Кэтэх хаһаайыстыбалаахтарга нолуок олохтонон эрэр

Бөлөххө киир:

Кэтэх хаһаайыстыбалаахтарга нолуок олохтонон эрэрин туһунан сонун социальнай ситимнэринэн тилийэ сүүрдэ. Бу ис дьиҥэ тугуй? Саҥа сокуон туох омсолоох уонна туһалаах буолуоҕай?


Госдуума дьокутааттарын бөлөҕө балаҕан ыйыгар “Идэ дохуотугар нолуок” диэн нолуок анал эрэсиимин олохтуурга федеральнай суолталаах Москва куоракка, Москва уонна Калуга уобаластарыгар, ону тэҥэ Татарстан Өрөспүүбүлүкэтигэр эксперимент ыытар туһунан” федеральнай сокуон барылын оҥорон киллэрбиттэрэ. Сокуоҥҥа дойду аҕа баһылыга Владимир Путин илии баттаабытын кэнниттэн бэчээккэ таҕыстаҕына күүһүгэр киирбитинэн ааҕыллар. Ол гынан баран, 2019 сыл тохсунньу 1 күнүттэн эрдэлээбэт. Эксперимент ити ыйыллыбыт субъектарга лоп курдук 10 сыл, ол эбэтэр 2028 сыл ахсынньы 31 күнүгэр диэри ыытыллыахтаах, сокуон барылын олоххо киллэриигэ 2 млрд 261,6 мөл. солк. харчы ороскуоттанара сабаҕаланар.

Ааптардар – Госдуума дьокутааттара А.М.Макаров, Н.С.Максимова, Л.Я.Симановскай, В.М.Резник, Г.Я.Хор уонна Федерация Сэбиэтин чилиэннэрэ Е.В.Бушмин, М.М.Ульбашев быһааралларынан, сокуону РФ Бэрэсидьиэнин “2024 сылга диэри Россия Федерациятын национальнай сыалларын уонна сайдыахтаах стратегическай соруктарын туһунан” 2018 сыл ыам ыйын 7 күнүнээҕи Ыйааҕын толорор инниттэн оҥорбуттар. Онно “нолуок саҥа эрэсиимин киллэрэн, бэйэ дьарыктаах дьон үлэлииллэригэр табыгастаах усулуобуйаны тэрийэр, отчуоттуур эбээһинэстэн уонна киллэрбит үптэриттэн страховой усунуостаах биир кэлим төлөбүртэн босхолуур сорук туруоруллубутугар” сигэнэллэр.

Сокуон барыла 16 ыстатыйаттан турар. Кылгастык быһаардахха, идэ дохуотугар нолуок эрэсиимигэр биирдиилээн дьон уонна биирдэм урбаанньыттар киирэр бырааптаахтар. “Идэ дохуота” диэн дьон тэрилтэҕэ сыһыарыллан хамнас аахсыбакка эбэтэр үлэ дуогабарынан дьону наймыласпакка эрэ бэйэлэрин дьарыктарыттан ылар дохуоттара өйдөнөр.

Бу эрэсиимҥэ киирбит киһи атын нолуоктартан босхолонор. Саҥа нолуокка биирдиилээн дьон табаардарын батарыыттан (үлэ, өҥө) киллэрбит дохуоттарыттан 4, оттон биирдэм урбаанньыттар 6 бырыһыаныгар тэҥнэһэр кээмэйи төлүүллэр. Нолуок төлөөччүнү саҥа тиһиккэ ылыы уонна таһаарыы барыта “Мин нолуогум” мобильнай сыһыарыы нөҥүө оҥоһуллар.

Манна сыһыаран эттэххэ, Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин Уопсастыбаннай сэбиэтигэр бу сокуон барылын, Госдума дьокутаата Галина Данчикова этии киллэрэн, дьүүллэстилэр. Уопсастыбаннай сэбиэт бэрэссэдээтэлэ Айаал Степанов салайан ыыппыт мунньаҕар дьарыктаах буолуу судаарыстыбаннай кэмитиэтиттэн, нолуок сулууспатыттан салайааччылар  уонна тыа хаһаайыстыбатын миниистирэ Александр Атласов кытыннылар.

Туһааннаах судаарыстыбаннай кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Степан Москвитин бэлиэтииринэн, өрөспүүбүлүкэҕэ 110 тыһ. бэйэ дьарыктаах, ханна да регистрацияламматах киһи баар, өссө кэтэх хаһаайыстыбалаах 70 тыһ. кэриҥэ ыалтан үгүстэр ханна да көстүбэттэр. Саҥа сокуон кинилэри күлүктэн таһаарыан сөп. Мобильнай сыһыарыыга киирдиҥ даҕаны, тугу гынарыҥ, төһө дохуоттанарыҥ көстө түһэр. Кэпсэтии хаамыытыгар атын тэрилтэҕэ үлэлээбэт, биэнсийэ ылбат, сүөһү-сылгы эрэ иитэн дохуоттанан олорор дьон ахсаанын  чуолкайдыахха, кинилэргэ үлэ ыстааһа ааҕылларын, страховкаланалларын ситиһиэххэ диэн биир санааҕа кэллилэр.

Уопсастыбаннай сэбиэт чилиэнэ, тыа хаһаайыстыбатын салаатын аксакала Прокопий Иванов ааҕарынан, мөлтөх сокуон ылыллан эрэр, айдааны таһаарыыһы. “Билиҥҥитэ биһиэхэ сыһыана суох курдук эрээри, санаабытын биллэриэҕиҥ. Салгыы сайдарбытыгар төһө көдьүүстээҕин ааҕан-суоттаан көрүөҕүҥ. Ол кэнниттэн биирдэ быһаарыныахха”, — диир Прокопий Семенович. Саҥа сокуон кими да күһэйбэт. Нолуок саҥа тиһигэр киирэриҥ эбэтэр киирбэтиҥ – бэйэҥ үтүө көҥүлүҥ.

Василий НИКИФОРОВ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0