Олоҥхону олоҥхолоон уруйдуоҕуҥ!

Сунтаар улууһун олоҥхоһуттарыгар, олоҥхону уһуйааччыларыгар быйылгыттан саҕалаан улахан анал ааттар иҥэриллэр буолуохтара.

edersaas.ru

Ол курдук «Сунтаар улууһун кылаан олоҥхоһута» анал аат үс сылга биирдэ Сунтаар аатын ааттатар, олоҥхону бүттүүн толорон элбэх ситиһиилээх толорооччуга иҥэриллиэҕэ. «Сунтаар улууһун олоҥхоҕо бастыҥ уһуйааччы» аат элбэх оҕону, улахан дьону олоҥхоҕо уһуйан кэккэ китиһиилэммит дьоҥҥо иҥэриллиэҕэ. Оттон «Олоҥхону айааччы» анал аат олоҥхону суруйан холонооччуларга кинигэ таһааралларыгар кыах бэриллэр буолуоҕа.

2017 сылга Олоҥхо түмсүүтэ саҥардыллан араас хабааннаах үлэни ыытта. Үлэ киһитин уруйдуур Сунтаар уйгулаах ыһыаҕар “Олоҥхо — айыы сиэрин түстүүр улуу күүс” улуустааҕы олоҥхону толорооччулар күрэхтэригэр 80 киһи кыттыыны ылан 18 олоҥхо толорулунна. Ол түмүгэр, “Бастыҥ олоҕурбут ньыманан олоҥхону толорооччу” ааты улахан дьоҥҥо Макарова Изабелла Ивановна (Элгээйи), оҕолорго Күндэ аатынан Кутана орто оскуолатын 3 кылааһын үөрэнээччилэрин бөлөҕө (сал. Афанасьева М.П.), “Бастыҥ олоҥхо сүрүн геройдарын тойугун толорооччу” ааты улахан дьоҥҥо Егорова Мария Ивановна, оҕолорго Бордоҥтон Сергей Яковлев (сал Петрова Л.Г), “Бастыҥ театрализованнай көрдөрүүнэн” Сунтаардааҕы “Ньургуһун” уһуйаан (сал Алексеева Т.А.) ааттаммыта.

Бүлүүгэ тэриллибит өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо ыһыаҕар “Олоҥхо оһуора” тэрилтэ салайааччыларын бөлөҕө “Олоҥхо түһүлгэтин бастыҥ толорооччулара” үрдүк ааты ылбыта. Ону тэҥэ Айсен Федоров бу ыһыахха уонна Ыччат ыһыаҕар “Кылаан олоҥхоһут” аатын ылан улахан ситиһиилэммиппит.

Капиталина Сергеева салайааччылаах “Аптаах холбуйачаан” диэн куукула тыйаатырын устуудьуйата олоҥхо туруоран “Синяя птица” уонна “Бриллиантовые нотки” күрэхтэһиилэргэ ситиһиилэнэн Москуба куоракка “Солнце в детских лошадок” диэн аан дойдутааҕы күрэххэ 1 истиэпэннээх лауреат үрдүк аатын ылбыта. Капиталина Михайловна бэйэтэ технология учуутала буолан кылаас салайааччытын Саргылана Иванованы кытта куукулалары папье-машенан оҥорон оҕолору олоҥхо кэрэ эйгэтигэр уһуйаллар.

Олоҥхо уон сыллаах иккис эргиирин уонна олоҥхо күннэрин көрсө Олоҥхо ассоциациятын Сунтаардааҕы салаатын саҥа састааба олохтонно. Салайааччыннан улуус култууратын салалтатын салайааччыта Мария Кобельянова талылынна. Ону кытта хас биирдии нэһилиэккэ, эйгэҕэ эппиэтинэстээхтэр баар буоллулар. Бу эйгэҕэ үлэлииргэ биһиэхэ сүрүн күүс киһинэн Никандр Тимофеев буолар. Кутана нэһилиэгэр 300 киһилээх Муҥха олоҥхото тэрилиннэ, саха балаҕаныгар Изабелла Макарова, Туяра Алексеева, Айсен Федоров уонна Кутана оскуолатын оҕолоро (сал. Афанасьева М.П.) түөрт уон киһиэхэ олоҥхо иһитиннэрдилэр. Салгыы “Ньургуһун” оҕо уһуйаанын иитиллээччилэрэ, 3№дээх орто оскуола үөрэнээччилэрэ, “Кэскил” реабилитационнай киин, “Оҕо дьоҕурун сайыннарар киин”, Коррекционнай оскуола-интэринээт иитиллээччилэрэ кыттыылаах олоҥхо толордулар, хомус, остуол оонньуулара ыытылынна. Сунтаар нэһилиэгин библиотекатын үлэһиттэрэ Светлана Дмитриевна Иванова баайбыт олоҥхо персонажтарынан куукуланан туруоруу көрдөрдүлэр. Никандр Тимофеев анал олоҥхо уһуйаанын уонна олоҥхо туһунан кэскиллээх кэпсэтиилэри тэрийдэ. Бу кэннэ улуус ааттаах-суоллаах олоҥхону толорооччулара А.Федоров, И.Макарова, Т.Алексеева уонна Н.П.Тимофеев салайааччылаах тэрилтэ салайааччыларын “Олоҥхо оһуора“ бөлөх Иван Алексеев “Хатан Эрбийэ” олоҥхотун бар дьоҥҥо иһитиннэрдилэр. Олоҥхо төрүт култууратын киинин фольклорга исписэлииһэ Туяра Алексеева улуус оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах оҕолоругар, иитээччилэригэр фольклор төрүт ырыатыгар-тойугар, олоҥхону үөрэтиигэ үс күннээх үөрэх ыыппыта, манна 50 иитээччи кытынна. Быйыл иккис сылын ыытыллар “Норуот уус-уран айымньытын олоҥхону сөргүтүү” бырайыагынан Дьаархан нэһилиэгин саха балаҕаныгар олоҥхону истэр эйгэни тэрийии ыытылынна. “Бичик” уһуйаан иитиллээччилэрин уонна 1 кылаас оҕолорун олоҥхону толорууларын истэн баран сүбэ-ама биэрдэ. И.Макарова “Айыы Дьураҕастай Бухатыыр” С.Васильев олоҥхоттон быһа тардан иһитиннэрбитэ. Оскуола оҕолоругар Олоҥхо тиэмэтигэр уруһуйга, уус-уран оҥоһуктарга быыстапка-күрэххэ 68 оҕо кыттыыны ылбыта. Олоҥхо күннэрин түмүгэр иккис сылын ыытыллар “Удьуор утума“ бырайыагынан Андреев Гаврил Алексеевич — Бортунуой Хабырылла талааннаах олоҥхоһут удьуордарын, утумнарын – сиэннэрин, хос сиэннэрин кыттыылаах улахан кэнсиэр ыытылынна. Манна олоҥхо-тойук куттаах сиэннэрэ Т.Алексеева, А.Яковлева-Алексеева, суруналыыс Гаврил Андреев, Е.Данилова, ырыа куттаах Мааппыс кыргыттара В.Архангельская,З.Колесова, Н.Фефелова кытыннылар. “Саха” НКИК каналыгар “Эфиргэ ыччат олоҥхолуур” биэриигэ Айсен Федоров “Кыыс Дэбилийэ” олоҥхоттон быһа тардан иһитиннэрбитэ. Элгээйи нэһилиэгэр доруобуйаларынан хааччахтаах оҕолорго “Кыраһа” хоһоон, олоҥхо ааҕыытыгар бастакы кустовой күрэххэ 30 оҕо кытынна, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Захар Ильич Саввинов 80 сааһыгар аналлаах “Олоҥхолуу сэһэн киэһэтэ” ыытыллыбыта. Күүкэй нэһилиэгэр А.Амбросьев “Оҕо Тулаайах” олоҥхотун 90 киһи бөлөҕүнэн толордо. Сиэйэ нэһилиэгэр “Радуга” уһуйаан (сал. Марина Хомподоева) саха балаҕаныгар улахан бөлөх 18 оҕото П.Решетников “Күн Күндүлү Бухатыыр” олоҥхотун ааҕыыларын видеоустуу оҥордулар, орто бөлөх 14 оҕото С.Васильев “Эрчимэн Бэргэн” олоҥхоттон быһа тардан көрдөрдүлэр, оттон кыра бөлөх 10 оҕото “Дьулуруйар Ньургун Боотур” олоҥхо геройдарын көстүүмнэрин кэтэн дьон сүргэтин көтөхтүлэр.

Бу сылга С.А.Зверев – Кыыл Уолун аатынан ыытыллар “Олоҥхо дойдутун оһуордаах оонньуута” айар күрэх нэһилиэгинэн буолбакка биирдиилээн толорооччуларга болҕомто ууруллуоҕа. Олунньу 13 уонна 15 күннэригэр үгэ, чабырҕах, кулун тутар 13-15 күннэригэр олоҥхо, муус устар 5-6 күннэригэр оһуокай, ыам ыйын 22 күнүгэр норуот ырыата, олоҥхону айан суруйуу күрэҕэ алтынньыга диэри тэриллэр, алтынньы 4 уонна 18 күннэригэр тойук, сэтинньи 21 күнүгэр хомус күрэхтэрэ ыытыллыахтара.

Олоҥхону толорууга сүрүннээн Сунтаар олоҥхолоро толоруллуохтара, ол курдук Култуура салалтатыгар бу күн түмүгүнэн 10 олоҥхо элетроннай көрүҥнэрэ баар буолла:

1. А.П.Амбросьев — Тойуктаах Омуруоска «Оҕо Тулаайах бухатыыр»
2. И.А.Алексеев “Хатан Эрбийэ Бухатыыр”
3. П.Игнатьев “Кулан Кыыртай Бухатыыр”
4. Е.Г.Евсеев – Сындыыс “Оҕо Туйгун”
5. Н.И.Сафонов-Дьырылы “Чаҕылытта Бэргэн”
6. С.А.Зверев — Кыыл Уола “Кулан Кугас аттаах Куллустай Бэргэн” олоҥхотун матыыбынан Г.Р.Кардашевскай либреттота
7. С.С.Афанасьев — Ырыа Сиэнчэ “Одун Чуураа” (кылгатыллыбыта).
8. В.Д.Данилов — Бэһэлэйдээх Болуодьа “Бүдүрүйэри билбэтэх бороҥ тураҕас аттаах Батыйа Бэрт Бухатыыр”
9. Акуча Титова “Маҥан дьоруо аттаах Маанылаана Кыыс Бухатыыр”
10. Галина Иванова — Айтыына “Эрэли Бухатыыр”

Сунтаарбыт дьоно олоҥхо дойдутун оҕолоро буоламмыт олоҥхону ааҕыаҕыҥ, тылбытын сайыннарыаҕыҥ, өйбүтүн-санаабытын сахалыы тыынныаҕыҥ, олоҥхону олоҥхолоон уруйдуоҕуҥ!

Мария КОБЕЛЬЯНОВА — ТУСКУЛААНА