Доруобуйа харыстабылын эйгэтигэр биир улахан кыһалҕанан эдэр уолаттар, эр дьон уонна тыа сирин дьонун доруобуйалара буолар. Сөп ээ – утуму салгыахтаах киһи доруобуйатыттан киһи аймах тэнийиитэ, доруобуйатын туруга тутулуктаах буоллаҕа.
edersaas.ru
Биһиги дойдубутугар Арассыыйаҕа күүстээх аҥаардарбыт кэрэ аҥаардардааҕар 10 сылынан кылгастык олороллор эбит. Кырачааннар уонна обургу оҕолор өлүүлэрэ, Европа дойдуларыгар тэҥнээтэххэ, икки төгүл элбэх. Оттон тыа сирин олохтооҕо үксүгэр куорат дьонуттан икки сылынан кылгастык олорор эбит (мөккүһүөххэ эмиэ сөп – тыа сиригэр ыраас салгын, сибиэһэй ас-үөл уо.д.а.). Онон, нэһилиэнньэ бу араҥатын харыстааһын Арассыыйаҕа доруобуйа харыстабылын 2024 сылга диэри үлэтин былааныгар киллэриллибитэ мээнэҕэ буолбатах.
Ону баара, күүстээх аҥаардарбыт үксүгэр быраастартан олус куттаналлар уонна доруобуйаларын, чуолаан сылдьыһыыттан үөскээбит ыарыылары, кэмигэр көрдөрбөттөр. Холобур, аман былчархайын (предстательная железа – П.Тумусов «Киһи аан туома» кинигэтиттэн тылбаас — ааптар) аденоматын уонна импотенция курдук сиппит-хоппут саастаах эр дьоҥҥо тарҕаммыт ыарыыттан куотуохха сөп. Онуоха эр киһи ыарыыны сэрэтиигэ эрдэттэн болҕомто ууруон уонна ыарыы саҕаланыытыгар тириэрдиэ суоҕун сөп этэ.
Эр дьон кыһалҕата
Ханнык баҕарар нэһилиэнньэлээх пуун поликлиникаларыгар хирург, уролог уо.д.а. исписэлиистэр баар буолаллар. Эр киһи бастатан туран, сылдьыһыыттан үөскээбит ыарыылар бастакы бэлиэлэрин билиэхтээх уонна исписэлиистэртэн сүбэ-ама ылартан кыбыстыа суохтаах. Саха дьоно үгүстэрэ бырааска тиийэн «ириҥэ кэллэ», «эмээхсиммин кыайан астыннарбат буоллум» уо.д.а. диэн үҥсэргииллэрин ыарырҕаталлар.
Хонтуораҕа хаппыт эр соҕотох
Дьахталлар барахсаттар үксүгэр: «Эр киһи дьиэ кэргэни аһатар, таҥыннарар туһугар булааччы-талааччы, дьиэ кэргэнин көмүскээччи, быһата, дьиҥнээх эр киһи», – диэн киэн тутта этиэн наһаа баҕарар. Ол гынан баран, кэнники кэмнэргэ эр дьоммут хонтуора иһиттэн тахсыбаттар. Биир өттүнэн санаатахха, аныгы уопсастыба ирдэбилэ оннук. Иккис өттүнэн көрдөххө, олорон эрэ үлэлээһин эр киһи доруобуйатыгар куһаҕаннык дьайар. Уодаһыннаах ыарыылар эмискэ үөмэн кэлэллэр уонна эр киһи олоҕун биллэрдик уустугурдаллар.
Бастатан туран, олорон эрэ үлэлээһин ууһуур уорганнарга хаан хамсааһына кэһиллиитин күүһүрдэр. Биллэрин курдук, хаан тохтооһуна сүһүрүү процеһын «ыалдьыттата ыҥырар». Манна өссө эр киһи дьахтарын кытары тиһигин быспакка сылдьыбат буолуута, өй-санаа күүрүүтэ, ыгыллыы, стресстэр, тымныйыылар эбиллэллэр.
Простатит кимнээҕи «сөбүлүүрүй»?
Онон, олорон эрэ үлэлээх эр дьон сүрүн ыарыыларынан простатит буолар эбит.
Простатит ордук кими буларый?
- дизайнердары;
- программистары;
- офиска үлэлиир менеджердэри;
- ыраах айаҥҥа сылдьар суоппардары.
Өссө «көмөлөһөллөр»
Простатит үөскүүрүгэр хламидия, гонорея, сифилис курдук сылдьыһыыттан үөскүүр сыстыганнаах ыарыылар эбии-сабыы буолаллар. Эр киһи кэмиттэн-кэмигэр ииктээбэккэ сылдьара эмиэ доруобуйаҕа улахан буортулаах.
«Арай, эмтэммэтэхпинэ?..»
Эр дьоннор: «Арай, эмтэммэтэхпинэ?..», – диэн боппуруоһу бэйэлэригэр туруоруналлар. Онуоха исписэлиистэр биир халбаҥнаабат эппиэттээхтэр – ыарыы ааһан-араҕан биэрбэт (хроническай) турукка тириэрдэр. Ол содула өссө ыарахан. Ааһан-араҕан биэрбэт простатит оҕо үөскээбэт буолуутугар тириэрдэр: сперматозоидтар ситэ сайдыбаттар уонна ситэри кыахтарынан үлэлээбэт буолаллар, сиэмэ ааһар «боротуохалара» сабыллаллар.
Эмтиир төһө ыараханый?
Төһө уһуннук ыалдьыбыккыттан уонна ыалдьар кэмҥэр туох уларыйыылар тахсыбыттарыттан тутулуктаах. Онон, ханнык да түгэҥҥэ эмтэнэр наадалаах. Ону сэргэ ууһуур уорганнарга хаан эргиирин тупсарар, ньиэрбэ систиэмэтин чөлүгэр түһэрэр, сиэкистиир кыаҕы күүһүрдэр, сыстыганнаах процесстары аҕыйатар аналлаах үүнээйи анал препараттарын туһаныахха сөп.
Таҕылы ханнарыы уонна простатит
Таҕылы ханнарыы уонна простатит туох сибээстээҕин билэр туһалаах. Аман былчархайа – эр киһи либидота оҥоһулларыгар көхтөөхтүк кыттар уорган. Ону таһынан таас уҥуоҕун аллараа өттүгэр баар простата тестостерон таһымын бэрээдэктиир. Сиэкистииртэн туттунуу эбэтэр төттөрүтүн сиэри таһынан үлүһүйүү простата туругар араастык дьайаллар.
Онон «простатит» диэн быһаарыллыбыт ыарыылаах киһи таҕылын ханнарара ыарыы хаамыытыттан тутулуктаах:
– Сытыытык биллэрэр простатикка быраастар нэдиэлэҕэ биирдэ эрэ сылдьыһарга сүбэлииллэр.
– Ааһан-араҕан биэрбэт ыарыыга кубулуйбут (хроническай) простатикка, ордук ремиссия кэмигэр, нэдиэлэҕэ 2-3 сылдьыһары көҥүллүүллэр.
Онтон эр киһи простатита сыстыганнаах айылҕалаах буоллаҕына, сиэкис кэмигэр контрацептивтары туһанар ордук. Бу сылдьыһар кэрэ аҥаар доруобуйатын харыстыыр.
Туох да диэбит иһин, эр дьон хааннара оонньоон, онтон иҥнэн турбат дьон буолуохтара. Ол иһин исписэлиистэр простатит хайа баҕарар көрүҥэр саатар биирдэ сылдьыһары көҥүллээн эрдэхтэрэ. Өссө этэллэр ээ: кыайан сылдьыһар кыаҕа суох буоллаххына, мастурбацияланыахха сөп диэн (сиэкискэ тохтобул аҕыйах эрэ күн буолбут буоллаҕына, мастурбация туох да буортуну аҕалбат).
Хаһан буортулааҕый?
Күҥҥэ хаста да сылдьыһар буоллахха! Маннык ноҕуруускаҕа аман былчархайа иһэн хаалыан сөп. Простата туругар ситэри салҕамматах сиэкис куһаҕаннык дьайар. Сылдьыһыы бу көрүҥүн хат буолартан туттунар дьахталлар «ирдииллэр», онон эякуляция кэмигэр эбэтэр буола илигинэ эр киһи сиэкистээн бүтэргэ күһэллэр.
Простаталаах киһи олох сылдьыспата ордук буортулаах. Эр киһи баҕарбытын кэннэ хаан таас уҥуоҕун уорганнарыгар ыга анньыллар. Онон туттунуу простата бэлиэлэрин дириҥэтэр уонна ыарыыны уустугурдар харгытааһыҥҥа тириэрдэр.
Сиэкиһи аман былчархайы толору илбийии солбуйуон сөп дииллэр.
Экспертэр олох уһунугар ханнык чахчылар дьайалларын быһаарбыттар. Онуоха:
- социальнай-экэнэмиичэскэй усулуобуйалар – (37%);
- олох укулаата (табахтааһын, арыгылааһын) – 33%;
- доруобуйа харыстабылын үлэтэ 30% ылаллар.
Биир тылынан эттэххэ олохпут хаачыстыбата уонна уһуна үс гыммыт иккитэ бэйэбититтэн уонна доруобуйа харыстабылыттан тутулуктаах.
Тус гигиена
Ыраас, чэбир буолуу доруобуйа сүрүн биричиинэтэ буоларын туһунан этилиннэ ини, этиллибэтэ ини? Ааспат ыарыыга кубулуйбут эбэтэр сытыытык киирэр простатиттаах киһи сиэкистииригэр ыраас буолуу саамай суолталаах. Гигиена нуормаларын тутуспатахха, салгыы сыыстаран, ыарыы атын уорганнары сүһүрдүөн сөп.
* * *
Онон, оҕо-уруу тэнитэр аналлаах эр дьоммут доруобуйаларыгар болҕомтону олох кыра эрдэхтэриттэн ууралларыгар итиэннэ эр киһи уонна дьахтар икки ардыгар харыстабыллаах сыһыан баһыйарыгар баҕарыаҕыҥ. Оччоҕо араас кубулҕаттаах да, кутталлаах да ыарыылар биһигини ырааҕынан тумнуо, орто дойдуга доруобай эрэ оҕолор кэлиэ этилэр.
Сылаанньыйа СЫЛЛЫЫРАБА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru