Дьокуускайга Комсомол болуоссатыгар «Оскуола баһаара» атырдьах ыйын 1 күнүттэн үлэлээтэ.
Оҕолорум улаатан, «оскуола баһаарыгар» сылдьыбатаҕым ыраатта. Ол эрэн, бачча үтүө күннэргэ оҕо-аймах эйгэтин көрө-истэ, этэргэ дылы, салгынын ыла болуоссакка тиийдим. Ол баран иһэн, «дьалхааннаах» диэн ааттыыр 1990-с сылларбытын санаан ыллым.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Тэтэрээт таһыгар – мультиктар дьоруойдара
Ити сылларга биһиги оҕолорбутун эмиэ оскуола баһаарыттан, дьаарбаҥкалартан таҥыннарар этибит.
Уларыта тутуу саҕаланан, дойдуга саҥаттан-саҥа учебниктар бэрт ыксалынан бэчээттэммит сурахтара иһиллибэтэ. Ол гынан баран, ол учебниктары, биллэн турар, маҕаһыыннартан, ырыынактартан булар уустуга. Оттон учууталлар ирдииллэрэ. Оскуолаҕа да аҕыйах быһыылааҕа. Биир паартаҕа биир кинигэни ууран биэрэллэрэ.
Бастакы кылаас оҕолоро суруйарга үөрэнэр линиэйкэлээх тэтэрээттэрэ мэлийбитэ. Ону көрдөөн, күнү-дьылы барыырбыт.
Сэбиэскэй кэмнэрдээҕи биир халыып тэтэрээттэр араас тастаах, эгэлгэ хаартыскалардаах тэтэрээттэргэ кубулуйбуттара. Оҕолоргун бэйэлэрин илдьэ барбакка, баҕалаах тэтэрээттэрин бэйэҥ көрүүгүнэн атыылаһан, кыратык «мөҕүллэр» түгэннэр эмиэ бааллара. Ол кэмнэрдээҕи мультипликационнай киинэлэр, кинигэлэр дьоруойдара тэтэрээт хаҕар хаһан да арахсыа суохтуу «олохсуйбуттара».
Кылаас биир мунньаҕар төрөппүттэр үөрэнэр тэтэрээт ойуулара оҕону үөрэхтэн аралдьыталларын, мөкү да дьоруойдары кумир оҥостон улааталлара соччо бэрдэ суох буолуоҕун туһунан кэпсэтии тахса сылдьыбыта.
Биир кэмҥэ дневниктэр эмиэ аҕыйыы сылдьыбыттара. Сыыспат буоллахпына, иккис чиэппэр эрэ кэнниттэн дневниктэммит кэмнэрбит эмиэ бааллара.
Оскуола оҕотун форматыгар уоллаах дьон улахан кыһалҕаны көрсүбэтэхтэрэ. Удамыр сыанаҕа син сөптөөх форманы булар этибит. Ол эрээри, ону оҕолор мэлдьи кэппэт этилэр. Көҥүл тыына сайа охсон, ким тугу баҕарарынан таҥнар буолан барбыта. Онно төрөппүттэр эмиэ араастык сыһыаннаспыттара.
Ити курдук, кыратык «ностальжилаан» ыла-ыла оскуола баһаарыгар тиийэн кэллим.
Тулуурдаахтык көр-иһит
Куорат олохтоохторун уонна ыалдьыттарын дьэрэкээн павильоннар ыраахтан ыҥыра-угуйа тураллар. Атыы-эргиэн туочукалара кичэллээхтик, саас сааһынан олохсуйбуттар. Ханна да кир-хох, бөх-сыыс ыһылла сытара көстүбэт. Чуолаан улахан маҕаһыыннар сайыҥҥы павильоннарыгар син биир эргиэн туочукаларыгар курдук киирэҕин. Эйэҕэс атыыһыттар көрсөллөр, сүбэлииллэр-амалыыллар, каассаҕа туран харчыгын төлүүгүн. Этэргэ дылы, сервис үчүгэй.
Үөрэх тээбириннэрин анал маҕаһыыннар эрэ атыылыыллар, биирдиилээн дьон соччо атыылаабат буолбуттар. Ол оннугар биирдиилээн дьон атыылыыр таҥастарын-саптарын, атах таҥаһын дэлэйэ сөхтөрдө. Ардыгар Столичнай дуу, киргизтэр дуу ырыынактарыгар сылдьабын дуу диэн санаа көтөн түһэр. Саха санаабыта барыта баар. Оннук да быһыылаах, быйылгы дьаарбаҥкаҕа 140-ча урбаанньыт кыттара, 170-ча эргиэн миэстэтэ үлэлиирэ былааннанарын ханна эрэ ааҕан турабын. Атыылаһааччытааҕар атыылааччыта элбэх курдук. Тулуурдаахтык кэрийэн, сыананы түһэрсэн тугу барытын биир сиртэн атыылаһыахха сөп эбит. Атыылаһааччыга табыгастаах усулуобуйа барыта кэриэтэ баар: таҥас-сап, атах таҥаһа ыллаххына, мээрэйдэнэр сирдэр бааллар.
Атыыһыт:
— Оскуола баһаарыгар» мин хаһыс да сылбын олорон атыылыыбын. Маннык дьаарбаҥкалары тэрийии сылтан сыл аайы тупсан иһэр. Быйыл үтүө санааланыы сылынан «Оҕобутун оскуолаҕа тэрийэбит» аһымал ааксыйаҕа кытынным. Ол курдук, кыра дохуоттаах уонна элбэх оҕолоох ыалларга оскуола тээбириннэрин уонна үрүксээктэри бэлэхтээтибит. Биир бэйэм мин онтон олус астынным. Оҕо үөрбүт, дьолломмут хараҕын көрөртөн ордук дуоһуйуу туох баар буолуой?
Атыылаһааччы:
– Биһиги улуустан киирбиппит. Икки күн сылдьан наадалаахпытын барытын атыыластыбыт. Манна сыана, маҕаһыыннарга тэҥнээтэххэ удамыр эбит. Хайа уонна төһө баҕарар түһэрсэҕин. Урукку курдук буолбатах, атыыһыттар да боростуой киһиэхэ сыһыаннара уларыйбыт.
Хаартыска5а түһэртэн аккаастанна:
— Ээ, суох хаартыскаҕа түспэппит. Билигин кутталлаах үйэ. Оҕолорум хаартыскалара онно-манна тарҕаныан баҕарбаппыт. Бырастыы гын!
«Оскуола баһаара» балаҕан ыйын 3 күнүгэр диэри үлэлиэҕэ. Онон оскуолаҕа барар оҕолордоох төрөппүттэргэ аан аһаҕас, бэйэ кыаҕынан көрөн атыылаһарга, мэнэйдэһэргэ сөптөөх усулуобуйа баар.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru