Бу ааспыт субуотаҕа, алтынньы 7 күнүгэр түмүктэммит Тюменнээҕи киинэ фестивалыгар саха режиссерун Татьяна Эверстова “Кини кыыһа” киинэтэ уочараттаах кыайыытын ситистэ.
Ол курдук, Тюмень уобалаһын үс куоратынан ыытыллыбыт IV Норуоттар икки ардыларынааҕы “Ноль плюс” оҕо уонна дьиэ кэргэн киинэтин фестивалыгар Татьяна Эверстова “Его дочь” автобиографическай киинэтэ “Бастыҥ толору метражтаах игровой киинэ” ааты ылла. Оттон Таня кыысчаан оруолун толорор Уус Алдан улууһугар олорор Мүрү оскуолатын үөрэнээччитэ Света Портнягинаҕа “Бастыҥ актер” аат иҥэрилиннэ.
Санатан эттэххэ, дойдутугар Саха сиригэр өссө үчүгэйдик тарҕана да илигинэ Выборгтааҕы “Окно в Европу” — Россия биллэр-көстөр, биир саамай престижнэй киинэ фестивалын Гран-при хаһаайына буолан, сенсацияны үөскэппит киинэбит премьерата Дьокуускайга балаҕан ыйын 28 күнүгэр буолбута.
Онон, билигин дьэ, биир дойдулаахтара, киинэни өрөспүүбүлүкэни биир гына көрө сылдьар кэммитигэр, Татьяна Егоровнаны аҕыйах ыйытыыга хоруйдууругар көрдөстүбүт.
— Татьяна Егоровна, эн киинэҕин дьон, сүрүннээн, олус үчүгэйдик ылынар. Бэйэбит оҕо сааспытын, эбээбитин-эһээбитин санаан, уйадыйан ыллыбыт, диэччи элбэх. Ол эрээри, үгүс киһиэхэ, биллэн турар, санаа да араас буоллаҕа. Астымматым диэччи эмиэ ханна барыай… Оттон эн бэйэҥ туох дии саныыгыный, итинник араас санаалар баалларыгар хайдах сыһыаннаһаҕыный?
—Ким-хайдах ылынара – киһи сыччах бэйэтин ис туругуттан тутулуктаах дии саныыбын, онон холкубун. Бэйэм сүрэҕим туох дииринэн устубут киинэм. Дьонум хайдах баалларынан көһүннүлэр. Бэйэҥ дьоҥҥор тэҥниир сыыһа. Киинэни оҥорор кэммэр араас сүбэлэр, этиилэр киирэллэр этэ, кассовай киинэ оҥорорго дьон санаатын, баҕатын таба тайаныахха наада диэн. Оччоҕо оннук киинэ миэнэ буолбат. Тоҕо диэтэххэ, мин бу киинэбин, ким эрэ, ханнык эрэ киһи сөбүлээтин, диэн чопчу сыал-сорук туруорунан оҥорботоҕум. Бүгүҥҥүгэ эрэ наадалаах, муодунай киинэ буолбатах. Дириҥ ис хоһоонноох киинэ. Билигин “инновация-инновация” диэн эккирэтиһэр дьон кэмэ кэллэҕинэ, маннык киинэни кинилэр да өйдүөхтэрэ, сыаналыахтара.
Киһи сайдан иһэр, өйүнэн эрэ буолбакка, дууһатынан эмиэ. Духуобунай сайдыы киирэн, дьон өссө мындыр буолан иһиэҕэ. Хас биирдии киһи өбүгэлэригэр чугаһаан иһэр. Өлбөт киһи диэн суох. Киһи сааһыран истэҕин аайы, былыргыта, оҕо эрдэҕинээҕитэ күндүтүйэн иһэр, онно төннүөҕүн баҕарар.
— Бу автобиографическай киинэҕин салгыылаах буолуо диэбитиҥ…
— Салгыыта диэххэ сөп. Баар. Бороҕоҥҥо устубуппут. Манна 17-лээх кыыс олоҕо көстөр. Бу киинэбин ийэбэр аныыбын.
Бастакы киинэҕэ ийэбин Саха тыйаатырын артыыһа Александра Софронеева- Сивцева оонньообута. Иккиспэр – Ньургуйаана Шадрина оонньуур.
“Кини кыыһа” аан дойдуга, киинэ фестивалыгар тахсыбыта балтараа сыл буолла, ол тухары араас фестивалларга ыҥыраллар. Сылдьа, кытта сатыыбын. Тоҕо диэтэххэ, аккаастаатахха, аһары хомойоллор. Кинилэр мин киинэбин ис сүрэхтэриттэн ылыналлар. Бу билигин сотору, алтынньы 15 күнүгэр Кэриэйэҕэ, Пусан куоракка киинэфестивалга бараары сылдьабын. Онтон Москваҕа, Нижнэй Новгородка Аһымал-фестиваллар күүтэллэр. Аһымал тэрээһиннэргэ киһи кыайан тыла тахсан аккаастаабат. Салгыы Польшаҕа ыҥырбыттара… Ити курдук, күн-дьыл баран иһэр.
— Оччотугар, хаһан эрэ биир интервьюгар, аны күтүөтүм, биллиилээх тустуук Виктор Лебедев туһунан киинэ устуохпун баҕарабын диэбитиҥ олоххо хаһан киирэрэ буолуой?
— Араас көрүүлэр эрэ бааллар. Бэйэтэ кэпсиирин уонна араас дьон кэпсиирин хомуйа, түмэ сылдьабын. Олимпийскай оонньуулар иннинэ Россияны олимпиадаттан туоратыы – бу аан дойду таһымнаах проблема, аймалҕан. Глобальнай, судаарыстыбаннай дьыала. Киинэ аан дойду таһымнаах буолуохтаах. Бу олус эппиэтинэстээх. Онон, табылыннаҕына, “Москва-продакшн” курдук бөдөҥ компаниялары кытта бииргэ үлэлэһиэҕим.
— Ким оонньуоҕай Виктор Лебедеви? Бэйэтэ дуу?
— Уус-уран киинэ, онон артыыс оонньуоҕа. Виктор төрөөбүт дойдутуттан хайалаах Дьааҥыттан, оҕо сааһыттан саҕалаан, тустуук, личность быһыытынан үүнэн-сайдан тахсыытын, кини спортивнай дьылҕатын, киэҥ сирдэри, омук дойдуларын хабан көрдөрөр санаалаахпыт, онон, дьоппуон дуу, кытай дуу артыыһа оонньуоҕа дии саныыбын.
— Санаабыккыт барыта туолан истин, айар үлэҕэр ситиһиилэри баҕарабын!
— Махтал!
Татьяна МАРКОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru