Атырдьах ыйын 15 күнэ – 1980-с сылларга саамай элбэх истээччилээх-көрөөччүлээх сэбиэскэй муусукаан, ырыаһыт Виктор Цой хомолтолоохтук өлбүт күнэ. Ити күнтэн ыла 27 сыл ааста.
Виктор Цой Латвияҕа Слока-Талси трасса 35-с килэмиэтиригэр саахалга түбэспитэ. Оччотооҕу хаһыаттар ырыаһыт уруулга олорон утуйбутун түмүгэр кини «Москвич-2141» массыыната утары иһэр «Икарус-250» автобуска сааллыбытын туһунан хомолтолоох сураҕы иһитиннэрбиттэрэ. Цой тута өлбүтэ, автобус суоппара эмсэҕэлээбэтэҕэ. Сорохтор уорбалаабыттарын курдук, бу күн кини хааппыла да арыгыны испэтэх этэ. Мэйиитин килиэккэлэрин анаалыһын түмүктэрэ кини сылайыыттан утуйан ылбыт буолуоҕун сабаҕалаабыттара.
Виктор Цойу атырдьах ыйын 19 күнүгэр төрөөбүт, улааппыт тапталлаах куоратыгар Богословскай кылабыыһаҕа көмпүттэрэ. Кинини кытары бырастыылаһа тыһыынчанан киһи кэлбитэ. Таптыыр ырыаһыттара эмискэ суох буолбутуттан соһуйан уонна хомойон, кинини кытары «анараа дойдуга тэҥҥэ барсаары» бэйэҕэ тиийиммит дьон эмиэ бааллара.
Төһө да элбэх сыллар аасталлар, ырыаһыты бэйэтин көлүөнэтэ эрэ буолбакка, эдэр да, эмэн да саастаах дьон хаһан да умнубат, кини туһунан сырдык эрэ өйдөбүлү харыстаан илдьэ сылдьар.
Виктор Цой талааныгар сүгүрүйээччилэр кинини ис киирбэҕин, көнө-көрсүө майгытын, ырыатын ис сүрэҕиттэн толорорун иһин сөбүлүүллэр. Хас биирдии ырыатын билигин харах уута суох, долгуйбакка эрэ истибэккин. Кини бэйэтин сүгүрүйээччилэригэр мэлдьи эдэр Бүтэһик дьоруойунан ааҕыллар. Ол тапталын, билиниитин ким тугу толкуйдуурунан араастаан биллэрэр.
Холобур, Москваҕа Кривоарбатскай переулокка «Цой истиэнэтэ» баар. Кини талааныгар сүгүрүйээччилэр «Киинэ», «Цой тыыннаах» уо.д.а. тылларын суруйан, мусукааҥҥа тапталларын биллэрэллэр. Истиэнэ таһыгар табах күлүн кутар анал иһиккэ сигареталарын хааллараллар, кини ырыаларын ыллыыллар. Бу сиргэ матасыыкылга атах сыгынньах олорор ырыаһыт пааматынньыгын туруорар былааннаахтара. Цой истиэнэтин 2006 с. вандаллар бүтүннүү кырааскалаан кэбиспиттэрин кэлин сөргүппүттэрэ. Кини пааматынньыгын Арбакка МГУ таһыгар туруорар баҕа баар буола сылдьыбыта. Ону олохтоохтор дохсун майгылаах фанаттартан куттанан, бырачыастаабыттара. Онон «Киинэ» бөлөх лидеригэр пааматынньык кини өлбүт сиригэр – Рига аннынан трассаҕа уҥуоҕун таһыгар турар.
Саха сирэ умнубат
Виктор Цой кэриэһигэр «Чиэһинэйдик олор, чиэһинэйдик охсус» өйдөбүнньүк кэнсиэр аан бастаан 2014 с. Култуура уонна сынньалаҥ пааркатыгар ыытыллыбыта. Куорат ыччата гитаранан ырыа куонкуруһугар көхтөөхтүк кыттыбыта.
Быйыл аатырбыт-сураҕырбыт мусукаан төрөөбүт күнүгэр Саха сирин филармониятын судаарыстыбаннай симфоническай оркестра «Symphonica Artica» Виктор Цой ырыаларыгар бэртээхэй туруорууну бэлэмнээбитэ. «Киинэ» бөлөҕү таптааччылар мустаннар, Виктор Цой араас кэмнээҕи ырыаларын оркестр доҕуһуолугар дуоһуйа истибиттэрэ.
Кылгас кэмҥэ чаҕылхайдык күлүм гынан ааспыт, талааннаах ырыаһыт Александр Самсоновы—Айыы Уолун эмиэ Виктор Цойга майгыннаталлар, иккиэннэрин талааныгар сүгүрүйэллэр.
Биир кэмҥэ Дьокуускайга Цой ырыаларын үүт үкчү толорор киһи баарын туһунан социальнай ситимнэргэ суруйа сылдьыбыттара. Кини наркологическай диспансерга сытар кэмигэр Цой ырыаларын толорон, бэйэтин тула эмиэ элбэх дьону түмпүтэ. Истибит-көрбүт дьон кини биллиилээх мусукааҥҥа майгынныырын сөҕөн-махтайан суруйбуттара.
Бэйэлэрин кэмнэригэр Виктор Цой кэнсиэригэр сылдьыбыт, алҕас ханна эрэ бииргэ хаартыскаҕа түспүт, биир кэмҥэ алтыһан ааспыт дьон ахтыылара күн бүгүҥҥэ диэри үтүө өйдөбүл быһыытынан хаалаллар. Виктор Цой тыыннаах!
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru