“Учуутал диэн, былыр — былыргыттан, эр киһи идэтэ этэ буоллаҕа…”, — диэн этиигэ, аҕам учуутал буолан, тута сөбүлэһэбин.
Оттон үгүс сылларга учуутал, иитээччи сүрүннээн дьахтар идэтэ буола сылдьыбытын бары эмиэ билэбит. Ол эрээри, кэлиҥҥи сылларга эр киһи учуутал, иитээччи ордук тыа сирдэригэр элбээн иһэрин кэтээн көрөбүт. Баҕар ол, оҕону кыратыттан эт-хаан өттүнэн сайыннарыыга, патриотическай иитиигэ болҕомто күүһүрэн иһиит–иттэн эмиэ тутулуктааҕа буолуо. Итиэннэ, педагог хамнаһа да син үрдүү турар, уонна, бу быһаарар оруоллаах диэҕи баҕарыллыбат эрээри, тыа сиригэр үлэ миэстэтэ кырыымчыга эмиэ дьайара буолуо дии саныыбын. Оттон киин куоракка бу өттүнэн хайдаҕый диэ–тэххэ, оскуолалары таарыйбакка эрэ уһуйааннары ыллахха, биһиги Дьокуускайбытыгар биир, собус-соҕотох эр киһи уһуйаан сэбиэдиссэйэ баар, ол — Петр Федоров.
edersaas.ru
Урут биллэр «Усатый нянь» киинэҕэ курдук, Петр Петрович Федоров Дьокуускай куорат Хаҥалас бөһүөлэгин 71№ -дээх “Колокольчик” оҕо саадын сэбиэдиссэйинэн бу сайын от ыйыгар анаммыта. Куоракка оскуола иннинээҕи үөрэхтээһиҥҥэ үлэлээбитэ уопсайа икки аҥаар сыл буолла.
Тутатына эттэхпинэ, Петр Федоров 2002 сыллаахха СГУ саха салаатын үөрэнэн бүтэрээт, биһиги “Саха сирэ” хаһыаппыт “Эдэр саас” сыһыарыытыгар кэрэспэдьиэнинэн үлэтин саҕалаабыта. Икки сыл буолан баран эдэр биир идэлээхпит ыраах Муома улууһугар “Индигир уоттара” хаһыат эрэдээктэр-дириэктэрин солбуйааччытынан анаммыта. Хаһыат эйгэтигэр уопсайа тоҕус сыл тохтоло суох үлэлээбитэ. РФ Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ буолбута. Кэлин аҕатын дойдутугар Ньурба Малдьаҕарыгар оскуола дириэктэринэн ыҥырыллыбыта. 2017 сыллаахха Петр Федоров СӨ Аҕа Баһылыгын иһинэн Инновационнай менеджмент үрдүкү оскуолатын, онтон быйыл, 2018-ка Үөрэҕи сайыннарар уонна квалификацияны үрдэтэр институкка “Оскуола иннинээҕи үөрэхтээһиҥҥэ менеджмент” үөрэҕин бүтэрбитэ.
Хаҥалас оробуочай бөһүөлэк буолан, “Колокольчик” – иитиигэ-үөрэтиигэ нууччалыы тылынан үлэлээн кэлбит уһуйаан. Манна даҕатан эттэххэ, бу оҕо саадыгар урут Ратов диэн Дьокуускай эргин аан бастакы эр киһи сэбиэдиссэй үлэлээбит эбит. Онон, Петр Петрович кэлэктиип салайааччытынан ананыытын, үгэс салҕаныыта, да диэххэ сөп эбит.
— Уһуйааммытыгар 81 иитиллээччилээхпит. “Оҕону төрүөҕүттэн оскуолаҕа диэри” диэн М. Васильева бырагырааматынан үлэлиибит. Оҕолорбут нууччалыы тыллаахтар. Бу күһүҥҥүттэн “разговорный якутский язык” диэн, оҕону барытын хабан, саҥа эбии үөрэхтээһини астыбыт. Ол аата, биһиги иитиллээччилэрбитигэр, нууччалыыны-сахалыыны тэҥҥэ тутан, дьүөрэлээн үөрэтиини ыытабыт. Уопсайынан, туохха барытыгар дьүөрэлэһии баар буолуохтаах дии саныыбын. Ол курдук, холобур, хайа баҕарар тэрилтэ ыал курдук буолара ордук – эбээлээх-эһээлээх, ийэлээх-аҕалаах, оҕолордоох… Оҕону иитиигэ, уһуйааннарга эр киһи баар буолуохтаах. Дьахтар иитиитин куһаҕан диэбэппин эрээри, оҕо иитиитигэр эр киһи хайаан даҕаны кыттыахтаах. Эр киһиҥ ыыра киэҥ буоллаҕа. Уһуйааннарга эр дьон кэлэн эрэр. Дьахтар-эр киһи педагог ахсаана дьүөрэлэһиэхтээх, — диэн санаатын үллэстэр Петр Петрович.
Кэлэктиип интернациональнай. Эдэрдэр холобур ылар дьоннордоохтор. Ол курдук, I категориялаах иитээччи Августина Ильинична Букина 41-с сылын үлэлиир. Кини Үлэтин киниискэтигэр манна иитээччинэн ылыллыбытын туһунан биир эрэ суруктаах. Елена Александровна Антонова, ыстаарсай иитээччи, эмиэ I категориялаах уопуттаах педагог.
Саҥа сэбиэдиссэй үлэҕэ саҥа сүүрээннэри киллэрэр өссө да былааннардаах. Ол курдук, уһуйаан “Муусука – барыбытыгар!” бырайыакка үчүгэйдик ылсан кыттарыгар баҕалаах.
Билигин уһуйааҥҥа 3 анал бөлөҕү аһаннар, мусукаалынай салайааччы оҕолору сахалыы үнүстүрүмүөннэргэ үөрэтэн эрэр. Үнүстүрүмүөннэрэ — тыаһы таһаарар — күпсүүр, дьаҕа, табык — Горнай Бэрдьигэстээҕэр мастарыскыайга анал сакааһынан оҥоһуллубута.
— Оҕо барыта дьоҕурдаах. Сайыннарыахха эрэ наада. Дьиҥнээх педагог хайа баҕарар оҕону иитэн-такайан, талаанын арыйан, чочуйан таһаарыахтаах, — диир сэбиэдиссэй.
Петр Петрович кэргэниниин Анна Егоровналыын үс оҕолоохтор. Федоровтар игирэ уолаттара Сахамин, Айсен уонна кыра кыысчааннара Күннэй диэн сахалыы ааттаахтарын үөрэ истэҕин.
— Иллэҥ кэм диэн суоҕун кэриэтэ, ол эрээри, быыс булларбын эрэ, дьиэ кэргэмминиин айылҕаҕа сылдьарбытын, интэриниэт ситимин көрөрбүн, хаһыат ааҕарбын – “Саха сирин”, “Эдэр сааспын” көтүппэппин, бассейҥҥа, тииргэ сылдьарбын сөбүлүүбүн. Суруналыыстыкабыттан тэйэр санаам суох, суруйабын. Үөрэхтээһиҥҥэ, оҕону иитиигэ үлэ уопутун көрдөрөр өссө элбэх матырыйаалы күүтэбин, — диир кини.
Татьяна Маркова, edersaas.ru.