Николай Тарскай диэн кимий?

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Ардыгар күрэхтэһиигэ сылдьан тустууктартан, тренердэртэн Николай Николаевич Тарскай туһунан ыйыталаһан көрдөххө, күттүөннээҕи билбэттэриттэн хомойо санааччыбын.
Уопсайынан, улахан сыал-сорук туруорунан дьарыктана сылдьар спортсменнар, чуолаан. тустууктар, тустуу исписэлиистэрэ – спорт бу көрүҥүн дьоруойдарын, тустуу историятын билиэхтээхтэр дии саныыбын. Ол кинилэр профессиональнай таһымнарын үрдэтиигэ, билиилэрин-көрүүлэрин хаҥатыыга улахан оруоллаах. Көбүөргэ тахсан аҥаардас күүһүргэһэри таһынан, тустууктар элбэҕи ааҕан, билэн-көрөн, эргиччи сайдыылаах буоллахтарына эрэ – улахан көрдөрүүлэнэллэрэ биллэр суол.

Петр ПАВЛОВ, “Саха сирэ” хаһыат, https://edersaas.ru/


Бөҕөстөрбүт сыллата Дан Колов, Яшар Догу, Али Алиев, Александр Медведь, Иван Ярыгин, Сергей Преображенскай, Дмитрий Данилов… бириистэригэр күрэхтэһэллэр, кыайыылааҕынан уонна призерунан буолаллар. Оттон кинилэр бу дьон туһунан төһө-хачча билиилээхтэрий?
Манан сиэттэрэн, аҥаардас түһүлгэ сыанатыгар мэтириэтин эрэ көрүүнэн муҥурдаммакка, кулун тутар 17-19 күннэригэр Сунтаарга ыытыллар өрөспүүбүлүкэ көҥүл тустууга чөмпүйэнээтин көрсө, Николай Николаевич Тарскай туһунан кылгастык билиһиннэриэхпин баҕарабын.

Николай Николаевич Тарскай 1924 сыллаахха ыам ыйын 8 күнүгэр Уус Алдан оройуонун 1-эй Өспөх (билиҥҥи Баатаҕай) нэһилиэгэр дьадаҥы дьиэ-кэргэҥҥэ төрөөбүтэ.
1939 с. Чараҥай сэттэ кылаастаах, 1942 с. Дьокуускайдааҕы 8 №-дээх орто оскуолаларын ситиһиилээхтик үөрэнэн бүтэртээбитэ. 1942 с. ЫБСЛКС чилиэнэ, активист этэ. Орто оскуола кэнниттэн биир ыйдаах военруктар куурустарыгар үөрэнэн баран, бастаан Өнөр, онтон Чараҥай оскуолаларыгар учууталынан үлэлээбитэ. Ити кэнниттэн Танда, Мүрү орто оскуолаларыгар физкултуура уруогун үөрэппитэ. Тандаҕа үлэлиир кэмигэр, 1947 с. ыччат ортотугар маассабай физкультурнай-спортивнай үлэҕэ ситиһиилээхтик кыттарын иһин Комсомол Киин кэмитиэтин Бочуотунай грамотатынан наҕараадаламмыта.
1948 с. Сталин аатынан Ленин уордьаннаах Москватааҕы физкультурнай институт устудьуона буолар. Бастакы кууруһу бүтэрэн баран, аҕата соһуччу ыараханнык ыалдьан дойдутугар төннөн кэлэн Мүрү орто оскуолатыгар учууталлаабыта. Икки сыл буолан баран үөрэҕин салҕаан, 1954 с. институту туйгуннук үөрэнэн бүтэрэр.
Чаҕылхай, тэрийэр талааннаах эдэр киһини өрөспүүбүлүкэтээҕи физкультура уонна спорт кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин солбуйар, 1955 с. сирэй бэрэссэдээтэлинэн анаан үлэлэтэллэр. Ити кэмнэргэ биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр физкультура уонна спорт дохсуннук сайдыбыттара.

1959 с. ССКП чилиэнэ. Ураты активнай позициялаах үүнэн иһэр киһини Уус Маайа оройуонугар исполком бэрэссэдээтэлинэн быыбардыыллар. Итинтэн үс сыл буолан баран Москваҕа Үрдүкү партийнай оскуолаҕа үөрэххэ ыытыллыбыта. Онно үөрэнэр кэмигэр Николай Николаевич бастыҥ үөрэнээччи буолар, уопсастыбаннай үлэҕэ көхтөөҕө биллэр. Маҥнайгы сүһүөх партийнай тэрилтэ сэкирэтээринэн үлэлиир. Ити курдук, Москваҕа үөрэнэ сылдьан Николай Николаевич Тарскай быстах оһолго түбэһэн, 1962 с. сирдээҕи олохтон соһумардык өлөн туораабыта.
Николай Николаевич Тарскай Саха сиригэр спорду сайыннарыыга улахан үтүөлэрин бэлиэтээн туран, өрөспүүбүлүка салалтата 1963 с. саҕалаан Саха сирин көҥүл тустууга күрэхтэһиитин кини аатынан ыытарга олохтообута. Ол эрээри, улугуруу сылларыгар сымыйа дьыалаҕа олоҕуран, Н.Н.Тарскай аатынан күрэхтэһиини тохтото сылдьыбыттара. Саха АССР Миниистирдэрин Сэбиэтин 1989 с. ахсынньы 21 күнүнээҕи 407 №-дээх уурааҕынан, Николай Николаевич Тарскай бирииһигэр көҥүл тустууга күрэхтэһии хаттаан чөлүгэр түһэриллибитэ. Онон кырдьыктаах дьыала кыайбыта.
Николай Николаевич Тарскайы биһиги Саха сиригэр көҥүл тустууну көҕүлээччи, уопсайынан, өрөспүүбүлүкэҕэ физкультурнай-спортивнай хамсааһыны саҥа тыыннаабыт улахан таһымнаах салайааччы, тэрийээччи быһыытынан сыаналыыбыт. Тустууну сэргэ, ыарахан атлетика, бокс сайдыыларыгар улахан өҥөлөөх киһи быһыытынан билинэбит. Николай Николаевич – Саха сиригэр бастакы спортивнай бэстибээллэри, спартакиадалары көҕүлээбит уонна ситимнээхтик ыытыллалларын ситиспит төлөннөөх салайааччы. 

Петр ПАВЛОВ, “Саха сирэ” хаһыат, https://edersaas.ru/

+1
0
+1
0
+1
1
+1
0
+1
0
+1
0
+1
1