Кэлиҥҥи сылларга араас таһымнаах бэстибээллэр элбэхтик ыытыллаллар. Ол гынан баран, бу сайын Москваҕа, Польша Закопане куоратыгар сылдьан кэлбит бэстибээлбит уратытык ааста.
edersaas.ru
Быйыл саас Мэҥэ Хаҥалас Майатыгар буолан ааспыт “Северная радуга” диэн норуоттар икки ардыларынааҕы бэстибээл түмүгүнэн лауреат аатын ылбыт “Махтал” үҥкүү бөлөҕө (уус-уран салайааччы Екатерина Новикова-Дьулуура, үҥкүүнү туруорааччы Мария Соловьева) уонна «Арчы Дьиэтин» иһинэн төрдүс сылын айа-тута сылдьар “Күн дьоно” фольклор бөлөҕүттэн (сал. саха норуотун ырыатын-тойугун, оһуохайын тарҕатааччы, уһуйааччы, аан дойдутааҕы бэстибээллэр хас да төгүллээх лауреаттара Евдокия Павлова-Кылыһах Далбар), өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр мандар уус, хомусчут Николай Аржаков—Боло Уус уонна норуот ырыаһыта, хомусчут Валентина Тимофеева, Мэҥэ Хаҥалас улууһуттан Учууталлар учууталлара Галина Георгиевна Олесова буолан ыҥырыллан айаннаатыбыт. Ханна да ыраата бараргар билэр, көрсөр киһилээх буоллаххына эрэллээхтик, чэпчэкитик, улахан санаата-оноото суох хомунаҕын. Ол курдук, Москваҕа биир дойдулаахпыт, “Северная радуга” фонда президенэ Александра Борисова кэтэспитэ. Бу фонда Саха сиригэр “Северная радуга” бэстибээли алтыс төгүлүн таһаарыылаахтык тэрийэн ыыппыта киэҥ биһирэбили ылбыта.
Москваҕа
Москваҕа бэстибээл атырдьах ыйын 14-16 күннэригэр барда. Араас омук талба талааннаахтара түмсэн, ырыаны-тойугу, үҥкүүнү-битиини көхтөөхтүк тоҕо тардан кэбистибит. Кырдьыга даҕаны, бэстибээл кустук сэттэ өҥүнэн дьиктитик суһумнаан ааспыта. Олимпийскай култуурунай киин улахан сыанатыгар саха тойуга дьиэрэйдэ, Индия аатырбыт үҥкүүһүттэрэ көрөөччү кутун туттулар. Курдылар даҕаны хаалсыбатылар уонна бииртэн биир эриэккэс көстүүлэр буоллулар. Түмүгэр сэттэ кэлэктиипкэ (ол иһигэр, биһиэхэ), Польшаҕа бэстибээлгэ кыттарга сайаапка түһэрдилэр. Ыҥырыыны Саха сирин кыттааччыларыгар эрэ биэрбиттэр. Биһиги истэн баран соһуйдубут даҕаны, үөрдүбүт даҕаны. Онон, бүтүн Арассыыйа аатыттан уһун-киэн айаҥҥа туруннубут, барыта олус эппиэттээҕин өйдүүбүт…
Польшаҕа
Москваттан оптуобуһунан долгулдьута айаннаан Украинанан, Белоруссиянан Польшаҕа тиийдибит. Суол устатын тухары атын дойду дьоно-сэргэтэ хайдах олорорун тастан хартыына курдук көрө иһэҕин, айылҕа мааныта абылыыр, баай-талым, кэрэ көстүүлээх сиэдэрэй дьиэлэр элэҥнээн ааһаллар. Ол быыһыгар боростуой олбуордаах ыаллар эргэ, кыра дьиэлэрэ кытта көстөллөр, ханна да олох ыарахаттара бааллар…
Закопане куорат хайа тэллэҕэр турар буолан олус кэрэ көстүүлээх, ыраас, барыта аныгылыы кыраһыабай архитектуралаах эбит. Дьоно-сэргэтэ эйэҕэһэ, аламаҕайа тута биллэр. Хайалаах дойду буолан, хаһыйарынан дьарыктаналлар, онон туристар быыстала суох кэлэ-бара тураллар. Хас биирдии ыал дьиэтэ-уота киэҥ-куоҥ, иккилии-үстүү этээстээхтэр. Биһигини эмиэ оннук дьиэҕэ түһэрдилэр.
Бэстибээлбит саҕаланна
Дьэ, күрэхпит саҕаланна, уон сэттэ дойдуттан тоҕо анньан кэлбиттэр, хас дойду аайыттан дьүүллүүр сүбэҕэ бааллар. Алта күнү быһа ньиргиччи көрүү барда. Күн аайы саҥалыы нүөмэрдэринэн киирэҕин, барыта тыыннаах толоруу, доҕуһуол, биирдии толоруу сэттэ аҥар мүнүүтэттэн отут мүнүүтэҕэ диэри уһуур. Көрүүгэ бастаан бэйэни билиһиннэрии, доҕуһуола суох ыллааһын, норуот үстүрүмүөннригэр оонньооһун, норуот үҥкүүлэрэ.
Аны ардахтаата, тымныйда, онон күөмэй да олорон хаалыыта баар буолла. Мин ”Эҕэрдэ”, “Түһүлгэ”, “Ньургуһуннар” үҥкүүлэргэ норуот ырыаларын толордум, хомуска Валентина Тимофеева, күпсүүргэ Галина Олесова доҕуһуоллаатылар, түмүк көрүүлэргэ оһуохайынан таҕыстыбыт. Боло Уус бэйэтэ оҥорбут айаан, күпсүүр, чуһуурар, кырыымпа, хомус үстүрүмүөннэригэр оонньоон көрдөрдө, бастакы истиэпэннээх лауреат аатын ылла. Көрүү сабыллыытыгар үс дойду үҥкүүтүн Боло Уустуун инники күөҥҥэ туран, ааттаах-суоллаах омук мусукааннарын кытары хомуһунан доҕуһуоллаатыбыт. Итинтэн улахан дуоһуйууну, өрө көтөҕүллүүнү ыллыбыт. “Махтал” бөлөх солистара Екатерина Новикова, Иннокентий Птицын норуот ырыатынан омук дьонун сүрэҕин туттулар, үҥкүүһүттэрбит ураты уобарастаах үҥкүүлэринэн биһирэбили ылан хайҕаннылар. Саха төрүт култууратын сүтэрбэккэ илдьэ сылдьарбытын атыттар даҕаны бэлиэтээн аастылар. Ол курдук, Франция норуотун төрүт култууратын чинчийээччи, бөлүһүөк, бэстибээл дьүүллүүр сүбэтин хас да төгүллээх чилиэнэ Жан Рош анал бирииһин биһиэхэ туттардылар уонна Закопане олохтоохторун анал бириистэрин эмиэ биэрдилэр. Оһуор-бичик мандардаах мас холбуканы уонна хас биирдиибитигэр национальнай оҕуруолары, эр дьоҥҥо курдары кэтэртилэр, ону көрөөччүлэр дохсун ытыс тыаһынан өргө диэри уруйдаатылар.
Биир дойдулаахтарбытын көрүстүбүт
Аны Польшаҕа олорор биир дойдулаахпыт, буолаары буолан Галина Георгиевна бииргэ төрөөбүт балта дьиэ кэргэнинэн кэлэн көрдүлэр. Павляк Надежда Георгиевна 1975 сылтан Варшава куоракка Муусука Үрдүкү оскуолатын уһуйааччытынан үлэлиир, фортепиано кылааһын биэрэр уонна камернай оркестр солистката. Кэргэнэ Гжегос Павляк Варшава куорат музыкальнай тыйаатырыгар улахан оркестрга 1 скрипач.
Ити курдук, үөрүүлээх көрсүүһүүлэр, атаарыылар буоллулар. Биһигини бу күннэргэ барытыгар, биир дойдулаахпыт, Үөһээ Бүлүү Нам с. нарын-кэрэ кыыһа Күннэй Такасаева арыаллаан сырытта.
Бу Закопане куоракка буолан ааспыт 49-с норуоттар бэстибээллэрэ элбэх кэрэни, санааны сахта. Бар дьон талаана уҕараабатын, хас биирдии омук култуурата уратытын, хатыламматын, эгэлгэтин барытын көрдөрдө, сөхтөрдө. Бэстибээл дириҥ ис хоһооннооҕун, аҥардастыы толоруунан эрэ муҥурдаммакка, онно бэлэмнээх, тулуурдаах, дьаныардаах, култууралаах, эйэлээх, өйөһүүлээх буолууну мэктиэлээтэ. Биһиги элбэҕи билэн-көрөн кэллибит. Закопане хайатыгар саха ырыата-тойуга, хомуһа ой дуораана буолан дьиэрэйэ иһиллэ туруо…
Аныгыскы көрсүөххэ диэри!
Евдокия ПАВЛОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru