. “Кистэл буолбатах, ааспыт үйэ маҥнайгы аҥаарынааҕы композитордарынааҕар, үгүс аныгы композитордар аутентичнай үгэстэн ыраах сылдьаллар. Манна Марк Жирков Саха сирин хартыынатын арыйара. Бу култуура дорҕоонун идеалыгар улааппыт буолан, оннооҕор консерваториятааҕы үөрэҕэ улаханнык уларыппатаҕа. ”, — диэн ыйар.

Өссө биир ыалдьыт Лада Пыльнева “Сибиир академическай оскуолаларын айар дьонун академическай көрүҥҥэ толкуйдаан таһаарыылара” диэн тиэмэҕэ дакылааты аахта. Марк Жирков айар үлэтин чинчийбит киһи быһыытынан эмиэ тохтоон ааста.

Бу күн Марк Жирков айар үлэтин эрэ буолбакка, анал үөрэхтээх дьон ону тус-туспа бөлөхтөрүнэн арааран кэпсээтилэр, итиэннэ олоҕун туһунан эмиэ сырдаттылар.

Күн иккис аҥаарыгар кэмпириэнсийэ кыттыылаахтара хайысхаларынан үлэлээтилэр. Муусука үрдүкү оскуолатыгар (институт) экскурсия оҥордулар. Тустаах оскуола уонна Бүлүү улууһа бииргэ үлэлэһиигэ сөбүлэҥ түһэристилэр. Бүлүү улууһуттан төрүттээх Муусука үрдүкү оскуолатын үөрэнээччилэрэ кэнсиэр көрдөрдүлэр. Ити курдук, дьоһуннаах киэҥ кэпсэтии таҕыста, бэрт тэрээһин ааста.

Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru

Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэрэ.