2018 с. муус устар 1 күнүнээҕи туругунан, Өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай иэһэ 50 683 мөлүйүөн солкуобайга тиийдэ. Бүддьүөккэ киирэр бигэргэммит нолуок уонна нолуоктан атын дохуот кээмэйин кытта тэҥнээн көрдөххө, иэс 43,1 %, ол аата, экономическай өртүнэн куттала суох.
Бу туһунан СӨ Үпкэ-харчыга миниистирэ Валерий Жондоров суруналыыстары кытта муус устар 10 күнүнээҕи брифиҥҥэ иһитиннэрдэ. Кини этэринэн, ити ыйыллыбыт иэс иһигэр 16 075 мөл. суумалаах сыаналаах кумааҕы, кредитнай тэрилтэлэр кирэдьииттэрэ – 7 905 мөл. солк., федеральнай бүддьүөттэн ылыллыбыт кирэдьиит – 14 139 мөл. солк. уонна судаарыстыбаннай мэктиэлэр – 12 564 мөл. солк. киирэллэр диэн эттэ.
“Өрөспүүбүлүкэ иэһэ аһары барбатын хааччахтыыр үлэ оҥоһуллар, РФ атын эригийиэннэрин кытта тэҥнээн көрдөххө, 83 субъектан Саха сирэ иэһин кээмэйинэн 30 миэстэҕэ турар”, — диэн быһааран биэрдэ миниистир. Иэс-күүс омос көрдөххө, суумата улаханынан сөхтөрөр эрээри, бүддьүөккэ нолуоктан уонна атын сиртэн киирэр дохуот сууматын 50 % куоһарбат эбит. РФ Бюджетнай кодексатын быһыытынан, нолуок уонна атын дохуот сууматыгар бүддьүөт дэписиитэ 15 % тахсыа суохтаах, онтон Өрөспүүбүлүкэ 10 % даҕаны таһаарбат. 2017с. ити көрдөрүү 8,1 % этэ. Бүддьүөт уопсай ороскуотуттан судаарыстыбаннай иэһи хааччыйарга ороскуот 15% тахсыа суохтаах. 2017 с. Саха сиригэр бу көрдөрүү 1,2 % тэҥнэһэн, Арассыыйа субъектарын ортолоругар саамай намыһах эбит. 2018 с. муус устар 1 күнүнээҕи туругунан, судаарыстыбаннай иэһи хааччыйарга 601 мөл. солк. туттуллубут.
Валерий Жондоров: “Өрөспүүбүлүкэ иэһэ 2024 сылга диэри кыралаан төлөнүөхтээҕин, итиниэхэ 7 сыллаах облигация госзайма, федеральнай бүддьүөттэн 5 сыллаах кирэдьиит туттулларын уонна быйыл 10 сыл болдьохтоох облигационнай займ тахсара былааннанарын”, — диэн эттэ.
2017 сыл түмүгүнэн аан дойдуга Өрөспүүбүкэ бигэ туруктаах кредитнэй рейтиннээх. Атын дойдулары кытта тэҥнээн көрдөххө, иэһэ кыра, бүддьүөккэ киирэр дохуота ботуччу. Холобур, муус устар 1 күнүнээҕи туругунан, 41 млрд. 474 мөл. суумалаах дохуот киирбит. Ол туһунан аныгыс матырыйаалга ааҕыҥ.
Марианна Тыртыкова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru