61 сыл анараа өттүгэр өрөспүүбүлүкэҕэ бокса оскуолата үүнэн-сайдан тахсарыгар Ньурбатааҕы ДЮСШ сүрүн тирэх буолбута. Бу улуустан Сахабыт сирин чиэһин Арассыыйа киэҥ дуолугар көмүскээбит, саханы Европа, аан дойду чемпионаттарыгар, аар саарга аатырдыбыт хас да көлүөнэ тирии бэрчээккэ маастардара, сутуруктарын күүһүнэн араас омук дьонун харса суох самнарбыт бокса чаҕылхай сулустара тахсыбыттара.
edersaas.ru
Кик боксиҥҥа аан дойду бастакы чемпиона, ССРС үс төгүллээх чемпиона Александр Иванов, тайскай боксаҕа аан дойду чемпиона Дмитрий Ушканов, Арассыыйа 6 төгүллээх чемпиона, Европа 3 төгүллээх чемпиона, Олимпийскай оонньуу боруонса призера Георгий Балакшин о.д.а. бары Ньурбаттан төрүттээхтэр.
Тыа сиригэр сөбүлүүр дьарыктарыгар бэриниилээх талааннаах тренердэр Алексей Софронов, Герасим Быдыгыев, ону таһынан Георгий Балакшины эрчийэн таһаарбыт Артур Пахомов о.д.а. үлэлээннэр, бокса Ньурбаттан аан дойду таһымыгар эрэллээхтик тахсыбыта.
Мин бүгүн историяҕа киирбит РСДЮСШ эдэр көлүөнэ иитиллээччилэрин кытта кэпсэтээри, дьарыктанар сирдэригэр Антоновкаҕа кэлэн турабын.
Эрэлбит — эдэрдэргэ
Кик боксиҥҥа аан дойду 2017 с. кубогын чемпиона Виталий Филиппов оскуола оҕолорун эрчийэ сылдьар. Кини 2016 с. ХИФУ ИФКиС бүтэриэҕиттэн ыла дойдутугар кэлэн РСДЮСШ-аҕа дириэктэри солбуйааччынан үлэлиир.
Боксаҕа оҕолору федеральнай ирдэбил быһыытынан 10 саастарыттан ылаллар. «Бастатан туран, боксаҕа элбэҕи ситиһэргэ кытаанах доруобуйа, булгуруйбат тулуур, кыайыыга дьулуур наада. Мин оҕо сылдьан 5 сыл дьарыктанан боксаҕа маастар нуорматын толорбутум, онтон кик-боксаҕа көспүтүм.
Боксаҕа кыахтаах оҕо дьарыктыы сырыттахха эрдэ биллэр, үтүө түмүктэри көрдөрөр. Кини спорт өттүнэн барар түгэнигэр олоҕун бүүс-бүтүннүү боксаҕа аныан наада. Ол аата режими тутуһан, эрдэ туран, сүүрэн, дьарыктанан, сөпкө аһаан, ыйааһынын нуормаҕа тутан, үөрэҕин бириэмэнэн аттаран, чөл олоҕу тутуһан сырыттаҕына, биирдэ үчүгэй спортсмен уһаарыллан тахсар», — диэн этэр кини.
— Аан дойду чемпионатыгар утарсааччыҥ туох омук этэй, кинини тугунан кыайдыҥ, очконан, эбэтэр техниканан дуу?
— 60 кг. уопсайа үс охсуһуу оҥорбутум. Бастаан Индия боксерун очкуонан баһыйбытым, онтон Польша киһитин иккитэ охторбутум, иккиэннэрин күүс өттүнэн кыайталаабытым. Сарсыныгар финалга киирсээри сылдьан утарылаһааччыбын үөһэттэн көрбүтүм, ып-ырыган, мөдөөн соҕус этэ. Кыайар инибин дии санаабытым, арай рингаҕа тахсыбытым, киһим былчыҥ-илчиҥ өрө күүрэн сүрдээх, чугастан көрдөххө, бөдөҥ-садаҥ боксер, француз, хаҥас илиитинэн саайталыыр. Мин бастакы рауҥҥа ыһыллан хааллым, иккискэ эмиэ соччото суохтук киирсэ сылдьан туох баар күүспүн, ньоҕойбун хомунан муннукка хаайан туран саайталаатым, охтордум. Үһүс рауҥҥа сырса сылдьан кырбаатым, ону эрдэ тохтоппуттара.
— Онно төһө өр бэлэмнэммиккиний?
— Балтараа ый иһигэр саамай муҥутаан 13 киилэни бырахпытым. Ыйааһыммын 67 кг. 57 кг. диэри түһэрбитим. Уруккум курдук аһыыр этим да, бурдук аһы олох кыччаппытым, килиэби, минньигэһи, мохоруону сиэбэт буола сылдьыбытым.
— Оҕолор туох ситиһиилээхтэр, кыргыттар боксаҕа киирсэллэр дуо?
— Былырыын боксаҕа Арассыыйа таһымыгар 13-14 саастаах кыргыттарга Убайаантан Семенова Люда уонна Уус Алдантан төрүттээх Местникова Саргы үһүс миэстэ буолбуттара. Ыллыҥ да Арассыыйаҕа тахсар ыарахан, кирилиэс курдук өрөспүүбүлүкэттэн, Уһук Илин эрэгийиэнтэн, Сибииртэн саҕалыыгын, элбэх күрэхтэһиини туоруугун. Уолаттартан 16 саастаах Максимов Саид 5 сыл боксаҕа дьарыктанан, өрөспүүбүлүкэҕэ үстэ бастаабыта, аан дойдутааҕы турнирга 3 миэстэҕэ тахсыбыта.
— Кыргыттар харахтарын көҕөрдүбэттэр, муннуларын тоҕу охсубаттар, хаан-билик буолбаттар дуо, төрөппүттэр ону хайдах көҥүллүүллэр?
— Спорка араас бары буолар эрээри, оҕолор охсуулара арыый кыра, улахан дьон курдук хаан тохтуор диэри киирсибэттэр. Төрөппүттэр оҕолорун бэйэлэрэ сиэтэн аҕалаллар. Улахан дьон шлема суох киирсэллэр, кинилэр ортолоругар дьахталлар эмиэ боксалаһааччылар.
Боксанан дьарыктаммыт оҕо эрэ барыта чаҕылхай чөмпүйүөн, улуу спортсмен буолан барбат. Манна эмиэ айылҕаттан бэриллибит сүдү кыах, дьоҕур наада. Спорт эйгэтигэр хас биирдии мэтээл, кыайыы улахан сыранан, элбэх дьарык түмүгүнэн, хара көлөһүнүнэн кэлэр. Ол иһин саҥаттан саҥа кирбиини баһылыырга дьон боксаҕа олохторун бүүс бүтүннүү аныыллар.
Марианна ТЫРТЫКОВА, «Саха сирэ», edersaas.ru