Сунтаар улууһугар 34 түмэл баар. Онтон үһэ С.А.Сибиэрэп-Кыыл Уолун холбоһуктаах түмэлэ (Ыгыаттаҕа, Элгээйигэ, Сунтаарга). Билиҥҥи туругунан бу түмэлгэ 9609 сүрүн уонна көмө экспонаттардаах.
Аҥаардас КЭРИЭН ЫМЫЙА кэрэтэ элбэх киһини Сергей Сибиэрэп — Кыыл Уолун холбоһуктаах түмэлигэр угуйар уонна ыҥырар. Бу баараҕай чороон историята дириҥэ, суолтата улахана — сыаналаммат күндү мал буолар.
Мусуойга былырыын өссө биир сыаналаах экспонат Николай Потапов оҥорбут үрүҥ көмүс ыҥыыра эбиллибитэ. Бу баай-дуол мөлүйүөн кэриҥэ сууммаҕа атыылаһыллыбыта. Түмэлгэ 2666 сүрүн уонна 6943 көмө историческай маллар харалла сыталлар. Онтон үксүтүн олохтоох дьон бэлэхтээн экспонаттары күннэтэ үксэтэллэр. Холобур, былырыын Прокопий Филиппов эһэтэ буола хорута сылдьан булбут кылаатын үрүҥ көмүс ньуоскалары, молуоһунньугу уонна киэргэллэри туттарбыттар.
Христина Петрова Сунтаар нэһилиэгин олохтооҕо мусуойга былыргы чаппарааҕы бэлэхтээбит. Бу иҥиир сабынан тигиллибит, араас мандар киэргэллээх оҥоһук ХIX үйэ баайа. Нюргун Григорьев түмэл үлэһитэ бэйэтэ эмиэ дьикти уонна урукку иһит тоорохойун Мэҥэ-Хаҥаласка балыктыы сылдьан булан экспонаты хаҥатта. Маны таһынан түмэл экспонатын элбэтэр сыалтан араас быыстапка-күрэхтэри тэрийэр:»Уйгу чороон оһуора», «Дьөһөгөй оҕотун маанылаах симэҕэ», «Саргылаах салама» о.д.а. манна бастаабыттар үлэлэрэ түмэлгэ хаалан билиҥҥи история кэрэһиттэрэ буолаллар.
edersaas.ru сайтка анаан Мария КОБЕЛЬЯНОВА.