Саха арыгыны сатаан испэтин төрүөтэ

Бөлөххө киир:

Норуокка этиллэринэн, сахалар сатаан арыгыны испэттэр диэн өйдөбүл баар, тоҕо оннугуй? Бүгүн мин ити боппуруоска хоруйдуохпун баҕарабын.


Кырдьык, арыгы дьаатыгар араас омуктар араастык ыллараллар эбит, холобур, соҕуруу элбэх үүнээйи үүнэр. Ол иһигэр араас виноград көрүҥнэрэ хото үүнэр дойдуларыгар дьон арыгы дьаатыгар, кыра да буоллар, утарылаһар ньымалаахтар эбит. Ол курдук, кинилэр организмнарыгар алкогольдегидрогеназа диэн фермент арыгы дьаатын хайа эрэ өттүн буортутун кыччатар эбит.

Ол гынан баран, син биир арыгы кими даҕаны бырастыы гыммата биллэр. Улуу учуонайдар  И.П. Павлов, В.М. Бехтерев, И.М. Сеченов, С.С. Корсаков, Ф.Г. Углов этиилэринэн, хас биирдии үрүүмкэ иһиллибит арыгы буортута организмҥа син биир баар диэн дакаастаабыттара.

Оттон хотугу эргимтэҕэ олорор омуктар, сүнньүнэн балык, эт, үүт аһылыктаах буоламмыт, эппит-хааммыт эмиэ уратылаах буолар. Ол курдук, биһиги сүнньүнэн элбэх сыалаах, арыылаах аһылыктаах буоламмыт (белково-липидный обмен), арыгы дьаата быдан өр тахсар уонна  алдьатыыта улахан буолар эбит.

Ол да иһин сахалар сатаан испэттэр диэн өйдөбүл олоҕурдаҕа. Ону таһынан хотугу норуоттар организмнарыгар үөһээ этиллибит алкогольдегидрогеназа диэн фермент суоҕа биллэр. Онон хотугу норуоттар арыгы дьаатыгар ордук күүскэ, түргэнник ыллараллар уонна кинилэргэ ордук алдьатыылаах, имири  эһэр кутталлаах буоларын бары өйдүөх тустаахпыт.

2014 сыллаахха Лео Бокерия бэйэтин дакылаатыгар Саха сиригэр 100 тыһыынча нэһилиэнньэҕэ саамай элбэх алкоголик баарын бэлиэтээн турар. Бүгүҥҥү туругунан, хаайыыга олорооччулар баһыйар бырыһыаннара арыгылаан баран, буруйу оҥорбут саха дьоно буолаллар. Ити курдук аахтахха, кырдьык, арыгы хотугу норуоттары улаханнык алдьатара көстөр.

Саха киһитэ, арыгыны атыылаһыма, норуотуҥ инникитин сарбыйыма!

Матвей ЛЫТКИН, «Трезвая Якутия» хамсааһын салайааччыта

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0