Бэйэ оҥорон таһаарыытын бырайыагар олохтоохтук ылсан, Александр уонна Екатерина Поповтар «Ай, Лаачаан» диэн атах таҥаһын оҥорон таһаарар хайысханы тутуспуттара быйыл 25-с сыла.
edersaas.ru
— 37 сыл буолла, ыал буолан бииргэ олорбуппут. Атах таҥаһын оҥорорго ханна да анаан үөрэммэтэх дьоммут. Үлэ суох буолан, Амматтан Дьокуускайга дьалханнаах 90-с сылларга куоракка көһөн киирбиппит. Манна да ким биһигини күүтэн олорон үлэ бэлэмнээбитэ баарай, үлэ көрдөнө сатаан баран, эргэ саппыкылары хайдах тигэллэрин көрөн, маннык тигиэххэ сөп эбит диэн, атах таҥаһын тигэн барбыппыт. Оччолорго эдэрбит. Уларыта тутуу, уһуктуу кэмэ буолан, саҥа хайысханы баһылыырга түргэнник үөрэммиппит.
Аны туга биллибэт олох кэлэн, ыһыллыы-тоҕуллуу буолан, быраҕыллыбыт ыскылааттарга тирии бачыыҥка, таҥас, ат тэрилэ мээнэ ыһылла сытар буолааччы. Ону хомуйан, көтүрэн, таҥастыыр этибит. Хайыһар бачыыҥкалара наһаа бөҕө тирииттэн оҥоһуллар буолан, хаачыстыбалаах этилэр. Матырыйаал олох кырыымчык кэмигэр биһиги атахпытыгар турарбытыгар бу олус абыраабыта. Сыыйа уустук атах таҥаһын оҥорору баһылаабыппыт, — диэн кэпсэтиибитин саҕалыыр Александр Попов.
Атах таҥаһын ис өттүн Екатерина Михайловна тигэр. Уоннааҕыта — Александр Иванович үлэтэ.
— Онон саамай эппиэтинэстээх үлэни кэргэним оҥорор. Билигин үлэбитин ким чопчу тугу оҥоруохтааҕын билэр буолан, ыарырҕаппаппыт. Үлэбитин сарсыарда тураат саҕалыыбыт. Киэһэ аҕыска-тоҕуска бүтэбит. Урукку сылларга Саҥа дьыл саҕана сезона түмүктэнэн, үлэбит бүтэрэ. Билигин сакаас сылы эргиччи киирэр. Онон оҕолуун-сиэнниин бары саба түһэн оҥоробут. Өрөбүллэргэ сиэннэр кэлэн, киэбинэн быһан, тигэр матырыйаалларбытын эрдэттэн бэлэмнээн кэбиһэллэр. Кыра эрдэхтэриттэн көмөлөһөр буолан, билигин тустаах үлэлэрин түргэнник толороллор. Үлэлэрин түмүгүнэн ким төһөнү оҥорбутунан 10-20 солк. хамнастаналлар. Онон үлэлииллэригэр интэриэстээхтэр даҕаны, харчы үлэлээтэххэ кэлэрин сыаналыы да үөрэнэллэр. Кэлин бэйэлэрэ дьоҕус бизнес тэриниэхтэрэ дии, — диэн бэлиэтиир сэһэргэһээччим.
Бу маннык саппыкы иһэ, кээнчэтэ тигиллэн бүппүтүн кэннэ, аны тобугун оҥоһуга эбиллэр. Киһи бу атах таҥаһын көрөн баран сылгыһыт саппыкыта диэн көрбөт!
Салгыы Александр Ивановичтыын маннык кэпсэтии таҕыста:
— Биэс сыл буолла, сылгыһыкка анаан саппыкытыгар эбии тобугун чааскытын уҥуоҕа тоҥмотун диэн тирии такым айан тигэр буолбуппут.
— Син ылаллар дуо бу сонун тигиини?
— Оо, туох диэн эттэҥий, доҕоор. «Синэ» суох ылаллар! Саамай сакаастыыллара өссө бу ээ.
— Сыаната ыараханын кэрэйбэттэр. Өрөспүүбүлүкэттэн барытыттан сакаастыы олороллор: Өймөкөөнтөн, Усуйаанаттан, Сунтаартан, Уус-Маайаттан.
— Ол төһө сыаналаах буоларый?
— Бу көннөрү саппыкы буолбатах. Нууччалыы эттэххэ, «набор»: түүлээх кээнчэлээх, такымнаах, өссө сэлиэччик эбэбит. Ол «набору» мин билигин кэтэн көрдөрүөм, — диэн баран, Александр Иванович мастерскойун биир хоһугар киирэн хаалла. Сотору буолан баран онтон уола-хаан тахсан кэлбэт дуо?
Сэлээппэлээх, тирии сэлиэччиктээх, атаҕар тирии ыстаан диэххин ыстаан буолбатах, саппыкы диэххин саппыкы буолбатах. Ковбой илэ бэйэтинэн!
Итинник таҥнан көрдөрөн баран, Александр Иванович биир-биир бу таҥаһын «наборун» билиһиннэрдэ.
— Биһиги бэлэм оҥоһуллубут убаһа тириитин «Сахабултартан» ылабыт. Инньэ гынан сыаната олус ыарахан буолан, кыра да тириини хаалларбаппыт. Барытын туһаҕа таһаарабыт.
Бастаан саппыккыбытын бүтэрэн баран, эбилик такымын оҥоробут.
Ол такым тобугу эрэ саппат. Бууккун кытта харыстыыр.
Саппыкы ойоҕоһугар кыыннаах быһах угар хармааннаах. Аны кыыныҥ туспа ойуулаах-мандардаах.
Быһах — эр киһи туттар тэрилэ буолан, булт кыыла ойуулаах.
Саппыкы «набора» барыта бэлэм буолтун кэннэ анал тирии суумкаҕа угабыт. Онон бу сууумкаҕа киирбит «набору» барытын эбэн оҥордохпутуна, уопсай сыаната 25 тыһ. солк буолар. Бу маннык бэлэҕи ыаллар уолларын, аҕаларын, эһэлэрин төрөөбүт күннэригэр, үбүлүөйдэригэр бэлэхтииллэр. Оттон аҥардас саппыкыны эрэ атыылаһар буоллахха, сайын — 18 тыһ. солк., кыһын — 20 тыһ. солк., — диэн кэпсиир Александр Иванович.
Илии үлэтэ буолан, хаачытыбата сүрдээх. Онон кэлиҥҥи сылларга «лаачааннарга» омуктартан сакаас хото киирэр.
— 2014 сылтан ыла кыраныысса таһыгар «тахсан» олоробут. Омуктарыҥ хаачыстыбалаах атах таҥаһын өйдүүллэр. Онон харчыларын кэрэйбэттэр. Ол курдук, үлэбитин инстаграмтан көрөн, Казахстантан булчуттар анаан атах таҥаһын сакаастыыр буоллулар. Дьэ, онно бу «Ай, Лаачаан» диэн логотибым бэйэтэ Саха сирин брендэ буолан, дойдубутун ааттата сылдьар.
Мин гороскоппунан Игирэбин. Ол иһин фирменнэй бэлиэбэр икки аты туруорбутум. Сылгы— саха Таҥарата. Онон бу атах таҥаһын хаһаайынын анаан арчылыы сылдьар. Бастаан утаа сакаасчыттар монгол дуу, бүрээт дуу омук атах таҥаһыгар майгыннаталлар этэ. Онтон фирменнэй бэлиэбин көрөн баран: «Бу баар Саха сирин брендэ. Хайаан да мантыгын умнума!»— диэн анаан өйдөтөллөр этэ. Билигин ити логотиба суох биир да оҥоһукпун оҥорбоппун. 2003 сылтан ыла анал дьаралыктаахпыт. Онон фирменннэй бэлиэбит быйыл үбүлүөйдээх 15-с сыла.
Урукку сылларга Лаачааннар араас быыстапкаларга кыттар бэйэлэрэ, кэлиҥҥи кэмҥэ кыттыбат буолбуттар.
— Быыстапкаҕа кыттарга биир остуолга — 8 тыһ. солк. көрдүүллэр. Ити суумаҕа биһиги атах таҥаһын тигэр матырыйаалы ылбыппыт ордук курдук, — диэн бэлиэтиир Александр Иванович.
… Поповтар дьиэ кэргэн кимтэн да туох да көмөтө, өйөбүлэ суох дьоҕус бизнес эйгэтин сайыннаран, бэйэ бородууксуйатын оҥорон таһаарыы бырайыагар тус кылааттарын киллэрэн, атах таҥаһын оҥорор ааттаах-суоллаах фирмаҕа тиийэ үүннүлэр.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» edersaas.ru
Хаатыскаҕа ааптар түһэриитэ.