Сэбиэскэй кэм саҕана ыраас ууну «атыылас» диэн биир эмит киһиэхэ этэрбит буоллар, өһүргэнэн өлө сыһыа этэ. Өрөспүүбүлүкэҕэ ыраас ууну, гаастаах утаҕы кутуу 90-с сылларга саҕаланан, «бастакы хараҥаччынан» «РОСА» САУо буолбута. Тэрилтэ омук сириттэн анал оборудование атыылаһан, утаҕы, минеральнай ууну өрөспүүбүлүкэ таһыттан аҕалыы кээмэйэ аччаан, маҕаһыын прилавоктарыгар «Роса» диэн суруктаах утах арааһа, ыраас уу тоҕо анньыллыбыта.
Анивера Акимова, «Саха сирэ» хаһыат, https://edersaas.ru/
Ууттан баһаам харчыны баһыахха сөбүн өйдөөннөр, тэрилтэлэр скважиналары хаһан, аҕыйах сыл иһигэр тастан кэлэр бородууксуйа ис ырыынактан үтүрүйүллүбүтэ.
Сир анныгар кистэнэ сытар уу ис-иһиттэн ыраас, өссө киһи доруобуйатыгар туһалаах буолан, анал ырааһырдыыны да эрэйбэт. Холобур, Мэҥэ Хаҥаласка баар Улахан Тарыҥ уута кремниевэй кислотанан байытыллыбыт. Оттон Намнааҕы Элгээн источник уута киһи доруобуйатыгар туһалаах химическэй элеменнэрдээх.
Билигин урбаанньыттар түргэн үлүгэрдик харчыны оҥорор сыалтан сир анныгар кистэнэ сытар ууну хачайдаан бытыылкаларга куппакка, өрүс уутун ыраастаан баран куталлар. Дьокуускай куоракка 19 лиитирэлээх бытыылкаҕа кутуллубут ууну ортотунан 100 солк. атыылыыллар. Биир ыал нэдиэлэҕэ иккитэ-үстэ ыраас ууну сакаастаан иһэр. Элбэх дьиэ кэргэннээх ыал күн да ахсын кэриэтэ сакаастыан сөп.
Бытыылкалаах ууну өрөспүүбүлүкэ куораттарыгар эрэ буолбакка, улуустарга эмиэ куталлар. Холобур, сунтаардар «Таммах», мэҥэ хаҥаластар «Мэҥэ-уу», алданнар «Льдинка» уулаахтар.
Аны бытыылкалаах ууну таһынан, маҕаһыыннарга анал аптамааттар үлэлиир буоллулар. Мантан ханнык баҕарар киһи харчы төлөөн баран, төһө кыайарынан ыраас ууну куттан ылар. Бытыылкалаах ууттан сыаната хаалсыбат. Роспотребнадзор үлэһиттэрэ маннык ууну оргутан баран туһанары сүбэлииллэр.
Бытыылкалаах ыраас ууну иһэр олох ирдэбилигэр кубулуйбута быданнаата. Ол сүрүн төрүөтэ кыраантан нуормаҕа эппиэттээбэт уу кэлэрин уонна тыа сиригэр өрүстэр, күөллэр ууларын туруга быста мөлтөөбүтүн кытары ситимнээх. Дьокуускай куоракка «Водоканал» хампаанньа ыраастыыр тэриллэрдээх эрээри, кыраантан син биир кирдээх уу кэлэ турар. Ордук сааскы өттүгэр кыраантан кирдээх, ону ааһан кумахтаах уу кэлэр. Киһи кыһыйыах, өссө «Водоканал» муҥур тойоно Жестков нэһилиэнньэни ыраас, киһи доруобуйатыгар буортута суох уунан хааччыйалларын дакаастаан, кыраантан ууну иһэн турардаах (!!!). Онтун сонуну киэҥник тарҕатар ситимнэргэ суруйан, көрдөрөн тураллар.
Дьиҥэр, ааспыт үйэ 70-с сылларыгар үлэҕэ киирбит Дьокуускайдааҕы водозабор сөптөөҕүн сулууспалаан, «бочуоттаах сынньалаҥҥа» барар да кэмэ кэллэ. Эбиитин ити кэмтэн ыла фильтрин саҥардыы, кыамтатын улаатыннарыы үлэтэ ыытыллыбатах. Онон нэһилиэнньэ киһи иһэригэр сөбө суох уунан хааччыллан олорор. Куорат олохтоохторо саҥа водозабор тутулуннаҕына эрэ, дьиҥнээх ыраас уунан хааччыллыахтара.
[vc_text_separator title=»» i_icon_fontawesome=»fa fa-tint» color=»blue» add_icon=»true»]Ууну кытта киһи организмыгар араас дьааттаах веществолар, химическэй элеменнэр киирэллэр. Холобур, 25 сыл устата хаачыстыбаҕа эппиэттээбэт ууну иһэр буоллахпытына, организммытыгар иҥэллэр:
— 109 киилэ хлор.
— 25 киилэ нитрат.
— 500 грамм алюминий.
— 3 киилэ тимир.
— 1 лиитэрэ бензин (нефть бородууктата).
— 27 грамм бор.
Анивера Акимова, «Саха сирэ» хаһыат, https://edersaas.ru/