Өксөкүлээх бюһун Болгарияҕа туруоруохтара

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Биһиги биир дойдулаахпыт, суруйааччы, суруналыыс Владимир Федоров, сылдьар ыыра киэҥ, ол тухары, бастатан туран,  ордук духуобунай култуура эйгэтигэр туох сонуну, суолталааҕы  көрбүтүн-истибитин сурукка тиһэр, ааҕааччытыгар тиэрдэр.


Бу сырыыга кини Болгарияҕа, былыыр-былыр бу дойду киин куоратын быһыытынан биллибит Плискаҕа (билигин манна,  туристар көрүүлэригэр, таһыгар былыргы куорат урусхала көстөр, дэриэбинэ кэриэтэ-аапт.) Арменияттан төрүттээх бизнесмен Карен Алексаняны көрсүбүтүн туһунан кэпсиир.

Алексанян, сүүрбэччэ сыллааҕыта манна Арменияттан “биир нэдиэлэҕэ” эрэ кэлэн баран, олохсуйан хаалбыт. Көннөрү олоро хаалбыт буолбатах – букатын ыраас хонууга  “Кириллица тиэргэнэ”  (“Двор Кириллицы”) диэн дьикти духуобунай баайы – мусуой комплексын тутан таһаарбыт.

Бүгүн Владимир Николаевич бу суруйуутуттан быһа тардан билиһиннэрэбит.

Азбука манна үөскээбитэ

— Саамай долгутуулааҕа баар – чуолаан, бу сиргэ кириллица үөскээбитэ. Бу азбуканан мин дьиэтээҕи билитиэкэм 3 тыһыынча кинигэтэ, уонна атын мөлү­йүөнүнэн айымньылар суруллубуттара. Мин 4 азбука устуоруйатын үчүгэйдик билэбин, ол эрээри, ким даҕаны маннык айылаах үүрүүгэ-үтүрүйүүгэ түбэспэтэҕэ… Ол да иһин кириллицаны төрүттээччилэр – Кирилл уонна Мефодий, кинилэр үөрэнээччилэрэ, итиэннэ, Европаттан үтүрүллэн кэлбиттэри араҥаччылаабыт, үлэлэрин түмүктүүргэ кыаҕы биэрбит  Борис I ыраахтааҕы (царь, сүрэхтэммитинэн Михаил) болгарскай уонна славянскай сибэтиэйдэр ааттарын ыллахтара… Чуолаан, бу манна Кирилл уонна Мефодий үөрэнээччилэрэ кириллицаны  ыраахтааҕыга көрдөрбүттэрэ,— диир Карен.

Орто үйэлэрдээҕи кириэппэскэ, замокка маарынныыр бүгүҥҥү “Кириллица тиэргэнэ” – Плиска, бүттүүн Болгария биир кэрэ-бэлиэ сирэ. Храм аттыгар турар Борис статуйатын утары Кирилл уонна Мефодий үрүҥ монуменнара сандаарар. Манна аан дойдуттан тыһыынчанан дьон кэлэр — сибэтиэйдэргэ сүгүрүйэр. Оттон истиэнэни кэрийэ, хас биирдиитэ 2 миэтэрэ уһун­наах, “А”-тан  “Я”-ҕа диэри 32 буукуба кэчигирээбит. Армения скульптордара, аатырбыт маастардар оҥорбуттар.  Хас биирдиитэ 500 кг ыйааһыннаах, оһуордаах-мандардаах. Холобур, “Б” буукубаҕа – “Бог”, таҥара мөссүөнэ ойуулаах.

Карен кэпсээнэ бэйэтэ духуобунай поэма курдук иһиллэр… Маннык мусуой атын ханна да суох. Мусуой, хас биирдиитэ устуо­руйаны кэрэһилиир элбэх саалалаах. Биир дьикти көстүү – Суруйааччылар аллеялара! Карен, кириллицанан суруйбут, суруйар бука бары норуоттар литературнай классиктарын скульптурнай мэтириэттэрин көрдөрөр баҕалаах. Аллея Болгарияҕа “День народных будителей” кэмигэр, аан дойду үрдүнэн биллэр ааттаах-суоллаах бэйиэт Пейо Яворов скульптуратынан саҕаламмыт. Манна араас дойдулартан оҕо суруйааччыларын барельефтара эмиэ бааллар. Нуучча классик-суруйааччылара аллеяҕа анал миэстэлээхтэр – Пушкин, Достоевскай, Есенин саҕалаабыттар… Арассыыйа норуоттарын суруйааччыларыттан — Осетия литературатын бэрэстэбиитэлэ Коста Хетагуров, ингуш, чуваш литератураларын патриархтара бааллар. Карен Алексанян ыҥырыытын Арассыыйа бары кэриэтэ национальнай эрэгийиэннэрэ ылыммыттар, онон, үлэ бара турар. Усулуобуйа быһыытынан, скульптуралары саамай бастыҥ маастардар оҥороллор, үлэлэрин Карен бэйэтэ төлүүр.

Алексанян уонна Федоров сүбэлэһэннэр, сахалартан А.Е. Кулаковскайы Саха литературатын төрүттээччини, гуманист-бөлүһүөгү  сквергэ киллэрэргэ бы­һаарбыттар. Онон, барыта табылыннаҕына, күһүн Өксөкүлээх бюһа Плискаҕа тиийэн туруоҕа.

Карен Алексанян, бу комплекс кириллицанан суруйар Сир шарын суруйааччыларын бука барыларын түмэр славяннар сибэтиэй сирдэринэн буоллар, диэн ыра санаата туоларыгар баҕарыаҕыҥ.

Бэчээккэ бэлэмнээтэ Татьяна МАРКОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0