«Мэҥэлэр уопуттарын өрөспүүбүлүкэҕэ тарҕатыахха»

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

‒ диэн күүстээх этиинэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Михаил Гуляев балаҕан ыйын 25 күнүгэр Аллараа Бэстээххэ Тырааныспар техникумугар ыытыллыбыт дьиэ кэргэн уонна демография бэлиитикэтин боппуруостарыгар биэдэмистибэлэр икки ардыларынааҕы көһө сылдьар сүбэ мунньаҕы түмүктээтэ.  

Кини: «Эһиги төрүттээбит үтүө үгэстэргит, холобура, култуура уонна спорт эстэпиэтэтэ, араас хабааннаах күрэхтэһиилэргит киэҥ сэҥээриини ылаллар. Онон үлэлии-хамсыы олорор тыыҥҥытынан атыттары көҕүлүүр туһуттан, араас улуустартан кэлэн уопут атастаһан баралларын курдук киэҥ далааһыннаах дьиэ кэргэн сэминээрин манна, Мэҥэ Хаҥаласка, ыытыаххайыҥ. Оччотугар улуускут уопута өссө тэнийиэх этэ», ‒ диэн этии киллэрдэ.  

Михаил Дмитриевич «Майа сэлиэнньэтэ» МТ баһылыга, «Төрүт дьарык» улуустааҕы уопсастыбаннай хамсааһын бэрэссэдээтэлэ Дмитрий Тихонов саха буолар аналбытын, төрүт үгэстэрбитин кэлэр көлүөнэҕэ тиэрдии, Евдокия Решетникова салайааччылаах «Алаас ыала» уопсастыбаннай түмсүү үлэтин-хамнаһын, Бэдьимэ орто оскуолатын дириэктэри иитэр үлэҕэ солбуйааччы Екатерина Попова «Дьөһүөл» диэн оскуола оҕолорун норуот педагогикатыгар үөрэтии уонна Дойду нэһилиэгин бибилэтиэкэрэ Октябрина Кулешова эдэр дьиэ кэргэни сомоҕолуур сыаллаах тыа сиригэр ыччаты хайдах олохсутуохха сөбүн туһунан  бырайыактарын сэҥээрэ билистэ, астынна уонна өрөспүүбүлүкэтээҕи сэминээргэ бу үлэлэри үчүгэйдик  сырдатыы барыахтааҕын эттэ.

Бырайыактары көмүскээбиттэр бэйэлэрин этиилэрин эмиэ киллэрдилэр. Майа сэлиэнньэтин баһылыга Дмитрий Тихонов өрөспүүбүлүкэ таһымыгар төрүт дьарыгы көҕүлүүр биир баар-суох тутаах «Урожай» уопсастыбаны судаарыстыбаннай биитэр автономнай оҥорууга дьулуһуоҕуҥ, ону сэргэ, төрүт дьарыкка илиинэн от охсуутугар уонна ойбону алларыыга бастыҥтан бастыҥы быһаарарга маастар нуорматын толоруу курдук разряд олохтуоҕуҥ диэн туруоруста. Онуоха Михаил Гуляев «маастар» диэн ааттаммакка «чулуу үлэһит» диэн ааттаан туран иҥэриэххэ сөп диэтэ уонна «Урожай» уопсастыбаны көмүскүүр үлэни ыытабыт диэн иһитиннэрдэ. Кини Евдокия Решетникова дьон-сэргэ ортотугар сиэри-туому тутуһууга сүрүннээһин баар буолуохтааҕын, саха оҕотугар кыра эрдэҕиттэн саха тылын билиигэ дьулуһар сыалтан мультиктары сахалыы тылбаастаах оҥорууга, оҕо саадтарыгар тэлэбиисэрдэри туһамматы, оскуолаҕа оҕолор гаджеттары аҕалалларын бопсууну, Бэдьимэтээҕи «Дьөһүөл» ‒ оҕону норуот педагогикатынан үөрэтэр бэртээхэй бырагырааманы дьоҕус эрэ нэһилиэктэргэ буолбакка, улахан да нэһилиэктэргэ тэрийиэххэ, тарҕатыахха сөптөөҕүн бэлиэтээтэ. Михаил Дмитриевич дойдулар тыа сиригэр ыччаты олохсутууга уонна тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга барайыактара улахан сэҥээриини ылыан сөптөөҕүн эттэ. Октябрина Кулешова ыччаты тыа сиригэр олохсутуу сүрүн мэхэниисимин тобулбутун хайҕаата.

Сүбэ мунньахха Саха Өрөспүүбүлүкэтин ыччат дьыалаларыгар уонна дьиэ кэргэн бэлиитикэтигэр миниистири солбуйааччы Савва Михайлов кыттыыны ылла уонна Мэҥэ Хаҥалас улууһун ыччаты, дьиэ кэргэни кытта үлэлиир салаата, чуолаан, Константин Захаров салайааччылаах ыччат дьыалатыгар уонна дьиэ кэргэн бэлиитикэтигэр управление үлэһиттэрэ таһаарыылаах үлэлэрин түмүгүнэн 2016 сыллааха «Бастыҥ үлэлээх ыччат тутула» диэн ааты ылбыттара,  бэһис сылын өрөспүүбүлүкэтээҕи Ыччат ыһыаҕар бастакы миэстэттэн түспэттэр, «Мама, папа и я ‒ спортивная семья» өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэхтэһиигэ хаһыс да төгүлүн бастаатылар, «Аҕа күрэҕэр» уо.д.а. улахан күрэхтэһиилэргэ бастыҥнар кэккэлэригэр сылдьаллар диэтэ.

Улууска дьиэ кэргэҥҥэ уонна демография боппуруостарыгар ыытыллар үлэ-хамнас туһунан улуус баһылыгын бастакы солбуйааччы Павел Сазонов иһитиннэрдэ. Дьиэ кэргэн дьыалатыгар хас да хайысханан сөптөөх үлэ ыытылларын билиһиннэрдэ, нэһилиэктэр икки ардыларыгар үс бөлөҕүнэн куонкурустар ыытыллалларын уонна ити түмүгүнэн нэһилиэктэр үбүнэн-харчынан бэлиэтэнэллэригэр тохтоото.

Судаарыстыба өттүттэн дьиэ кэргэҥҥэ туох-ханнык көмөлөр оҥоһуллалларын туһунан Үлэ уонна социальнай сайдыы министиэристибэтин социальнай бэлиитикэ департаменын дьиэ кэргэҥҥэ уонна демографическай бэлиитикэҕэ отделын салайааччы Сардаана Самсонова сиһилии кэпсээтэ. Кини ханнык уларыйыылар-тэлэрийиилэр буолуохтарын туһунан иһитиннэриини министиэристибэ сайтыгар киирэн билсиэххэ, ону таһынан, улуустааҕы социальнай харысхаллаах буолуу управлениетыгар тиийэн туоһулаһыахха сөп диэн сүбэлээтэ.

Дьахталлар өрөспүүбүлүкэтээҕи түмсүүлэрин сойууһун бэрэссэдээтэлэ Анжелика Андреева кэрэ аҥаардар доруобуйаларын буор босхо бэрэбиэркэлиир, ыарахан ыарыылары сэрэтэр үлэлэри ыытар улахан суолталааҕын эттэ.

Бэйэтин көрүүлэрин кытта оройуон Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин билиһиннэрдэ. Кини Евдокия Решетникова саҥа технологиялартан оҕолорбут өйдөрүн-санааларын көмүскүөххэ диэн этиитин толору өйүүрүн биллэрдэ уонна тас дойдулар уопуттарын, кинилэр сокуоннарын үөрэтэн бэйэбит олохпутугар туһаныаҕыҥ диэн ыҥырда. Ол эбэтэр, ыччакка арыгыны атыылааһыны 18 саастарытттан буолбакка, 21 саастарыттан көҥүллүөххэ сөбүн туһунан эттэ: «18 саастаах оҕо-ыччат, дьиҥэр, өйө-санаата өссө даҕаны сайда илик, ол түмүгэр арыгыга түргэнник ылларыан сөп, оттон 21 саастаах ыччат кэм улахан киһилии өйдөөх-санаалаах буолар, хайыы-үйэ чөл олоххо тардыһар бигэ туруктаах буолар. Онон ыччаттарбытын харыстыыр сыалтан бу уопуту үөрэтэн көрүөххэ сөп этэ», ‒ диэтэ. Ыал арахсыыта элбии турарынан, арахсыбыт дьону кытта үлэ эмиэ барыахтааҕын, сулумах сылдьар дьон ортотугар дьиэ кэргэни тэринэллэригэр күүстээх үлэни ыытар наадалааҕын эттэ.

Михаил Гуляев Ил Дархан арыгылааһыны утары охсуһар бэлиитикэтигэр олоҕуран өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 145 нэһилиэнньэлээх пуун баҕа өттүнэн арыгыттан акаастаммытын, итиниэхэ чөл олохтоох буолууга сөптөөх үлэ ыытылларын, Уһук Илиҥҥи эригийиэҥҥэ Саха Өрөспүүбүлүкэтэ бастыҥ түмүктэрдээҕин аҕынна. Ол да буоллар, олорон хаалбакка, иннибит диэки баран иһэр наадалааҕын ыйда.

Бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Дьокуускайтан кэлбит дэлэгээссийэни кытта салгыы Майа сэлиэнньэтигэр уон оҕолоох Акулина Макаровна уонна Спартак Петрович Афонскайдарга сылдьан хайдах-туох олороллорун билистэ. Афонскайдар улахан оҕолоро быйыл Владивосток куоракка саҥа устудьуоннуу барбыт, кыралара аҕыс ыйдаах, 2,5 саастаах, алын, үрдүкү кылаастарга үөрэнэр эмдэй-сэмдэй оҕолордоохтор.

Ыал аҕата оҕолорун аһатар-таҥыннарар сыалтан түүннэри-күнүстэри араас үлэҕэ сылдьар, инникитин атах таҥаһын өрөмүөннүүр сыаҕы аһан үлэлэтэр ыра санаалаах эрээри, кумааҕыны-куолуну эккирэтиһиигэ тиийэн иҥнэ турар эбит. Оттон ыал ийэтэ кондитер идэлээх, билигин оҕолорун бүөбэйдиириттэн ордубат.Төһө да үп-харчы кырыымчык буоллар, саҥа дьиэлэрин салҕаан кэҥэтэн тутта сылдьаллар.

Кэлбит ыалдьыттар элбэх оҕолоох ыалга сүбэ-ама биэрдилэр, туохтан да иҥнибэккэ, толлубакка иннигит диэки  дьулуурдаахтык баран иһиҥ, утары баран көмөлөһөөччүлэр да баар буолуохтара диэн сүргэлэрин көтөхтүлэр, элбэх оҕону иитэн киһи-хара оҥортоон, нэһилиэнньэни элбэтэн иһэллэригэр махтаннылар, сахалыы иһиттэри бэлэхтээтилэр.

Салгыы улууска инбэлиит оҕолору, ону сэргэ, сайдыылара мөлтөх оҕолору  кытта дьарыктанар «Кэскил» кииҥҥэ сырыттылар. Ыалдьыттары киин салайааччыта Матрена Птицына, тутаах үлэһиттэр Татьяна Артемьева уонна Агафья Шахурдина көрүстүлэр, үлэни-хамнаһы билиһиннэрдилэр. Ыалдьыттар кинилэргэ эмиэ элбэх сүбэ-ама биэрдилэр, бырайыактары көмүскээн граннарга киирсэн үлэлэһэргэ эттилэр. Намыһах да хамнаска дьиэ кэргэн, оҕо-аймах туруктаах буоларыгар ис сүрэхтэриттэн тугу да аахсыбакка үлэлиир дьоннор баалларынан киэн туттуохха сөптөөҕүн, кинилэргэ көмөлөһөр сөптөөҕүн ыйдылар.

Виктория БЕЛОЛЮБСКАЯ.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0