Москваҕа – литературнайга үөрэнэ!

Бөлөххө киир:

Саха ыччаттара Москваҕа, аатырбыт М.Горькай аатынан Литературнай институкка тылбаасчыт идэтигэр үөрэнэ баран эрэллэр.

Онуоха тоҕо ураты болҕомто уурулларый, дии саныыр буоллахха, бу курдук тэрээһиннээхтик биһиги өрөспүүбүлүкэбититтэн  8 эдэр киһи лоп-курдук 45 (!) сыл анараа өттүгэр — 1974 сыллаахха, бу институт тылбааска салаатыгар үөрэнэ тиийбитэ. Ону барытын оччолорго Саха сиринээҕи Суруйааччылар сойуустарын бэрэссэдээтэлэ, саха норуодунай бэйиэтэ  Семен Данилов тэрийбитэ. Чуолаан Семен Петрович ырааҕы өтө көрөн, литературнай институт салалтатын, доҕотторун — биллиилээх суруйааччылары  кытта элбэхтэ төхтүрүйэн кэпсэтиини ыытыыта үтүө түмүктэри биэрбитэ.

Оттон, дьэ, 45 сыл ааспытын кэннэ бу үтүө үгэһи сөргүппүт киһинэн “Саха сирин суруйааччылара” ассоциация бэрэссэдээтэлэ, М.К.Аммосов аатынан ХИФУ суруналыыстыкаҕа кафедратын сэбиэдиссэйэ Олег Гаврильевич Сидоров буолла.

Хайа баҕарар литература сайдыытыгар тылбаас оруола олус улахан. Үчүгэй, идэтийбит тылбаасчыттардаах национальнай литератураны аан дойдуга киэҥник билэллэр, талааннаах суруйааччы айымньыларын араас омук тылынан ааҕаллар, онон айар киһиэхэ саҥаттан-саҥа аартыктар арыллаллар. Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр уус-уран тылбаас кыһалҕата кэнники кэмнэргэ күүскэ турарын суруйааччылар араас таһымнаах мунньахтарга, сийиэстэргэ  тоһоҕолоон эппиттэрэ ыраатта.

—Бастатан туран, дойду биир бастыҥ үөрэҕин кыһатын устудьуона буолбуккутунан барыгытын ис сүрэхпиттэн эҕэрдэлиибин! Бу биһиэхэ хас да сыллаах үлэбит, кэпсэтиһиибит түмүгэ буолар. Былырыын атырдьах ыйыгар Литературнай институт ректорын уонна проректордарын кытта көрсүһүү буолбута, онно Саха сиригэр 5 тылбаас миэстэтин биэрэбит диэбиттэрэ. Онтон сэтинньи ыйга саха норуодунай суруйааччыта Николай Лугинов айар биэчэрэ Литинститукка ыытыллыбыта, онно ити этии бигэргэтиллибитэ. Онон, Максим Горькай аатынан Литературнай институту кытта сибээспитин бөҕөргөтөн эрэбит, онуоха эһиги, күндү оҕолор, бастакы хардыыны оҥороҕут, — диэтэ “Саха сирин суруйааччылара” ассоциация бэрэссэдээтэлэ Олег Сидоров от ыйын 31 күнүгэр Дьокуускайга саха  биллиилээх суруйааччылара  дойду тэбэр сүрэҕэр Москваҕа үөрэнэ барар ыччаттары кытта  көрсүһүүлэрин аһарыгар.

Биллэрии эрдэттэн ассоциация сайтыгар sakhalitera.ru тахсыбыта. Уопсайа 14 сайаапка киирбит. Икки түһүмэҕинэн (Дьокуускай, Москва) кытаанах тургутууну ситиһиилээхтик ааспыттар үөрэххэ ылыллыбыттар.

Бу федеральнай бүддьүөт миэстэлэрэ, ону таһынан оҕолор өрөспүүбүлүкэни кытта Үс өрүттээх  сөбүлэһии түһэрсэннэр, айаннарын суола, истипиэндьийэлэрэ төлөнүөхтээх.

Салгыы Олег Гаврильевич Москваҕа, М.Горькай аатынан Литературнай институкка литературнай тылбаас үөрэҕэр Саха сириттэн кимнээх киирбиттэрин билиһиннэрдэ. Ол курдук, 5 миэстэҕэ 4 кыыс уонна 1 уол ылыллыбыттар – Альберт Софронеев Бүлүүтээҕи Г.И.Чиряев аатынан орто оскуоланы бүтэрбит; Настя Васильева Дьокуускайдааҕы “Айыы кыһатын” бүтэрбит; Анжелика Эверстова Өрөспүүбүлүкэтээҕи лицей-интэринээти бүтэрбит; Лилия Иванова Амматааҕы В.Г.Короленко аатынан 1N-х орто оскуоланы бүтэрбит. Уонна “Айыы кыһатын” бүтэрбит Чэлги Анисимова — ХИФУ 1-кы кууруһун устудьуона, сиэссийэтин үчүгэйдик туттаран, бу сыл иһигэр Литинститукка көһүөҕэ. Ыччаттар бука бары оскуолаттан айар үлэнэн дьаныардаахтык дьарыктаналлар, хоһоон, кэпсээн суруйаллар, тылбааска да хайыы-үйэҕэ холоноллор. Ол туһунан бэйэлэрин билиһиннэрэллэригэр кэпсээтилэр.

Бу көрсүһүүнү ыраах айаҥҥа туруммут, инники олоҕун литератураҕа аныырга санаммыт эдэр дьон аҕа көлүөнэттэн, биллиилээх суруйааччылартан айар үлэҕэ Алгыс быһыытынан саамай сөпкө ылыннылар. Ол курдук, бу 5 сыл устата Москваҕа, дойду биир саамай биллэр-көстөр үрдүк үөрэҕин кыһатыгар — Литературнай институкка ситиһиилээхтик үөрэнэн, литературнай тылбаасчыт идэтин ылан, этэҥҥэ дойдуларыгар кэлэн, айымньылаах үлэ үөһүгэр киирэллэрин туһугар үгүс туһалаах сүбэни-аманы, баҕа санааларын оҕолорго үс норуодунай — Саха сирин Суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ, саха норуодунай бэйиэтэ Наталья Харлампьева, СӨ Суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ, саха норуодунай  бэйиэтэ Иван Мигалкин, саха норуодунай суруйааччыта, биллиилээх драматург Баһылай Харысхал тиэртилэр. Үөрэх кэмигэр болҕомтону ордук туохха уурар наадатын бу М.Горькай аатынан Литературнай институту 40 сыллааҕыта бүтэрэн баран, быйыл бэйэтэ кинилэргэ кураторынан – айар сэминээри салайааччынан (сахалыы-нууччалыы, нууччалыы-сахалыы уус-уран тылбааска преподаватель) анаммыт суруйааччы, тылбаасчыт, суруналыыс Аита Шапошникова, “Чолбон” сурунаал кылаабынай эрэдээктэрэ, суруйааччы Данил Макеев,  “Полярная звезда” сурунаал кылаабынай эрэдээктэрэ, суруйааччы Владислав Доллонов, тылбаасчыт Альбина Борисова, эдэр суруйааччылар түмсүүлэрин ааттарыттан бэйиэт, учуутал Рустам Каженкин, прозаик Аграфена Кузьмина, уо.д.а. бэлиэтээн  эттилэр.

—Норуоккут туһугар, саха литературатын туһугар эппиэтинэскитин хаһан даҕаны умнумаҥ. Бу күүркэтиилээх тыллар буолбатахтар. Ону эһиги сыыйа-баайа бэйэҕит өйдүөххүт диэн эрэнэбит. Элбэх дьиҥнээх доҕордонуҥ, сибээстэ олохтооҥ, ол инникитин тус айар үлэҕитигэр, саха литературатыгар туһалаах буолуоҕа, — диэтэ саха норуодунай бэйиэтэ Наталья Харлампьева, эдэр дьону үрдүк үөрэххэ киирбиттэринэн истиҥник эҕэрдэлээн туран. Уонна барыларыгар бэйэтин хоһоон-кинигэтин тылбааһын автографтаан бэлэхтээтэ.

Оттон саха норуодунай бэйиэтэ Иван Мигалкин устудьуоннаабыт сылларыттан кылгастык ахтан туран, оҕолору Москва тыйаатырдарыгар, быыстапкаларыгар төһө кыалларынан сылдьыҥ,  бары үллэстэн, саха классиктарын кинигэлэрин соҕуруу илдьэ баран, уларсыһа сылдьан ааҕыҥ,  аахпыт айымньыларгытын хайаан даҕаны дьүүллэһиҥ, — диэн сүбэлээтэ.

Ассоциация салайааччыта Олег Сидоров, суруйааччылар Харысхал, Данил Макеев, Владислав Доллонов, сахалыы элбэхтик ааҕыҥ, диэн устудьуон буолбут дьоҥҥо бэйэлэрин айымньыларын, сурунаалларын нүөмэрдэрин туттардылар.

Татьяна МАРКОВА.

Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэрэ.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0