Оперативник кэпсээнэ: наркотик уонна окко кистэммит джип

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Бүгүн, алтынньы 5 күнэ — Ис дьыала министиэристибэтин холуобунай ирдэбилгэ оперативниктара идэлээх бырааһынньыктарын күнэ. Ону тэҥэ, бу сулууспа 100 сылын бэлиэтииллэр.

Итинэн сибээстээн, бүгүн Мэҥэ Хаҥалас улууһун Ис дьыалаҕа отделын холуобунай ирдэбилгэ оперболомуочунайа, полиция капитана Яков Сивцев кэпсээнин бэчээттиибит.

edersaas.ru

Мин 1988 сыл атырдьах ыйын 22 күнүгэр Уус Алдан оройуонун Балыктаах нэhилиэгэр (Найахы) күн сирин көрбүтүм. Оскуолаҕа Уус Алдан Баатаҕайыгар, Суоттуга үөрэммитим. Оҕо эрдэхпиттэн милииссийэ үлэтин тэлэбиисэргэ көрөн, хаһыакка ааҕан билэрим. Ол курдук, «Убойная сила» диэн холуобунай ирдэбил үлэһиттэрин туһунан кэмиэдьийэ аҥаардаах сериалы сөбүлээн көрөрүм.

2006 сыллаахха Суотту орто оскуолатын ситиhиилээхтик бүтэрэн, Дьокуускайга милииссийэ үрдүкү оскуолатыгар үөрэнэ киирбитим. Үөрэммит сылларбар элбэх дьону-сэргэни кытта билсэн, алтыhан ааспытым, милииссийэ үлэтин, өй-санаа өттүнэн толкуйу уонна олоҕу сыаналыырга улахан өҥөнү холуобунай ирдэбил кафедрата оҥорбута. Оччолорго холуобунай ирдэбилгэ өр сылларга үлэлээбит милииссийэ полковнига Эрик Романович Варфоломеев, милииссийэ майора Виктор Петрович Зубков курдук үтүө дьон үөрэппиттэрэ-такайбыттара.

2011 сыл от ыйыгар үөрэхпин бүтэрэн, Мэҥэ Хаҥалас оройуонун Ис дьыалаҕа отделыгар холуобунай ирдэбил оперболомуочунайынан ананан кэлбитим. Оччолорго отдел начаалынньыга Прокопий Прокопьевич Билюкин этэ. Итинтэн ыла талбыт идэбэр, холуобунай ирдэбил ыстаарсай сотруднигынан, полиция капитанынан үлэлии-хамсыы сылдьабын.

Холуобунай ирдэбил биир сүрүн хайысхатынан наркотикка сыһыаннаах буруйдары утары охсуһуу буолар. 2011‒2015 сылларга омук сириттэн кэлбит «спайс» диэн ааттаммыт, киhи өйүн-санаатын ыhар, иирдэр наркотик баар буолбута.

2014 сыл сайыныгар, от ыйыгар, айылҕа курааннаан турар кэмэ этэ. Мин, полиция ыстаарсай лейтенана, полиция лейтенана Тимофеев Ион Николаевичтыын бииргэ үлэлиирбит.

Мэлдьэхсигэ биир орто саастаах Миисэ диэн (аата уларытылынна) киhи баанньыгар «спайс» кистиир уонна тардан иирэр үһү диэн сурах кэлбитин бэрэбиэркэлии айаннаатыбыт. Айаннаан тиийэн аадырыһы булан, Миисэни дьиэ ааныгар көрсө түстүбүт. Билбэт дьонун дьиктиргии көрдө уонна:

Кимҥэ кэллигит, кимнээхтэргитий? ‒ диэтэ.

Дорообо, холуобунай ирдэбил үлэhиттэрэбит, эйиэхэ кэллибит, ‒ диэн баран дастабырыанньабын ууннум.

Миисэ дьигис гынна уонна:

Туохха ол кэллигит? Миэхэ буолан, ‒ диэн баран хараҕа сүүрэкэлээтэ.

Баанньыккар «спайс» тардар үһүгүн, ол сокуонунан көҥүллэммэт.

Миисэ кыыhырыахчы буолла уонна хап-сабар эттэ:

Ким инньэ диирий? Эс, ама, кыра оҕолордоох буолан баран, ону-маны тардыамый, суох сымыйа.

‒ Оннук буоллаҕына, баанньыккын көрүөхпүтүн наада.

Миисэ өр толкуйдуу барбата:

Тахсан көрүҥ, көрүҥ. Туох да суох.

Биhиги дьаһалбытын көрдөрдүбүт, туоһулары ыҥырдыбыт. Баанньыгы чинчийдибит уонна «спайс» тардар ракетаны, биир пакетик маҥан өҥнөөх от  кыырпаҕар майгынныыр дьикти аhыы сыттаах «спайс» наркотигы булан ыллыбыт. Миисэ ону көрөөт дэлби кытарда уонна:

‒ Чэ, кэбис уолаттар, ити барыта миэнэ, үнүр куораттан атыыласпытым. Баҕар, алҕас булуохтара суоҕа диэн суох албыннаабытым.

Дьайыыбытын кумааҕыга түhэрэн, наркотигы суулаан, туоһуларга, Миисэҕэ илии баттатан баран, көҥүлэ суох наркотигы тардыбытын иhин боротокуоллуу Миисэни Майаҕа илдьэ барар буоллубут. Баран иһэн тэлгэһэҕэ турар быраҕыллыбыт хотону Миисэттэн ыйыттым.

‒ Туох хотоной? Сүөhүлээххит дуо?

Ону Миисэ хап-сабар:

‒ Ээ, ити урукку хотон. Эргэрэн бүппүт, кииримэҥ, үрдэ сууллаары турар.

Ону истээт, тугу эрэ кистиир диэн санааттан Ион Николаевичка баран көрөрүгэр соруйдум. Сүүрэн тиийэн ааны арыйа тарта уонна:

‒ Гараж оҥорбут.

Ону истээт, Миисэ хараҕа өссө төкүнүйдэ, ыксаабыттыы быhыытыйда. Ол турдахпытына Ион Николаевич:

— Джип турар, — диэн хаhыытаата. Миисэлиин хотоҥҥо  тиийдибит, иhигэр киирбиппит — чууркаларга көтөҕүллүбүт көлөһөлөрө суох джип «TOYOTA Land Cruzer Prado» массыына адаарыйан турар эбит.

‒ Эн массыынаҥ да?

Миисэ өр булумахтанан баран:

‒ Ээ суох, миэнэ буолбатах. Арсен диэн куораттан сылдьар, үчүгэйдик билбэт уолум аара алдьанан хаалларбыта, көлүөһэлэрин бэйэтэ устан илдьэ барбыта.

Массыынаны эргийэ сылдьан көрдүбүт. Нүөмэрэ суох уонна кэлин аанын кыра түннүгэ алдьаммыт. Уоруллубут дии санаатыбыт. Кузовын арааматын нүөмэрин сурунан ыллыбыт уонна Миисэбитин илдьэ Майалаатыбыт. Баран иhэн массыына хаhaaйынын ыйыталаhа сатаатыбыт да, билбэт уолум, 90-с сылларга куоракка уулуссаҕа билсибиппит диэн чопчулаата.

Майаҕа тиийэн, киһибититтэн наркотигын туhунан быhаарыы ылан, балыыhаҕа илдьэн наркотик хааныгар баарын дакаастаттыбыт. Быраас анала суох наркотигы тардыбытын иhин, мировой суукка матырыйаал хомуйан, суут буолуор диэри хаайдыбыт.

Булуллубут массыынаны ис дьыала учуотунан бэрэбиэркэлэппиппит, биир сыл кэриэтэ көрдөбүлгэ сылдьарын туhунан эппиэт кэлбитэ. 2013 сыллаахха Нерюнгрига уулуссаттан уоруллубут эбит. Оччолорго оройуоҥҥа ис дьыала отделын холуобунай ирдэбилин начаалынньыга, полиция подполковнига Вадим Ильич Колесов этэ. Киниэхэ эрийэн дакылааттаабыппыт уонна Нерюнгри Ис дьыалатыгар араапар суруйан ыыппыппыт, буруйдаахтары буларга үлэлээбиппит. Ол кэннэ массыына хаhаайына массыынатын ылаары сибээскэ тахсыбыта. Миисэлиин өссө биирдэ кэпсэтэн көрдүбүт да, «чиэhинэйдик этэбин, олох билбэт уолум» диэн хоруйдуур. Миэстэтиттэн — Суолаттан эрэ — буруйдаахтары буларбытын өйдөөбүппүт.

Сарсыныгар сүтүктээхтэр кэлэннэр, массыынаны ыла диэн Мэлдьэхсигэ айаннаабыппыт. Ыалга киирбиппит, Миисэ кэргэнэ Лена (аата уларытылынна) дьиэтигэр баар буолан биэрдэ. Кэпсэтэн баран, Миисэ наркотигы тардыбытын иhин боротокуолланан хаайылла сытарын быhааран биэрдим уонна массыынаны ыла кэлбиппитин, көрдөбүлгэ сылдьарын эппитим. Онтон тахсан көрбүппүт, массыына хотоҥҥо суох буолан биэрдэ. Ону көрөөт дьоммут сирэйдэрэ олох мөлтөөтө, мин диэки көрө түстүлэр уонна:

‒ Хайа, массыынабыт ханна баарый? ‒ диэн ыйыттылар.

Суоллаан көрбүппүт, тыраахтарынан кэлэн, соhон таhааран тыа диэки барбыттар. Миисэ кэргэниттэн Ленаттан ыйыталаhан көрдүм да:

‒ Билбэппин, тугу да көрбөтөҕүм, — диэтэ.

Дьону төттөрү Майаҕа атаардым. Массыынаны буллум эрэ ыҥырыам диэн эрэннэрэ хааллым. Начаалынньык Вадим Ильичка эрийэн дакылааттаатым. Суоллаан булуохха наадатын, ыаллыы олорор дьону кытта кэпсэтэн, ким сылдьыбытын, ким тыраахтара буоларын туоһулаһарга уонна көмөҕө участковайы, полиция майорун Влас Власьевич Михайловы массыыналаан ыытыахпыт диэбитэ.

Ыаллары кэрийэн ыйыталаhан көрбүтүм да, ким да тугу да көрбөтөх-истибэтэх буолан биэрбитэ. Арай ыаллыы олорор оҕонньор түүн тыраахтар тыаhыырын эппитэ. Массыынаны соспут суолун батыhан, тыа саҕатыгар тиийбиппэр, тыраахтар суола массыынаны сыыр быарыттан прицепкэ соhон түhэрбит уонна Төҥүлү диэки айаннаабыт.

Суоллуу сырыттахпына, Влас Михайлов кэлбитэ. Туох хайдах буолбутун быhааран биэрдим. «Дьэ бэрт, суоллара-иистэрэ баар буоллаҕына, буруйдаахтары тутуохпут» диэн буолла.

Тыраахтары сууккаттан ордук суоллаан, дэриэбинэттэн 10 көстөөх Араҥас (аата уларытылынна) диэн алааска кэлэн сүтэрэн кэбиспиппит. Саха сиригэр-уотугар киhи сирбэт улахан алааhа этэ. Ортотугар икки от кэбиhиллэн турара, алаас тулатынан хаама сылдьан били суоллаан кэлбит прицеби булбуппут, кураанах турара. Чинчийэн көрөн, прицепкэ маҥан өҥнөөх кырааска суола хаалбытын көрөн үөрбүппүт.

Үһүс күммүтүгэр күн ортолоон эрдэҕинэ мэлийэн, массыынабыт диэки хааман иhэн, алаас ортотугар икки оту өйдөөн көрбүтүм биирэ — от аҥаара, иккиhэ — от «оҕото». Ону дьиктиргээн, тоҕо икки оту биир от гымматахтарый диэн, от «оҕото» күп-күөх саҥа кэбиhиллибитин өйдөөн көрбүтүм, улахан от түhэ суох эбит, түhүн ылан кыра от гыммыттар. Дьэ дьиибэ диэн чугастан көрбүтүм — тыраахтар уонна прицеп суола манна дьырылыйан от кырсыгар көстөр эбит.

Онуоха «эс, ама, отунан массыынаны кэбиспэтилэр ини» диэн саныы-саныы, илиибин кыра окко батары анньыбыппар, илиим тимиргэ иннибитигэр бастаан соһуйдум, онтон «массыынаны буллубут» диэн санааттан үөрэ түспүтүм. Ол турдахпына, Влас Власьевич тиийэн кэлбитэ.

Мин:

‒ Массыына бу турар, кэбиhэн кэбиспиттэр, ‒ диэн үөрдэ көрсүбүтүм. Киhим итэҕэйбэтэх курдук көрбүтэ. Ону оту тараан, «бу» диэн көрдөрөн соhуппутум.

Онтон Влас Власьевич мээнэ сылдьыбатах, таhынааҕы биир алааска отчуттар баалларын «Беларусь» тыраахтардаахтарын билэн кэлбитин  кэпсээн үөрдүбүтэ. Ол алааска элээрдэн тиийбиппит, отууга Сэмэн (аата уларытылынна) диэн кырдьаҕас хаhаайын оҕонньор чэйдии олороро.

Биhиги сэhэргэhэ түһэн баран, сыалбытын биллэрбэккэ эрэ кэпсэтэн билбиппит, икки хонуктааҕыта кыра уола Вася (аата уларытылынна) куораттан кустуу диэн эмискэччи кэлэн барбыт эбит. Онно табаарыстарбынаан кустуубун диэн аҕатын «Беларусь» тыраахтарын уларсан алаастан сүүрдэн биир түүн бара сылдьыбыт, уола Вася Дьокуускайга «перегонщик» аатыран үлэлиир эбит. Булбут прицеппитин ойуулаан ыйыталаспыппыт, Сэмэн киэнэ буолара биллибитэ, Араҥас диэн кинилэр оттуур алаастара эбит. Оччолооҕу билбит дьон, Сэмэн уола Вася массыына дьыалатыгар кыттыгастаах буолуоҕун ырыҥалаан көрөн баран Сэмэҥҥэ:

Уолгун бил эрэ, ханна баарын, ‒ диэн көрдөстүбүт.

Сэмэн:

Бээ, уолу эмиэ тоҕо ирдэстигит, тугу гыммытый?

«Массыынаны кистэспит, кистээбит дуу буоллаҕына наркотигы тардар Миисэни кытта ыга сибээстээх буолуохтаах диэн санааттан, кини табаарыhын Уйбаныап Миисэни ыйыталаhаары» диэтим. Ону истээт Сэмэн:

Йолка, ити Уйбаныаптыын куодарыhыма диирим да, куодарыспыта хаhыс да сыла буолла, ‒ диэн абарда уонна суотабайын ылан уолугар эрийэн:

‒ Дьиэҕэр кэлэ оҕус, полициялар эйигин ирдииллэр, ‒ диэтэ. Уола Дьокуускайга тиийбит эбит.

Биhиги Сэмэнниин кэпсэтэн баран, дэриэбинэҕэ төннүбүппүт. Киэhэ Вася уол эдьиийинээн дьиэтигэр тиийэн кэлбиттэрэ. Эдьиийэ көмүскэспиччэ:

Дорооболоруҥ, бырааппын туохха ирдэстигит, кини тугу да гымматаҕа, ‒ диэн дьиэҕэ киирэн кэллилэр. Вася эдьиийин кэннигэр турар уонна эмиэ «оннук ээ» диэбиттии төбөтүн тоҥхороҥнотон өрө көрөн турда.

Дорооболоруҥ, мин Васялыын кэпсэтиэм этэ, ‒ диэн, дастабырыанньабын көрдөрдүм, холуобунай ирдэбил ыстаарсай сотруднига буоларбын билиhиннэрэн баран, бары истэн турдахтарына эттим:

Василий Семенович эйиэхэ кэлбиппит, барыта биллэр. Атырдьаххын ыл уонна бардыбыт, ‒ диэн доргуччу саҥарбыппар, Вася хараҕа төкүнүйэ түстэ, мин диэки көрөн баран, умса көрөн кэбистэ уонна:

Сөп, барытын кэпсиэм, көрдөрүөм, ‒ диэтэ.

Ити курдук Вася 2013 сыллаахха табаарыhынаан Владивостоктан массыына перегоннаан кэлэн иhэн, ымсыы санааҕа ылларан, Нерюнгри куоракка дьиэ таhыгар турар «TOYOTA Land Cruzer Prado» омук массыынатын уоран аҕалан табаарыhыгар Миисэ гараж буолбут хотонугар кистээбиттэрин туhунан кэпсээбитэ.

Онтон Миисэ наркотикка түбэспитин биир дойдулаахтарыттан истэн, уорбут массыынабытын булуохтара дии санаан, Дьокуускайтан кэлэн аҕатын «Беларусь» тыраахтарын албыннаан уларсан, массыынатын түүн соhон таhааран, прицепкэ тиэйэн, Араҥаска оттуур алааhыгар кистээбит. Дьоно ону истэн, эмиэ да хомойдулар, эмиэ да наркотикка сыһыана суоҕун иһин санаалара чэпчээбитэ.

Ити курдук, эмиэ биир үтүө дьыаланы оҥорон турардаахпыт — массыына хаһаайыттарыгар төннөрүллүбүтэ, үөрэн-көтөн дойдулаабыттара. Ити биhиги, полиция сотрудниктара, сүрүннээн холуобунай ирдэбил уонна участковайдар, сыралаах үлэбит түмүгэ буолар. Дьон-сэргэ, чугас дьоммут олоҕо куттала суох буоларыгар көмөлөһөн, араҥаччылаан, нус-бааччы олохторун хааччыйан, дойдубутугар сулууспалыы сылдьабыт.

Яков СИВЦЕВ,

Мэҥэ Хаҥалас оройуонун Ис дьыалаҕа отделын

холуобунай ирдэбилгэ старшай оперболомуочунайа,

полиция капитана.    

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0