Көҥүл тустууга Россия дьүлэйдэргэ чөмпүйэнээтэ Саха сирин хамаандатыгар ситиһиилээхтик түмүктэннэ. Биһиги өрөспүүбүлүкэбит – чахчы тустуулаах өрөспүүбүлүкэ буоларын өссө төгүл итэҕэйдибит. Салайааччыларбыт туруорсан ылбыт күрэхтэһиилэригэр хамаандабыт чаҕылхай көрдөрүүнү ситистэ. Бу үөрүүлээх күҥҥэ урукку сылларга улахан таһымнаах күрэхтэһиилэргэ Саха сирин чиэһин ситиһиилээхтик көмүскээбит Юрий Копытов, Прокопий Николаев, Сергей Николаев, Владимир Бородин ааттарын дорҕоонноохтук ааттыыбыт. Чөмпүйэнээт биһиги Дьокуускайбытыгар ыытыллыыта кинилэр үтүөлэрэ.
Петр ПАВЛОВ, “Саха сирэ”, www.edersaas.ru
Ону сөптөөхтүк сыаналаан, чөмпүйэнээт үөрүүлээх аһыллыытыгар СӨ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Михаил Гуляев, Ил Дархан махтал суруктарын гректии-римнии тустууга Россия сүүмэрдэммит хамаандатын кылаабынай тренерэ, дойду Сурдоимпийскай кэмитиэтин исполкомун чилиэнэ Владимир Гориновка, спорт үтүөлээх маастардара Юрий Копытовка, Прокопий Николаевка уонна Үрдүкү спортивнай маастарыстыба оскуолатын медицинаҕа киинин кылаабынай бырааһа Наталья Кузьминаҕа үөрүүлээх быһыыга-майгыга туттарда.
Дойду уонча регионуттан мустубут, аны сайын Турция Самсунг куоратыгар ыытыллар Сурдлимпийскай оонньууга Россия хамаандатын сүүмэрдиир сыаллаах түһүлгэҕэ барыта 84 бөҕөс күөн көрүстэ.
57 киилэҕэ Россия чөмпүйэнээтин боруонса призера Егор Скрябин табыллан, этэргэ дылы, хонноҕо аһыллан туһунна. Кини бүтэһик быһаарыылаах киирсиигэ бурят Балжинима Раднаевы, сүрдээх тыҥааһыннаахтык барбыт хапсыһыыга 8:4 ахсаанынан хотто. Манна бастатан туран, Егор ханнык даҕаны уустук түгэҥҥэ халбаҥнаабат күүстээх санаалааҕа быһаарыылаах оруолланна. Хапсыһыы саҕаланыаҕыттан бүтүөр диэри икки өттүттэн наһаа сытыытык, кимиилээхтик кииристилэр. Бурят сабырыйтаран иһэн, ыһыллан хаалла. Мээнэ-мээнэ түһүөлээбитин, өссө охсуоламмытын биһиги уолбут бэйэтин туһатыгар оҥорон истэ.
Бу ыйааһыҥҥа Сурдлимпиада чөмпүйүөнэ Бийсултан Абакаров (Дагестан) боруонса мэтээлинэн дуоһуйда. Кинини бастакы эргииргэ Раднаев аллараа тустууга дэлби эргитэлээн, 10:0 ахсаанынан күппүлүү ыыппыта. Иккис боруонса мэтээли “Азия оҕолоро” оонньуу кыайыылааҕа буола сылдьыбыт, Эдьигээнтэн төрүттээх Альберт Петров ылла.
61 кг ыйааһыҥҥа спорт үтүөлээх маастара Сергей Николаевка улахан итэҕэл сүктэриллибитэ. Ханныгын даҕаны иһин, бу иннинэ наар 57 киилэҕэ тустар бастыҥ бөҕөспүт ыарырҕатта. Бастакы эргииргэ осетин Н.Бадриевы, этэргэ дылы, истиэнэбит көмөлөһөн, кыайан баран, иккискэ бурят Н.Дашиевы очукуонан ыраастык хотто. Оттон чөмпүйүөн аатын ким ыларын быһаарсар киирсиигэ дагестанец Аскар Аскаровы очукуонан кыайан иһэн, бүтэһик мүнүүтэҕэ киирэн биэртэлээн, кыл-мүччү 8:9 ахсаанынан кыһыылаахтык хотторон кэбистэ. Онон син эмиэ былырыыҥҥытын курдук, үрүҥ көмүс мэтээлинэн наҕараадаланна.
65 киилэҕэ тренердэр Владимир Бородиҥҥа уонна Валерий Чемпосовка эрэллээх этилэр. Бородин санныгар эчэйиилээх буолан, толору кыаҕынан тустубата. Ол да буоллар, син биир, боруонса да буоллун, мэтээлгэ тигистэ. Бу күн саамай үчүгэй өйдөбүлү уонна көрөөччүлэр сыаналаабыттарынан саамай үчүгэй хапсыһыыны намыһах уҥуохтаах эрээри, киппэ көрүҥнээх Валерий Чемпосов көрдөрдө. Кини бастаан бэйэтин киһитэ Равиль Назарлины, оттон дагестанец Казим Магомедкеримовы илиилээх-атахтаах оҥортообото. Быһаарыылаах киирсиигэ Россия үс төгүллээх чөмпүйүөнэ Александр Трескины (Бурятия) кытта тустуутугар бастаан утаа очукуонан сабырыйтаран иһэн, иккис түһүмэххэ, дьэ, тыыллан-хабыллан туран, утарсааччытын икки төгүл түөртүү бааллаах быраҕыыларга түбэһиннэртээтэ. Уонна түмүккэ суостаах утарсааччытын 14:8 ахсаанынан эрэллээхтик кыайан, трибунаҕа толору мустубут көрөөччүлэр биһирэбиллэрин ылла.
70 киилэҕэ Россия икки төгүллээх призера, спорт маастара Василий Стрекаловскай бу күрэхтэһии эмиэ биир дьоруойунан буолла. Уус Алдан ыччата финалга тахсар иһин киирсиигэ аан дойду чөмпүйэнээтин боруонса призера, норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах маастар Сослан Моураовы (Хотугу Осетия) ыраастык кыайда. Оттон финалга Россия уонна Европа чөмпүйүөнэ, эмиэ норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах спорт маастар Никита Реброну (Ямал-Ненецкэй автономнай уокурук) кытта көрүстэ. Дьэ, манна буолла, итийэн-кутуйан туран киирсии, саала иһэ оргуйан олордо. Үллэ сылдьар быччыҥнардаах, сирэйэ-хараҕа турбут ыалдьыппыт харса-хабыра суох атаакатын самнаран, булгуруйбат санаатын көрдөрөн Василий 7:4 ахсаанынан кыайда. Чахчы да, кыайыыга дьулуурун көрдөрдө. Ребро хотторбутун билиминэ көбүөргэ өр таалан сытта. Чөмпүйүөн аатын мүччү туппутуттан, пьедесталга даҕаны туран, хараҕын уутун кыана туттубата.
Онон Россия чөмпүйүөннэринэн буоллулар: 57 кг – Егор Скрябин (Саха сирэ), 61 кг – Аскар Аскаров (Дагестан), 65 кг – Валерий Чемпосов, 70 кг – Василий Стрекаловскай (иккиэн – Саха сирэ), 74 кг – Александр Цоктоев (Бурятия), 86 кг – Казбек Хугаев (Хотугу Осетия), 97 кг – Алексей Скляр (Москва), 125 кг – Алан Кучиев (Хотугу Осетия).
Хамаанданан түмүккэ Саха сирин бөҕөстөрө (тренердэр Василий Стручков, Прокопий Николаев, Эрчимэн Макаров) үс кыһыл көмүс, биир үрүҥ көмүс уонна икки боруонса мэтээллээх бастакы миэстэҕэ тахсан, өйдөбүнньүк кубогы күөрэччи көтөхтө.
Манна сыһыары тутан эттэххэ, бу күн уолаттарга Россияҕа биирдиилээн бастыыр иһин күрэхтэһии чэрчитинэн биир ыйааһыҥҥа тустуу ыытыллыбытыгар, 42 киилэҕэ бастакы миэстэни Степан Иванов, иккиһи Николай Васильев, үсүһү Богдан Саввинов (үһүөн – Саха сирэ) уонна биир мэтээли тувин Найыр Чадамба ыллылар.
Аны сарсын атын ыйааһыннарга Россия уолаттарга күрэхтэһиитэ салҕанан ыытыллыаҕа.
Петр ПАВЛОВ, “Саха сирэ”, www.edersaas.ru
Көҥүл тустууга Россия дьүлэйдэргэ чөмпүйэнээтин түгэннэрэ
Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэрэ.