Быйыл саас Таатта улууһун киинигэр Ытык Күөлгэ Моҕол туос ураһаны тутууга улахан сүбэ мунньах буолан ааспыта.
еdersaas
Онно улуус дьаһалтатын баһылыга Михаил Соров, бөдөҥ тэрилтэлэр салайааччылара, норуот маастардара, иистэнньэҥнэр, уопсастыбаннас кыттыыны ылбыттара. Киэҥ ыҥырыылаах мунньахха норуот маастара, тимир ууһа, ойууһут Борис Неустроев-Мандар Уус 50 сыл устата хомуйбут, үөрэппит, чинчийбит Моҕол ураһатын Баайаҕа Томторугар тутар туһунан кэпсэппиттэрэ.
– Таатталар Моҕол ураһа ытык Баайаҕа нэһилиэгин килбэйэр киинигэр тутуллан, кэлбити-барбыты эҕэрдэлии көрсүөхтээх диэн толкуйдууллар. Бу томтор нэһилиэк устуоруйатыгар бэрт улахан суолталаах – сэбиэскэй былаас кэмигэр билиини-көрүүнү тарҕатан, оскуола дьиэтин түннүктэрин уота ыраахха диэри сандаарара. Билигин бу томтор аныгылыы тыыннанан, өбүгэ саҕаттан үйэлэри уҥуордаан, саха норуотун материальнай, духуобунай баайын – Моҕол ураһаны бэлэх тутаары бэлэмнэнэр. Ол курдук, бу күннэргэ сааскы киэҥ ыҥырыылаах мунньахха биир бастакынан көмөлөһөрүн биллэрбит Иван Бочонин салайааччылаах «Таатта-Автодор» тэрилтэ улахан кыамталаах көлөлөрүнэн кэлэн, Моҕол ураһа туруохтаах сирин бэлэмнээн бардылар.
Сүрүн үлэлэриттэн быыс булан, Иннокентий Павлов салайааччылаах экскватор, погрузчик, трейлер, үс КамАЗ массыына биригээдэтэ хорутуулаах үлэни оҥордулар.
Борис Неустроев-Мандар Уус томторго тахсан, Моҕол ураһа тутуутугар олук ууруллубутунан аал уоту оттон алҕаата.
Борис Федорович Тааттаҕа ытыктанар Иван Бочонин салайар “Таатта-Автодор” тэрилтэтигэр муҥура суох махталын тиэрдэн туран: “Улахан тутуу барар сир ытык аанын арыйбыккытыгар бокулуон буоллун! Иван Иванович Бочонин эппит тылын мэктиэлээн, бигэ тыллаах салайааччы, төрөөбүт Тааттатын дьиҥнээх патриота буоларын дьыалатынан көрдөрдө.
Бу оҥоһуллубут үлэни биһиги бэйэбит күүспүтүнэн кыайбаппыт чахчы. Санаа оҥосто сылдьар толкуйбутун модун тиэхиньикэлэр чыпчылыйыах бэтэрээ өттүгэр оҥорон бүтэрэн кэбистилэр.
Саха дьоно бэйэ-бэйэни өйөһөр үтүө үгэспит өрүү салҕана, сайда турдун!” – диэн санаатын тиэртэ, – диэн кэпсиир Баайаҕа нэһилиэгин олохтооҕо, улуустааҕы “Таатта” хаһыат уопсастыбаннай кэрэспэдьиэнэ Маргарита Егорова.
Моҕол ураһаны тигэн, силигин ситэрэн баайаҕалар бу миэстэтигэр аны икки-үс сылынан туруоруохтара.
– Моҕол ураһаны тигиигэ ким баҕалаах барыта кыттыан сөп. Бу күннэргэ Уолбаттан ураһа тигиитигэр үөрэнэ таарыйа, 10 дьахтар көмөлөһө кэлэрин күүтэбит. Онтон Туора Күөлтэн кэлээри олороллор. Дьокуускайга – икки сиргэ, Ытык Күөлгэ, Чөркөөххө, Уус Тааттаҕа Моҕол ураһа испэлэрин уонна таспаларын тигэ олороллор. Биһиэхэ, сүрүннээн, матырыйаалынан көмөлөһөллөрө буоллар диэн баҕалаахпыт. Ол курдук, ураһа иһигэр туттуллар дьиҥ сахалыы тэриллэр наадалар: сөрүө, иһит-хомуос, таҥас-сап, туттар сэп. Моҕол ураһа силигэ ситиэр диэри өссө да үлэбит үтүмэн элбэх. Мандар Уус “Моҕол ураһа” альбомугар ойуулаабытын курдук, биир миллиметр туораабакка, хайдах суруйбутунан, көрдөрбүтүнэн оҥоһуллар. Онон маастардар да, сатыыр да иистэнньэҥ дьон ойууну көрөн, ураһа тигиитигэр эмиэ көмөлөһүөхтэрин сөп, – диэн санаатын үллэстэр “Мандар кыһата” оскуола-киин сүбэһитэ Николай ЕГОРОВ-Баайаҕыын.
Моҕол ураһа тигиитин туһунан салгыы билиһиннэрэ олоруохпут. Бу күннэргэ идэһэ кэмэ саҕаланна. Онон «Мандар кыһата» үлэһиттэрин көрдөһүүлэрин өйөөн, кылынан көмөлөһөр дьон көстүөхтэрэ диэн эрэнэбит. Ону тэҥэ, сахалыы иһит-хомуос, таҥас-сап, туттар сэп буларга көмөлөһөргүт буоллар.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» edersaas.ru
Хаартыскаҕа Николай Егоров-Баайаҕыын түһэриитэ.